Begrippen links en rechts op de politieke mestvaalt

Nog geen 25 jaar geleden was het politieke landschap in ‘links- rechts’ termen redelijk overzichtelijk. Gemeten aan de hand van criteria zoals opvattingen over omvang staatsschuld en overheidstekort, mate van eigen verantwoordelijkheid in de sociale zekerheid en de mate van gewenste overheidsinterventie in het maatschappelijk leven waren de politieke partijen keurig op een horizontale as te plaatsen.

Dat waren ook de dominante thema’s in het politieke debat. In die achter ons liggende periode werden ook aanzienlijke macro-economische voordelen van europeanisering en globalisering geïncasseerd. Gaandeweg werd echter ook de andere kant van die medaille zichtbaarder: merkbare micro- narigheid in de directe leefomgeving van mensen, niet in de laatste plaats in de oudere stadswijken met veel te veel goedkope sociale huurwoningen. Wijken, die in korte tijd ‘van kleur verschoten’ en van sociale samenstelling veranderden.

Met deze nieuwe sociale kwestie is door een aantal politieke partijen jarenlang niets gedaan: ‘multi- culti’ was in en op politieke agendering rustte een taboe.

Dat was de belangrijkste oorzaak van de politieke aardverschuivingen gedurende de afgelopen jaren en de afkalvende electorale positie van een aantal traditionele gevestigde partijen.

Het is ook die meer culturele component die het politieke landschap ingrijpend heeft gewijzigd. Daarbij gaat het om criteria zoals: de mate van interne nationale gerichtheid, het meer of minder willen beschermen van de eigen culturele en religieuze waarden c.q. het in meer of mindere mate willen tegengaan van invloeden van buitenaf en de mate waarin individuele sociaal- economische zekerheid wordt geboden.

Daarom volstaat anno 2009 de oude politieke ‘links – rechts’- as niet meer en moet als het ware een verticale as worden toegevoegd om de plaatsbepaling van politieke partijen in kaart te kunnen brengen. De oude begrippen ‘links’ en ‘rechts’ kunnen op de politieke mestvaalt worden gedumpt.

Als gevolg van de crisis op de financiële markten en de daaruit voortvloeiende financieel economische recessie werden politieke partijen in 2009 in grotere mate gedwongen kleur te bekennen op de horizontale as. De discussie over het al dan niet verhogen van de AOW- leeftijd was daarvan dit jaar het meest prominente voorbeeld. In het kader van de meest ingrijpende (financiële) ombuigingsoperatie van de overheid in de naoorlogse politieke geschiedenis zullen in 2010 talloze andere voorbeelden volgen. Scherpe politieke keuzes zijn onontkoombaar.

De AOW discussie resulteerde in de opmerkelijke politieke plaatsbepaling van PVV samen met SP op dezelfde plek op de horizontale politieke as en daarmee in hetzelfde politieke kwadrant.

Mijn voorspelling voor 2010 is dat, natuurlijk afgezien van politieke verschillen op onderdelen, SP en PVV steeds vaker in datzelfde politieke kwadrant terechtkomen. Het kwadrant waar in sociaal- economisch opzicht veel hetzelfde moet blijven, waar verworven rechten centraal staan, de blik uitsluitend naar binnen is gericht en de overheid op vele terreinen zal moeten interveniëren. Bij beide partijen is het ‘hoge lonen, lage prijzen’- gehalte hoog.

Johan Remkes is Tweede Kamerlid voor de VVD