‘Beveiliging PI Vught zo lek als mandje’

De beveiliging van de gevangenis (PI) in Vught is zo lek als een mandje. Wapens en drugs komen moeiteloos de zwaarbewaakte gevangenis binnen. Geweldsincidenten en ontsnappingen liggen op de loer.

Dat zeggen bronnen, waaronder medewerkers, ex-gedetineerden en advocaten, aan EenVandaag. De zwaarbewaakte gevangenis in Vught, met ruim 600 gedetineerden een van de grootste van ons land, kwam vorig jaar zwaar onder vuur te liggen na een serie alarmerende incidenten. 

Zo wist een gevangene op kinderlijk eenvoudige wijze ijzerzaagjes in zijn schoenzool mee naar binnen te smokkelen, waarmee een medegevangene de tralies van zijn cel door kon zagen. Een ander incident betreft de zelfmoord van de tot levenslang veroordeelde Lau G. in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) van de PI Vught, die een overdosis pillen tot zich nam. G. wist de enorme hoeveelheid pillen ondanks grondige celinspecties in zijn televisietoestel te verstoppen.

De incidenten vormden aanleiding voor de Inspectie Veiligheid en Justitie (IVenJ) om een onderzoek in te stellen. De conclusie, beschreven in een rapport dat eind februari verscheen: “Er is niets aan de hand binnen de PI Vught. Van een veiligheidslek is geen sprake.”

Smokkelwaar

Onzin, stellen tientallen bronnen die bij EenVandaag aan de bel trokken. Het gaat onder anderen om werknemers, oud-werknemers, ex-gedetineerden en advocaten. Zij stellen dat smokkelwaar als drugs nog dagelijks de poorten van PI Vught binnen komen. Gevangenen, met name zware criminelen, zouden er met de scepter zwaaien en het personeel intimideren.

‘Een lijntje coke, een pilletje, een Bacardi of een whiskey zijn geen vreemde zaken in Vught’, zegt een in februari vrijgekomen ex-gedetineerde daarover tegen EenVandaag. ‘Er zitten mensen die levenslang hebben en daar al tien jaar zitten. Zij bepalen hoe het gaat, niet de bewakers.’

Bewaarders – in vakjargon Penitentiair Inrichtingswerkers of kortweg piw’ers genoemd – zeggen dat de honderden bezoekers die ’s ochtends de pi Vught binnen komen, wegens tijdgebrek onmogelijk allemaal gecontroleerd kunnen worden. ‘Dan moet je met twee bewakers een paar honderd  mensen controleren. Dat kan niet. Dan kan er makkelijk iets doorheen glippen’, weet een bewaarder. 

Zo zouden bijvoorbeeld bolletjes coke binnengesmokkeld worden, die vervolgens tijdens de visitatie in een kopje koffie worden gedaan. De gedetineerde drinkt dat op en krijgt het bolletje binnen.

Bezuinigingen

Piw’ers wijten de spanningen en geweldsincidenten binnen de gevangenismuren grotendeels aan de bezuinigingen van de laatste jaren. Door het uitgeklede regime hebben zij naar eigen zeggen amper nog contact met gevangen en zijn zij gedegradeerd tot sleutelboeren. Daardoor doen zich vaker gevaarlijke situaties voor. ‘Je rent als bewaarder van hot naar her. We zijn onderbezet. En daardoor worden ook fouten gemaakt’, zegt een bron binnen PI Vught in EenVandaag. 

Het zou mogelijk verklaren hoe amper twee maanden geleden de depressieve gedetineerde Richard Cordes zelfmoord wist te plegen in de PI Vught. Medegevangenen hadden personeelsleden meermalen gewaarschuwd voor Cordes’ suïcidale gedrag, maar die zouden niets met de informatie hebben gedaan. Toen Cordes uiteindelijk zijn matras in de fik wist te steken, was het al te laat. 

Monddood

Werknemers die de misstanden binnen de Vughtse gevangenis aan proberen te kaarten worden naar eigen zeggen monddood gemaakt. Wie kritiek uit of met de media praat zou keihard worden afgestraft – met als gevolg dat het leeuwendeel zich gedeisd houdt. ‘Je kan dan een schaal omlaag worden gezet of je krijgt een strafoverplaatsing. Of er komt een disciplinair onderzoek, en daar vanuit kan je zelfs strafontslag krijgen’, licht een klokkenluider toe. 

Diezelfde angstcultuur zou medewerkers tijdens het recente Inspectie-bezoek hebben verlet hun mond open te trekken en misstanden aan de kaak te stellen. Bovendien zouden slechts tachtig van de ruim achthonderd medewerkers in het onderzoek, dat overigens weken van te voren werd aangekondigd, zijn bevraagd.

Advocaat Sébas Diekstra, die via zijn cliënten al langer vermoedt dat er misstanden woeden binnen PI Vught: ‘Ik moest eigenlijk wel om dat onderzoek lachen. Alle rapportages die van Veiligheid en Justitie komen laten zien hoe goed het gaat bij Veiligheid en Justitie. Ter bescherming van de minister, zeg ik dan maar.’

In EenVandaag een uitgebreid interview met een klokkenluider binnen PI Vught, een ex-gedetineerde die onlangs op vrije voeten kwam en strafrechtadvocaat Sébas Diekstra.

De Dienst Justitiële Inrichtingen laat in een reactie weten: 

Deze aantijgingen zijn al eerder uitgebreid onderzocht door verschillende onafhankelijk inspecties. Twee maanden geleden concludeerden zij dat er geen sprake is van een veiligheidslek, tekortkomingen in de zorg  of problematische gezagscultuur in Vught.

In Radio EenVandaag reageert Tweede Kamerlid Marith Volp (PvdA). Zij eist opheldering van staatssecretaris Dijkhoff (Justitie) en eist een debat. Ook zullen er Kamervragen worden gesteld.