Bij wie kan het kabinet geld halen nu de spaartaks niet meer mag? 'Hef belasting op rendement'

Het nieuwe kabinet was van plan miljarden uit te geven. Aan het klimaat, onderwijs en woningen. Maar het wordt steeds duidelijker dat er helemaal niet genoeg geld is. De schatkist loopt onder andere miljarden belasting mis van mensen met veel vermogen.

Hoogleraar fiscale economie aan de Erasmus Universiteit, Peter Kavelaars, is kritisch op het Nederlandse belastingstelsel en legt uit wat er volgens hem anders moet.

Wat is volgens u een goed systeem?

"Belasting op reëel rendement. Daarbij kijkt de Belastingdienst naar wat je werkelijk hebt verdiend met je vermogen. Denk aan rente op spaargeld, dividend uit beleggingen, waardevermeerdering van spullen, maar ook van bijvoorbeeld cryptomunten."

"Zowel de spaarder als de belegger worden hierbij belast over hun inkomen. De rente is nu laag, dus dan wordt dat beetje rente belast. Dat is terecht: waarom zou je rente niet belasten en inkomen uit arbeid wel? En voor de belegger die aandelen of onroerend goed heeft, betekent dat zijn reëele dividend wordt belast."

Waarom moet het anders?

In 2021 zette de rechter een streep door de zogenoemde spaartaks, ook wel vermogensrendementsheffing, de belasting over spaargeld en beleggingen in box 3. Die heffing gold voor al het vermogen boven de 61.215 euro, alles daaronder was vrijgesteld.

De rechter schafte de vermogensrendementsheffing af omdat veel mensen het vereiste rendement al jaren niet haalden, vertelt hoogleraar Kavelaars. "De rechter heeft toen gezegd: je kunt niet iets belasten als het geen inkomen is."

Wat is daar het gevolg van?

Toen de vermogensrendementsheffing nog niet was afgeschaft, moest iemand die bijvoorbeeld 1 ton aan spaargeld op de bank had staan belasting betalen over 50.000 euro. Door de uitspraak van de rechter hoeft dat niet meer.

"Dus iedereen die meer dan een halve ton op de bank heeft hoeft daar geen belasting meer over te betalen. Dat geldt niet alleen voor dit jaar: wie tijdig bezwaar heeft gemaakt, hoeft vanaf 2017 niet te betalen, met terugwerkende kracht dus. De vermogensrendementsheffing was een inkomstenbron, maar is dat dus niet meer."

Als belasting heffen op reëel rendement het meest eerlijk is, waarom is daar dan nog niet voor gekozen?

"Het lastige aan dit systeem is dat er dan wel meer op individueel niveau gerekend moet worden. De vraag is of de Belastingdienst dat aankan. Daar moet extra energie in worden gestopt. Maar de meeste landen in de wereld hebben zo'n systeem, dus waarom zou het daar wel kunnen en hier niet?"

Maar in de tussentijd moet er ook iets gebeuren.

"De linkse oppositie heeft twee wetsvoorstellen ontworpen. Als eerste een voorstel voor een 'progressieve vermogensbelasting'. Daarin zou iedereen die 1 tot 5 ton aan vermogen heeft, daarover jaarlijks 1 procent belasting betalen. Mensen met 5 miljoen of meer betalen jaarlijks 5 procent."

Dat is eenvoudiger, zegt Kavelaars, maar ook onrechtvaardiger. "In de eerste plaats omdat vermogen komt uit loon en dat is al een keer belast. Als je het eenmaal gespaard hebt, wordt dat vermogen elk jaar belast. Dat is een vorm van dubbele belasting."

En het tweede voorstel?

Dat is om mensen die belasting betalen in box 2 zwaarder te belasten. In box 2 zitten mensen die grootaandeelhouder zijn binnen een besloten vennootschap, een bv. Daar is Kavelaars groot voorstander van. "Box 3 werd altijd 'de pretbox' genoemd, maar eigenlijk is box 2 de pretbox. Daarin zit naar schatting 400 miljard euro aan vermogen."

"In box 2 worden inkomsten (dividend) en verkochte aandelen al wel belast, maar aandelen worden amper verkocht en aandeelhouders halen er amper dividend uit. Mensen met bv's zouden dus belasting moeten betalen over hun behaalde inkomsten, maar die bedragen worden teruggestopt in de bv en dus amper belast."