Al dagen demonstreert 'Red het Sterrebos' in Born tegen de kap van het eeuwenoude bos. De kap is nodig voor de uitbreiding van de VDL Nedcar-fabriek. Een andere organisatie voert ondertussen gesprekken met de autofabrikant. Dit is er aan de hand.

Het Sterrebos, dat al sinds de 18de eeuw bestaat, groeit op de grond van VDL Nedcar, de autofabriek die tot eind 2023 auto's maakt voor BMW. Na dat jaar gaat het bedrijf op zoek naar een nieuwe opdrachtgever. Nu wil de fabriek uitbreiden en de meest logische locatie daarvoor is het Sterrebos, zegt de autofabrikant. Het plan zorgt voor weerstand van verschillende organisaties.

Goedkeuring van de provincie

VDL Nedcar heeft van de provincie goedkeuring gekregen voor de kap van het bos, ook nadat verschillende organisaties aan de bel trokken en bezwaar maakten. 'Red het Sterrebos' is niet bij deze gesprekken betrokken.

De Groene Sporenwolf, een plaatselijke stichting, is momenteel wel in onderhandeling met VDL Nedcar. Zij dienden zienswijzen in bij de provincie Limburg, die daar bij het uiteindelijke besluit van goedkeuring niet op in is gegaan. Voor de stichting een reden om in bezwaar te gaan bij de Raad van State. De uitspraak zou in maart 2022 plaatsvinden. Dat is voor VDL Nedcar te laat, want vanaf 1 maart mag er vanwege het broedseizoen van vleermuizen in het bos niet meer gekapt worden.

Helft van het bos gekapt

"Wij zijn recent benaderd door vader en zoon Van der Leegte van het familiebedrijf van VDL Nedcar", zegt DirkJan van der Hoven van De Groene Sporenwolf. "Met het bedrijf zijn we nu goed in gesprek om tot een overeenkomst te komen. Het kan dat we dan ons bezwaar intrekken bij de Raad van State. De kap kan dan doorgaan."

Er wordt nu gekeken naar de mogelijkheid om het Sterrebos voor de helft te kappen, dat zijn 4 van de in totaal 8 hectares die het bos telt. De andere bomen worden misschien verplaatst. Van der Hoven zegt de gesprekken daarover met vertrouwen tegemoet te gaan.

Niet genoeg

Voor 'Red het Sterrenbos' is compensatie voor het natuurverlies niet genoeg, zegt woordvoerder Hanneke van Houten van de actiegroep. "Wij willen niet dat de bomen worden verplaatst of gecompenseerd."

"Wij willen dat dit bos blijft bestaan. Als je andere bomen terugplant, duurt het decennia voordat die weer compenseren voor de kap van deze bomen."

Nog geen contract

Iemand die al eerder deelnam aan een demonstratie van 'Red het Sterrenbos' is Arno Duwel, voorzitter van IVN Natuureducatie in Born. Dat deed hij op 8 januari 2022 in Sittard. Hij laat weten deze demonstratie niet te steunen. "Wij hebben via de formele kanalen zienswijzen ingediend, bezwaren gemaakt en inspraak geleverd, zoals wij recht hebben als vereniging."

Het bezwaar van IVN Natuureducatie is dat VDL Nedcar nog helemaal geen contract heeft met een eventuele klant waarvoor uitbreiding nodig is. "Waar de zelf provincie netjes wacht met het uitbreiden van de infrastructuur tot VDL Nedcar de klant heeft binnengehaald, mogen ze zelf wel al een eeuwenoud bos kappen." Volgens Duwel heeft ook de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed bezwaar tegen de kap van het bos, omdat het hoort bij het monumentale kasteel Wolfrath.

Compensatie

VDL Nedcar zegt de zorgen van de demonstranten die momenteel het bos bezetten te begrijpen. "Dat is ook waarom wij in gesprek zijn met Stichting de Groene Sporenwolf. Wij houden ook van flora en fauna."

"We hebben als familiebedrijf veel binding met de regio en we willen daarom ook ruimschoots compenseren voor de bomen die we willen kappen", zegt woordvoerder Miel Timmers.

Nieuwe dassenburchten

VDL Nedcar stelt voor om drie keer zoveel bomen terug te plaatsen voor alle bomen die ze kappen. Daarnaast staan er nog meer voorstellen in het compensatieplan. Zo komen er 130 vleermuizenkasten, nieuwe dassenburchten, nieuwe fruitbomen en een kruidentuin.

Ook zijn er plannen voor recreatiemogelijkheid in een andere natuurrijke omgeving met fiets- en wandelpaden. Dat is nu nog niet het geval in het Sterrebos. De autofabrikant en 'Stichting de Groene Sporenwolf zetten hun gesprekken de komende weken voort.

De cryptomunt zit in zwaar weer. Door tegenvallende beloftes van Donald Trump en speculatieve beleggingen is de digitale munt in waarde gezakt. Vrijdag bereikte het zelfs het laagste niveau sinds 10 november, vlak na de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Het prijskaartje om de problemen op het te krappe stroomnetwerk in Nederland op te lossen is bekend: 195 miljard euro. Dat geld is nodig om de transitie van gas naar elektriciteit mogelijk te maken. Maar wie gaat dat betalen? "Er is geen gratis geld."

Er zijn steeds meer elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen. Het zit wel goed met de energietransitie, zou je denken. Maar het stroomnet kan het niet aan. Dat moet worden uitgebreid. En om al die extra transformatorhuisjes, kabels en masten te bouwen is de komende 15 jaar bijna 200 miljard euro nodig. Dat blijkt vandaag uit een onderzoek van het Rijk dat volgende week wordt gepresenteerd, maar waarvan De Telegraaf al de conclusie heeft.

'Verbaast mij niet'

"Het is natuurlijk een enorm bedrag", zegt energie-econoom bij de Rijksuniversiteit Groningen Machiel Mulder. "Maar dat het veel zou zijn, is niet verbazingwekkend. Omdat we weten dat er heel veel moest gebeuren met het elektriciteitsnetwerk."

Dat heeft volgens de hoogleraar alles te maken met de energietransitie. "We gaan over van het gebruik van olie en gas naar elektriciteit. Maar dat netwerk is helemaal niet ontworpen voor deze transitie. We moeten veel meer energie gaan vervoeren via dat netwerk en daarom moet het worden uitgebreid."

Geen commerciële bedrijven

En daar is dus bijna 200 miljard euro voor nodig. Dat bedrag wordt in eerste instantie opgebracht door gemeentes, provincies, het Rijk en de banken. Zij zijn namelijk de aandeelhouders van netbeheerders zoals Liander, Enexis en Stedin. Maar die rekening komt uiteindelijk wel bij de stroomgebruiker terecht. Mulder: "Zo is het nu eenmaal in heel Europa geregeld, dat de stroomgebruikers betalen voor de kosten."

Netbeheerders zijn namelijk publieke bedrijven die geen winst mogen maken en kunnen de investeringen alleen maar bekostigen via de tarieven die zij in rekening brengen bij gebruikers. Dat zijn in Nederland bedrijven en huishoudens. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaalt hoeveel netbeheerders maximaal mogen vragen. "Zij zien erop toe dat de netbeheerders niet te veel kosten in rekening brengen en efficiënt werken. Dat ze niet teveel geld over de balk smijten", weet Mulder.

Netbeheerkosten gaan over de kop

Huishoudens betalen dit jaar zo tussen de 400 en 520 euro per jaar aan netbeheerkosten, afhankelijk van de netbeheerder in die regio. Dat bedrag kan de komende jaren gaan verdubbelen, zegt de energie-econoom.

"Het kan wel oplopen tot 1.000 euro. Maar dan moet je je wel goed realiseren: tegenover deze hogere netwerkkosten, heb je een verlaging van energiekosten. Want als we onze gasketel eruit gooien en gaan vervangen door een warmtepomp, dan hebben we geen gasrekening meer."

Rekening naar Brussel kan niet

En Brussel dan? Kan die de investeringen niet betalen? "De rekening doorsturen naar Brussel, dat is een beetje vreemd, eigenlijk", vertelt Mulder.

Hij legt uit: "Nederland is niet het enige land, alle landen hebben hiermee te maken. Alle landen hebben te maken met de energietransitie, dus overal gaat de rekening omhoog. Dus als wij dat zouden doen, dat doorsturen naar Brussel, dan willen andere landen dat ook. Dus daar schieten we niet zoveel mee op."

Andere alternatieven?

Er is volgens Mulder wel discussie over de manier waarop het onderhoud van het elektriciteitsnetwerk wordt betaald, en of dit anders zou moeten.

"Sommigen willen de stroomproducenten meer laten betalen. Dat de rekening wat minder naar de consument toe gaat en iets meer naar de bedrijven die elektriciteit opwekken."

'Er is geen gratis geld'

Een ander alternatief waar over wordt nagedacht, is om de rekening niet neer te leggen bij de elektriciteitsgebruiker, maar bij de belastingbetaler. Dat de overheid investeert in netwerken en dat alle kosten ook daar terechtkomen. En dan betaalt de netgebruiker misschien een vast bedrag en dat kan hetzelfde blijven.

Maar ook dan komt uiteindelijk de rekening toch weer terug bij de burgers terecht, zegt Mulder. "Want ja, de overheid heeft geld nodig om dat te kunnen betalen. Dus dat leidt dan tot hogere belastingen of minder geld beschikbaar voor onderwijs of zorg. Er is geen gratis geld."

Investeringen dan maar uitstellen?

Ook het uitstellen van de investering zou allerlei nadelige gevolgen hebben, zegt Mulder. "Je ziet nu al dat heel veel bedrijven tegen de grenzen van het elektriciteitsnetwerk aanlopen. Ze willen graag uitbreiden, ze willen graag verduurzamen maar dat gaat niet omdat er te weinig capaciteit op het netwerk is."

Daarnaast blijft Nederland dan langer afhankelijk van het gebruik van aardgas. "En de prijzen daarvan zijn heel hoog en afhankelijk van geopolitieke omstandigheden. En die zijn heel onzeker. Dus het is beter om zo snel mogelijk van het gas af te gaan, dan hebben we dat risico niet meer."

Energierekening voorspelbaarder

Als we onze energie zelf gaan opwerken, wordt de energierekening veel voorspelbaarder. "En dat is een groot voordeel. Bij uitstel blijven we afhankelijk van de onzekere gasprijzen", gaat Mulder verder.

"En dan heb je nog het milieuaspect, hè? Want daar gaat het uiteindelijk ook om, dat we gewoon minder fossiele energie gaan gebruiken. Dan stoten we meer C02 uit en dan heb je allerlei nadelige gevolgen voor het klimaat."