Beroering over salafisme-uitspraken Aboutaleb

“Elke moslim is een beetje salafist.” De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb is donderdag op het matje geroepen voor de theologische overpeinzingen die hij met de kerst deed. De rechtse coalitie-partijen Leefbaar Rotterdam en CDA eisten een toezegging dat hij zulke uitlatingen voortaan achterwege laat en zorgen om het salafisme serieus neemt.

Ahmed Aboutaleb wilde een ander licht werpen op de begrippen ‘salafisme’ en ‘jihad’. In het radioprogramma Dit is de Dag (EO) zei de burgemeester dat elke moslim een beetje salafist is (op zijn voorganger Mohammed wil lijken) en dat hij zich in de kern geen zorgen maakt.

Het salafisme een verzamelnaam voor een spectrum aan fundamentalistische stroming binnen de soennitische islam. De ultraorthodoxe beweging is geïnspireerd op de eerste generatie moslims uit de begintijd van de islam, zo rond het jaar 600. Salafisten zijn van mening dat de profeet Mohammed en de eerste twee generaties na hem de islam beleden op de juiste manier, namelijk met een totale onderwerping.

Jihad in puurste vorm

"Ik heb ook wel eens gezegd: ik ben een jihadist," aldus Aboutaleb. "Ik sta elke dag om 07:00 op om het goede te doen voor een stad in Nederland. Dat is de jihad in zijn puurste vorm.” De gewapende strijd of gewapende 'jihad' is een van de uitingen het salafisme. Jihad betekent letterlijk ‘inspanning voor God'. En dat kan betekenen: om als goed gelovige moslim te leven, maar ook: de strijd voeren om de islam te verdedigen.

Aboutaleb maakt zich in de kern geen zorgen over het salafisme."Salafisten vind je ook onder christenen, als je het taalkundig benadert. ‘Salaf’ is voorganger, en een salafist is iemand die op zijn voorganger, Mohammed of Christus, wil lijken. In alle religies kom je dat tegen. Je beleid inrichten tegen salafisme, zou je beleid richten zijn tegen 1,7 miljard moslims in de wereld."

Negatieve beeldvorming

Moskeeën uit Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht vinden dat Aboutaleb de termen taalkundig in het juiste perspectief heeft geplaatst. Volgens de moskeeën, waaronder Essalam in Rotterdam en As-Soennah in Den Haag, leiden termen als salafisme tot negatieve beeldvorming terwijl die door moslims heel anders worden beleefd.

“Hij verwoordt de gevoelens van veel moslims in ons land, die zich dagelijks inzetten voor een betere samenleving” aldus de verklaring. “Deze termen worden vaak ten onrechte vanuit angst, onwetendheid en negativiteit benaderd, waardoor ze bij voorbaat geassocieerd worden met radicalisme, extremisme en gewelddadigheid.''

‘Onwenselijk’

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) heeft de pogingen om het salafisme te verspreiden, echter bestempeld als 'onwenselijk' vanwege de 'onverdraagzame, isolationistische en antidemocratische boodschap'.

Maarten Zeegers, islamoloog en auteur van het boek ‘Ik was een van hen’, noemt de uitspraken van Aboutaleb “onhandig en stigmatiserend”. “De uitspraak klopt niet", aldus Zeegers. "Het salafisme is een geloofsstroming met een eigen methodologie en interpretatievorm. Ze volgen ook hun eigen schrijvers. Als gereformeerde christenen zouden zeggen: ‘Wij willen op Jezus Christus lijken’, maakt dat nog niet alle christenen gereformeerd.”

Volgens Zeegers zijn niet alle moslims zodanig gelovig dat ze de woorden en daden van profeet Mohammed willen volgen. “Mijn eigen vrouw wil niet geassocieerd worden met de term salafist. Is zij dan geen moslim? Alle vrouwen met dikke buik zijn ook niet een beetje zwanger.”

Typisch

CDA en VVD-fracties in Rotterdam zijn evenmin geporteerd van Aboutalebs uitspraak. “We vinden het in deze tijd typisch dat de burgemeester hiermee komt,” zegt Leefbaar-raadslid Tanya Hoogwerf tegen het AD Rotterdam. “Mensen hebben geen behoefte aan een definitie van salafisme en jihadisme. Ze willen gewoon dat ze veilig zijn.”

CDA-fractievoorzitter Christine Eskes noemt het ‘wat naïef’ van Aboutaleb. “Ik snap dat hij zich zorgen maakt over de verharding van het debat als het over moslims gaat”, zegt ze, “maar om dan het salafisme erbij te betrekken, terwijl je weet dat dit een voedingsbodem is van extremisme, dat vind ik een brug te ver.”

Toename

In 2014 constateerde de AIVD dat de salafisme in Nederland weer groeit, onder meer door sociale media en de spanningen in het Midden-Oosten. Het precieze aantal ‘volgelingen’ is echter niet vast te stellen vanwege de diversiteit van de beweging: ook binnen het salafisme bestaan er verschillende opvattingen. Het salafisme gelijkstellen met moslim-extremisten is dus onjuist.

“De uitspraken werken veel consternatie en verwarring op”, besluit Zeegers. “Het grote probleem van zo’n uitspraak is dat Aboutaleb het debat vervuilt. We bespreken al langer het maatschappelijke probleem van syriëgangers. En dan zegt iemand met een bestuurlijke functie: luister even, iedereen is jihadist. Als je iets wilt relativeren, moet je de goede term gebruiken.”