Door enorme personeelstekorten bij de Belastingdienst, loopt de staatskas 2,5 miljard euro mis. 210.000 ondernemers hebben namelijk hun coronaschulden nog niet terugbetaald. Maar aan personeel dat maatregelen kan nemen is een tekort.

Dat blijkt uit een rapport van de Algemene Rekenkamer. Het demissionaire kabinet kwam in de coronaperiode met een steunpakket voor ondernemers waarin onder andere stond dat het betalen van belasting uitgesteld kon worden. Ruim 200.000 ondernemers hebben die lening nog niet terugbetaald.

Ondernemers die nog niks betaald hebben

De Algemene Rekenkamer zegt dat er zo'n 400 voltijdsbanen nodig zijn om alleen al deze 'coronaschulden' te innen. Het rapport beschrijft ook dat de tekorten nijpender zijn dan gedacht. Over 5 jaar moeten er 12.000 extra voltijdswerknemers bij zijn gekomen om alle schulden te innen.

De volledige 14 miljard euro aan openstaande coronaschulden terugkrijgen gaat niet lukken, zegt Ewout Irrgang van de Algemene Rekenkamer. "Er is nu 26 miljard euro is terugbetaald. Van de openstaande 14 miljard euro wordt 8 miljard euro netjes afgelost, conform de maatregelen. Het probleem zit 'm in de resterende 5,7 miljard euro die moet komen van ongeveer de helft van de ondernemers die deels achterloopt met hun betalingen. De andere helft heeft nog niets betaald."

Problemen door personeelstekort

De Tweede Kamer is geïnformeerd over de hoogte van de schuld, maar het bedrag blijkt nu hoger dan verwacht. "We hebben met ons rapport geprobeerd een concreet beeld te schetsen van wat het voor de praktijk betekent", zegt Irrgang.

"We laten hiermee zien dat er toch grote problemen zijn in de uitvoering vanwege het personeelstekort."

Beeld naar de buitenwereld

De problemen bij de Belastingdienst hebben hun weerslag op het beeld dat de maatschappij heeft van de dienst. Dat ziet Irrgang ook. De toeslagenouders die fraude gepleegd zouden hebben, werden wel opgespoord door de Belastingdienst. Maar een bedrijf als Holland Casino, dat honderden miljoenen aan coronaschulden heeft, kan niet worden gedwongen om dat allemaal terug te betalen?

"Wij hebben daar zelf ook zorgen over", zegt Irrgang over dat heersende beeld. "Er wordt nu een verkeerd signaal over het belastingmoraal gegeven. Die staat onder druk en dat is zorgelijk."

Gevolgen in beeld brengen

Het rapport van de Algemene Rekenkamer stelt niet dat staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst Marnix van Rij iets heeft nagelaten, zegt Irrgang.

"Wat we aan de Tweede Kamer willen meegeven is: pas op dat je niet met ingewikkelde fiscale regelingen komt. Probeer het beter uitvoerbaar te maken in plaats van nog ingewikkelder."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."