In veel buitenwijken van Nederland vindt een subtiel proces van achteruitgang plaats. Deze terugval in veel delen van het land hangt mede samen met de bouw van nieuwe woonwijken waardoor er een doorschuifeffect optreedt. Hoge inkomens trekken verder of naar de stad. Voorzieningen verdwijnen en onderhoud ligt vaak achter.

Zo ook in Almere Haven. Veertig jaar geleden nog de trots van stedenbouwkundig Nederland. Vanuit een zandvlakte opgetrokken met alle voorzieningen. Een zwembad, een nieuwe winkelcentrum. Aangenaam gebouwd in een hofje. 

Maar nu staat het winkelcentrum in Almere Haven bijna leeg. Ook Rombout Harders, ondernemer, houdt het na 22 jaar voor gezien. Hij kan niet meer tegen de leegstand in het winkelcentrum en het gevecht met de verhuurders die veel te hoge huren vragen, terwijl het winkelcentrum verpauperd. 

Sjoerdtje Vos was een van de eerste inwoners van Almere Haven. Zij vindt het jammer dat de voorzieningen langzaam verdwijnen uit haar ‘dorp’. Winkels vertrekken naar het grotere winkelcentrum in Almere stad. Het gevoel is een stuk minder. 

Dit is niet alleen een Almeers fenomeen. Martin Fransen, die al 33 jaar in Purmerend woont, ziet hetzelfde probleem. “Hier liggen de tegels scheef, komen kansarme mensen wonen. Maar de gemeente kijkt er niet naar om. Zij openen liever een nieuwe wijk met mooie woningen. Het kompas ligt verkeerd.” 

Omgekeerde gentrificatie

Terwijl de binnensteden 'gentrificeren' en veel welvarende bewoners verder trekken naar nieuwe suburbs op grotere afstand - met nieuwe en grotere koophuizen - dalen de oudere buitenwijken en overloopgebieden in de woonvoorkeur, blijkt uit onderzoek van Josse de Voogd

In de centrale stadswijken doen (sociaal-)liberale en individualistische partijen het goed: D66, GroenLinks en de VVD. De bewoners zijn hier vaker dan gemiddeld student, alleenstaand, starter en hoogopgeleid. Dit zijn de wijken waar vaak gentrificatie plaatsvindt: de opwaardering van een buurt op sociaal, economisch en cultureel gebied.

Deze grafiek laat de aanhang van D66 zien ten opzichte van het landelijke gemiddelde. 

Rondom de stad vinden we overloopgebieden, oftewel groeikernen, zoals Spijkenisse, Almere, Purmerend, met veel steun voor de PVV (en in mindere mate PvdA en SP) in de oudere nieuwbouwwijken en de VVD in de nieuwste wijken.

Proteststem

Veel oorspronkelijke stadsbewoners zijn vertrokken naar de overloopgebieden. Het doorschuifproces zet zich daar voort. De nieuwste wijken van de groeikernen trekken vooral mensen die al in deze nieuwe steden wonen. 

Welvarende bewoners, vaak VVD-stemmers, verwisselen de oudere nieuwbouwwijken voor nieuwe woonwijken aan de rand. Zo ook in Almere. Waar in wijken van voor 1994 de PVV goed scoort en in nieuwe wijken de VVD als grootste partij tevoorschijn komt. 

De oudere wijken raken vervolgens gevuld met lager opgeleide stadsbewoners van autochtone en allochtone afkomst. De verkleuring gaat hier snel en leidt samen met de sociale daling en verloedering tot onbehagen. Dit zijn de plekken waar de PVV goed scoort.

Over Josse de Voogd

Josse de Voogd is electoraal geograaf en werkt als zelfstandig onderzoeker. Hij werkte onder andere voor de UvA en het Sociaal Cultureel Planbureau. Van zijn hand verscheen onder andere het boek ‘Bakfietsen en Rolluiken, de electorale geografie van Nederland’ (Bureau de Helling, 2011), een studie naar de electorale geografie van Europa ('Redrawing Europe's Map', World Policy Journal, 2014) en de publicatie 'Het ongelijkheidsdebat in land en stad' (Ministerie van Binnenlandse Zaken, 2015).

Middenland

In de serie 'Het Middenland' gaat EenVandaag naar plaatsen waar de journalistiek vaak aan voorbij gaat: Tiel, Etten-Leur of IJsselstein. Bekijk hier de eerste aflevering:

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.