Begroting eerste test voor kabinet-Schoof: 'Bezuinigen is niet leuk'

Het kabinet-Schoof kwam vandaag bijeen voor de eerste ministerraad na de vakantie. Er is werk aan de winkel, want 1 september moet er een sluitende begroting liggen. Het is een vuurproef voor het nieuwe kabinet, maar het CPB schiet te hulp.

Die begroting voor het nieuwe jaar wordt traditiegetrouw op Prinsjesdag gepresenteerd, maar moet eind van deze maand al klaar zijn, zodat het Centraal Planbureau Bureau (CPB) en de Raad van State er nog naar kunnen kijken. De onderhandelingen over de financiële plannen zijn al enige tijd aan de gang, en zijn niet eenvoudig.

Tegenvallers in de begroting

Behalve dat de nieuwe plannen van dit kabinet in de begroting moeten worden gegoten, zijn er ook diverse tegenvallers die erin moeten worden verwerkt. Het gaat dan in de eerste plaats over de zogenaamde 'Box-3-uitspraak' van de Raad van State: die bepaalde dat beleggers jarenlang te veel belasting hebben betaald, en daarvoor moeten worden gecompenseerd. Dat gaat het Rijk miljarden kosten.

Verder gaat de compensatie van slachtoffers van het toeslagenschandaal ook miljarden extra kosten. Een derde tegenvaller is het niet doorgaan van de verkoop van het Duitse deel van het Tennet-hoogspanningsnet., hierdoor loopt het Rijk miljarden aan inkomsten mis.

Strakke begrotingsdiscipline

Het opvangen van deze tegenvallers zal naar verwachting niet eenvoudig zijn, omdat het kabinet een strakke begrotingsdiscipline heeft afgesproken. Die bestaat uit drie uitgangspunten. Het eerste is dat ministeries tegenvallers altijd uit hun eigen begroting moeten opvangen.

Ten tweede moet er meteen bezuinigd worden als het begrotingstekort de 3 procent dreigt te overschrijden. En over de gehele kabinetsperiode mag het tekort gemiddeld niet hoger zijn dan 2,8 procent.

'Bezuinigen is niet leuk'

Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) is van plan strak de hand te houden aan deze regels. In geval van tekorten zal hij eerder kiezen voor bezuinigingen dan voor lastenverzwaring.

Dit zei hij daar eerder over: "Bezuinigen is niet leuk, maar tegelijkertijd hebben we een begroting die op orde moet komen."

CPB komt met gunstige economische cijfers

Het Centraal Planbureau (CPB) publiceerde vandaag relatief gunstige cijfers voor het kabinet. In de Macro Economische Verkenning (MEV) staat dat er op korte termijn niet extra bezuinigd hoeft te worden.

Wel maakt het CPB zich zorgen over de iets langere termijn. Het kabinet vaart namelijk scherp aan de wind, door continu tegen het maximale begrotingstekort van 3 procent aan te zitten. Er hoeft maar weinig economische tegenwind op te steken, en er zal accuut bezuinigd moeten worden. Ook de staatsschuld ontwikkelt zich volgens het CPB negatief, waardoor we daar toekomstige generaties mee opzadelen.

Wie neemt de financiële pijn?

Mochten er toch extra bezuinigingen nodig zijn, dan zullen binnen de VVD de gedachten teruggaan naar 2012, toen de gedoog-coalitie van VVD, CDA en PVV spaak liep. PVV-leider Geert Wilders wilde toen extra bezuinigingen niet voor zijn rekening nemen en stopte als gedoogpartner. Dat betekende toen het einde van het kabinet Rutte-1.

VVD en CDA noemden Wilders destijds een 'wegloper', omdat hij zijn verantwoordelijkheid niet wilde nemen: een beeld dat de PVV'er lang is blijven achtervolgen. De vraag is of de PVV nu wél financiële pijn voor zijn rekening zal willen nemen.

Regeringsprogramma

Het opstellen van de Rijksbegroting is dit jaar extra interessant, omdat de ministers tegelijkertijd bezig zijn om de plannen van het Hoofdlijnenakkoord in concrete maatregelen om te zetten.

Dit moet leiden tot een zogenaamd 'regeringsprogramma', dat begin september zal worden gepresenteerd.