Het is eigenlijk praten tot je een ons weegt: filibusteren. In de Amerikaanse politiek wordt deze tactiek al jarenlang gebruikt om tijd te rekken, zodat er geen tijd meer is om te stemmen over een nieuwe wet. President Biden wil dat dit niet meer mag.

"Filibusteren is dus simpel gezegd dat de minderheid een mogelijkheid heeft om de meerderheid te dwarsbomen in de Senaat. En daarmee de wetgeving kunnen tegenhouden", vertelt Amerika-kenner Frans Verhagen. Maar in de loop van de tijd heeft de filibuster ook een andere vorm aangenomen: alleen al een aankondiging van de filibuster is genoeg om een zaak stil te zetten.

Afschaffen lukt waarschijnlijk niet

De Democraten willen heel graag dat filibusteren niet meer mag. President Joe Biden brengt het nu weer op, omdat Republikeinen nu wapenwetten blokkeren door deze tactiek te gebruiken. Het is al vaker gebeurd bij het debat over wapenwetten. Amerika-kenner Verhagen denkt dat de kans heel klein is dat dit historische fenomeen wordt afgeschaft.

"Er zijn een paar conservatieven Democraten die filibusteren niet willen afschaffen", vertelt Verhagen. 'Die willen graag dat de filibuster nog wel blijft bestaan maar niet in zijn geheel. Zij stellen voor om de filibuster bijvoorbeeld alleen te koppelen aan bepaalde thema's." Hoewel hij dan niet helemaal afgeschaft wordt is het wel een verbetering, vindt Verhagen. "Het vergroot namelijk de kans dat er tóch wetswijzigingen doorheen komen."

Lees ook

Bekende filibusters

Misschien ken je het voorbeeld nog wel uit 2013 waarin Ted Cruz 14 uur aan het woord was. Zijn grote doel was Obamacare tegen te houden. Hij kondigde aan net zolang te blijven praten tot hij niet meer kon staan en las ergens in zijn betoog zelfs voor uit het kinderboek Dr. Seuss.

Ook gebeurt het dus nu best vaak dat zodra bijvoorbeeld Democraten iets willen bespreken of ergens over willen stemmen, Republikeinen op voorhand dan al zeggen: als je dit doet, gaan wij filibusteren. "De crux is dat er dan dus helemaal niet meer gestemd wordt. En het praktische resultaat daarvan is dat er nauwelijks wetgeving wordt aangenomen", vertelt Verhagen.

Ander systeem

Een verliezende partij die de winnende partij ervan kan weerhouden om veranderingen door te voeren. Dat klinkt niet heel democratisch. Maar zo kan je dat niet stellen, vindt Verhagen.

"Het systeem heeft misschien elementen die wij niet democratisch vinden, maar andersom zou een Amerikaan dat misschien over ons systeem denken." Elk democratisch systeem kan dus een andere vorm aannemen en heeft ook de mogelijkheid om door de jaren heen te veranderen. "In de praktijk zien we alleen dat zo'n verandering echt heel veel tijd nodig heeft."

50Plus

De tactiek is ook een keer in de Nederlandse Tweede Kamer toegepast. In 2017 sprak 50Plus-Kamerlid Van Rooijen van 20.30 uur 's avonds tot 05.00 uur 's ochtends. Het bleef al die tijd inhoudelijk en er werden dus geen kinderboeken voorgelezen zoals in Amerika.

Van Rooijen wilde het eigenlijk 15 uur volhouden maar uiteindelijk kwam er een einde aan doordat de spreektijd door een ordevoorstel werd beperkt. 50Plus hoopte het, samen met de PVV, onmogelijk te maken dat de wet van belastingvoordeel voor mensen met een afgelost eigen huis werd afgeschaft.

Amerika-kenner Frans Verhagen over dit onderwerp in EenVandaag

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.