Bij de Amsterdamse woningcorporatie Stadgenoot staat de teller dit jaar op 25 explosies. Bewoners zijn vaak niet goed verzekerd, zegt gebiedsbeheerder Mariëlle Foppen. Zij leidt een speciaal team rondom dit soort aanslagen.

Na de allesverwoestende explosie aan de Tarwekamp in Den Haag zit ook in Amsterdam de schrik er goed in. "Het is een scenario dat zomaar bij een woning van ons had kunnen gebeuren", zegt Mariëlle Foppen van woningcorporatie Stadgenoot. Alleen al dit jaar waren tot september bij panden van de woningcorporatie 25 explosies

'Waar stopt dit?'

"Ik hou echt m'n hart vast. Want ja, waar stopt dit hè, als ik kijk in Den Haag? Zo'n gigantische explosie met zoveel leed. Ik moet er niet aan denken dat dat nog een keer gebeurt", zegt Foppen. Als manager gebiedsbeheer bij Stadgenoot is ze vaak als eerste ter plaatse na een explosie.

"Op het moment van een explosie, is het voor ons alle hens aan dek." In de eerste plaats om de bewoners te ondersteunen. "En om direct de schade op te nemen en te kijken wat we moeten doen."

Buiten in nachtkleding

Afgelopen maart werden bewoners van een pand aan de Populierenweg in Amsterdam-Oost opgeschrikt door een explosie. Die nacht waren ook op andere plekken incidenten. Het was de periode na de moord op de rapper Bigidagoe, eind februari dit jaar. "Het was heel heftig wat we daar zagen", vertelt Foppen. "Mensen stonden buiten in nachtkleding, er waren kinderen bij, je treft enorme schade aan."

Er was een explosief geplaatst aan de toegangsdeur richting de woning. "Als gevolg daarvan was er een enorme explosie met impact op het hele trappenhuis." Alle woningen in het pand werden in een klap onbewoonbaar en worden - tot op de dag van vandaag - niet bewoond.

Speciaal explosieteam

Stadgenoot had al een calamiteitenteam dat dag en nacht bereikbaar was. Maar die moesten iedere keer 'opnieuw een wiel uitvinden'. "In elke wijk was er een ander persoon betrokken", vertelt Foppen. "Dat vonden we niet prettig, zeker niet voor de bewoners. Die willen gewoon duidelijkheid. Nu hebben we mensen die we stadsbreed inzetten op het moment dat er een explosie is."

Die weten precies wie ze moeten bellen. "Ze kunnen snel schakelen, snel hotels regelen, mensen goed opvangen en ondersteunen." Ook is met de politie en gemeente een gezamenlijk 'handelingskader' opgesteld, waarin staat wat wie moet doen vanaf het moment van de explosie. Deze expertise deelt Foppen nu met met corporaties in Den Bosch, waar op het moment veel explosies zijn.

Woningnood hoog

De gevolgen van een aanslag zijn enorm. "In sommige gevallen ben je je huis kwijt, kun je niet meer terug naar je vertrouwde buurt waar je kinderen op school zitten, waar familie woont, waar je altijd naar de buurtsuper ging en moet je naar de andere kant van de stad verhuizen", schetst Foppen.

De woningnood in Amsterdam is erg hoog. "Het is ook niet zo dat we woningen op voorraad hebben, dus we moeten echt wel goed zoeken om mensen weer passend onderdak te bieden." Sommige mensen belanden in hotels. "In sommige gevallen moeten de mensen twee, drie keer verkassen om ergens een vaste plek te vinden waar ze veilig kunnen wonen."

1,2 miljoen om woningen te herstellen

Alleen al het herstellen van getroffen woningen kostte woningcorporatie Stadgenoot dit jaar 1,2 miljoen euro. "Los van de inzet van personeel", vertelt Foppen. En er komen nog veel meer kosten bij. "Dat geld kunnen we niet voor andere zaken inzetten, bijvoorbeeld voor verduurzaming."

De kosten zijn voor rekening van de woningcorporatie. "Je bent er maanden mee bezig." Al zijn er inmiddels ook afspraken met de gemeente om bepaalde kosten te delen. Bewoners hebben daarnaast vervangende woonruimte nodig. "Zeker in het begin heb je niet meteen iets geregeld."

Niet goed verzekerd

Naast de ellende van de explosie, ziet Foppen dat lang niet alle gedupeerden goed verzekerd zijn. Zo hebben sommigen geen inboedelverzekering afgesloten. "Dat betekent feitelijk dat alle schade voor de persoon zelf is", zegt ze. Vervangende woonruimte moet eigenlijk zelf worden geregeld en betaald. "Op het moment dat dat niet lukt sta je feitelijk op straat."

Verzekeren kost een paar euro per maand. "Ik kan me voorstellen dat dat voor sommige mensen ook best een hoop geld is, maar je wilt niet weten wat voor ellende je hebt als je zoveel schade hebt, dat je ook je spullen kwijt bent en feitelijk geen onderdak hebt en afhankelijk bent van de welwillendheid van de corporatie."

'Verplicht de inboedelverzekering'

Foppens advies: of je nu in een huurwoning of koopwoning woont, sluit een inboedelverzekering af. "Het is geen verplichte verzekering, anders dan bijvoorbeeld een opstalverzekering bij woningeigenaren. Maar als ik het voor het zeggen zou hebben, dan zou deze verzekering verplichten."

Het verplichten van de inboedelverzekering zou volgens haar een 'hele goede oplossing zijn'. Ze weet van haar contacten in de rest van het land, dat dit elders ook speelt. "We willen dit eigenlijk ook landelijk agenderen, omdat we constateren dat alle corporaties hier tegenaan lopen en de bewoners dus ook."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."