De welvaart groeit in Nederland, maar werkenden zien daar alsmaar minder van terug op hun loonstrookjes. Dat blijkt uit onderzoek van vakbond FNV: "Als we dezelfde verdeling hadden gehad als in 1975, verdienden we 4.210 euro per jaar meer."

Een steeds groter deel van het geld blijft hangen bij de bedrijven, zegt vakbond FNV in een rapportage over de zogeheten arbeidsinkomensquote, de AIQ. Dat is het deel van de welvaart dat we terugzien in onze salarissen.

'Medewerkers verdienen te weinig'

In 1975 kwam ruim 80 procent van de gecreëerde welvaart terecht op loonstrookjes van werkenden. In 2020 was dat minder dan 75 procent en het Centraal Planbureau verwacht dat het dit jaar zakt naar 71 procent.

Met name in de handel zit er een groot verschil tussen wat bedrijven omzetten en wat er terecht komt in salarissen. Manager in een Gall&Gall-filiaal in Amsterdam, Alex van Stockum, kan hierover meepraten. Als winkelmanager verdient hij 13 euro bruto per uur en daar is hij best tevreden mee, maar hij maakt zich kwaad over het salaris van zijn medewerkers, die zo'n 10 euro bruto per uur verdienen.

Winst gaat naar de aandeelhouders

"Voor het geld hoef je het niet te doen. Wij zijn binnen Ahold Delhaize (het moederbedrijf van Gall&Gall, red.) het beste kindje van de klas, maar ook het achtergestelde kindje qua salaris. De lonen in de winkels blijven heel erg achter. De winst is voor de aandeelhouders en de bonussen voor de directie en managementteams zijn enorm hoog", zegt Van Stockum.

De meeste werknemers van het Gall&Gall-filiaal wonen buiten de stad, vertelt Van Stockum. "Het is wel heel vreemd dat de mensen die inwoners bedienen daar zelf niet kunnen wonen. En dat terwijl het ontzettend moeilijk is om personeel te vinden. Ik ben al 4 maanden op zoek, maar zonder resultaat." Zelf woont hij wel in de buurt van zijn werk, maar de vraag is hoe lang hij de Amsterdamse huurprijzen nog kan ophoesten.

'Lonen moeten verhoogd'

Om de situatie voor werkenden als Van Stockum en zijn collega's te verbeteren mogen bedrijven niet langer wachten met het verhogen van de lonen, vindt FNV-vakbondsleider Petra Bolster. Zeker in combinatie met de huidige inflatie.

"Het is een gek fenomeen, de werknemer betaalt twee keer: geen loonsverhoging én een hogere prijs aan de kassa bij de supermarkt. Veel werkgevers zeggen: 'Mijn medewerkers zijn mijn kapitaal, ze stralen uit dat ze hun medewerkers waarderen'. Sterker nog - er wordt gevochten om mensen."

Oproep tot ruimhartigheid

Ook in de politiek lijkt er consensus te bestaan over loonsverhogingen. Onlangs riep minister Carola Schouten voor Armoedebestrijding bedrijven op te onderzoeken of de lonen verhoogd kunnen worden. In navolging daarvan riep premier Mark Rutte op tot 'ruimhartigheid'.

De roep om loonsverhogingen is niet nieuw: al in 2019 zei hij op een VVD-partijcongres: 'De winsten van die grote ondernemingen klotsen tegen de plinten, maar het enige wat echt stijgt bij die grote bedrijven zijn de salarissen van de topmannen.'

Belasting voor bedrijven en aandeelhouders omhoog

Dat in de afgelopen jaren in een aantal CAO's de werknemers er wél op vooruit zijn gegaan, is wat vakbond FNV betreft onvoldoende. "We moeten rechtzetten wat scheefgegroeid is. Veel huishoudens kunnen amper hun rekeningen betalen door de inflatie, terwijl veel bedrijven het ondanks de pandemie en inflatie ontzettend goed doen", zegt vakbondsleider Bolster.

Het wordt volgens haar tijd dat de werkgevers en vermogenden meer belasting gaan betalen. "Het lijkt me niet meer dan logisch dat ook werkgevers en aandeelhouders evenveel belasting gaan betalen als jij en ik."

'Heel leuk werk'

Slijter Alex van Stockum blijft, ondanks zijn inzet voor een hoger loon voor hemzelf en zijn medewerkers, wel werken in de slijterij.

"Veel klanten ken ik al 11 jaar lang. Ik vind het heel leuk om met mensen te werken. Je geeft ze toch een stukje beleving mee, zoals een specifieke wijn bij een bepaald gerecht. Fijn als ze daarna superblij terugkomen."

'AIQ stabiel'

Werkgeversorganisatie VNO*NCW bestrijdt het beeld van zuinigheid bij bedrijven en zegt dat er op dit moment voor tal van CAO's loonsverhogingen worden onderhandeld.

Ook kijkt VNO*NCW anders naar de ontwikkeling van de AIQ. "Al vanaf de jaren 90 is de arbeidsinkomensquote stabiel. Die is altijd rond de 73,6 procent. Dus ik herken het beeld niet dat 'ie zou dalen", zegt voorzitter Ingrid Thijssen.

Na een urenlang spoedoverleg tussen de coalitiepartijen en premier Dick Schoof gisterenavond, gingen de overleggen vandaag verder. En daarbij worden de ergernissen tussen de partijen steeds groter, ziet ook politiek commentator Joost Vullings.

De Russische president Vladimir Poetin is voorstander van een bestand met Oekraïne, mits het leidt tot duurzame vrede. Dat liet hij weten tijdens een persconferentie. Toch houdt Ruslandkenner Helga Salemon een slag om de arm: "Poetin zal blijven stoken".

Eerder deze week bereikte de Verenigde Staten met Oekraïne een akkoord voor een wapenstilstand van dertig dagen. En nu lijkt Rusland voorzichtig de deur open te doen naar onderhandelingen. Maar dat kan alleen als er sprake is van een duurzame vrede. Of dat kan met het Amerikaanse voorstel, is volgens de Russische president nog niet duidelijk.

Staatstelevisie benadrukt Russische successen

Opvallend is dat de Russische staatstelevisie vooral de successen benadrukt, zoals het bezoek van Poetin aan Koersk en de Russische troepen die daar terrein terugwinnen. De vredesonderhandelingen zijn nauwelijks aan bod gekomen.

Volgens Salemon wil Poetin daarmee laten zien: we zijn aan de winnende hand. "Dus daar gaat het de hele week over in de journaals."

Geschiedenisboeken

Bovendien lijkt Poetin niet uit te zijn op vrede als er niet aan zijn eisen wordt voldaan. "Het lijkt alsof hij bedacht heeft dat hij de geschiedenisboeken in wil als de man die Oekraïne weer in de Russische invloedssfeer bracht. Hij is natuurlijk ook al een oude man", vertelt Salemon.

"Als je het volk in dit land rijp wil maken voor een vrede, dan praat je niet zoveel over oorlog. Als het al over onderhandelingen ging, was het vanuit het oogpunt dat Oekraïne zich toch niet aan afspraken zou houden."

Oorlogseconomie

Rusland wordt sinds de start van de oorlog met Oekraïne aan allerlei sancties onderworpen, door zowel de Europese Unie als de Amerikanen. "Eigenlijk draait de economie daar nu op oorlog. Dus als die oorlog ophoudt, dan stort de economie in."

Ook daarom acht Salemon de kans op vrede klein. "Poetin weet dat in vredestijd het land economisch niet gezond kan worden. Met een vrede wint hij daarom helemaal niet."

Eisen

Het land lijkt alleen akkoord te willen gaan met vredesonderhandeling of een staakt-het-vuren als aan al haar eisen wordt voldaan. "Ze willen bijvoorbeeld geen gebieden teruggeven. Geen internationale troepen op Oekraïens grondgebied."

En dat dat een flinke eisenlijst is, weten ze. "Poetin weet dat Oekraïne nooit akkoord kan gaan met alle eisen, dat is voor hen een breekijzer. In ieder scenario is voor Poetin oorlog voordeliger dan vrede."

Trump

Ook de Amerikaanse president Donald Trump zal daarin weinig verschil maken. "Ook als Trump zou zeggen: de Russen houden zich niet aan afspraken, ik steun Oekraïne weer voluit... Dan heeft Rusland gewoon de oude vijand terug. En dat zie je ook op televisie: in de propaganda wordt rekening gehouden dat de VS zich ook kan afzetten tegen Rusland."

"Wat je dan ook hoort: als de VS weer die vijandige houding aanneemt, is het beter om door te vechten." Bovendien zou ook als er wel een akkoord komt, Poetin niet meer te vertrouwen zijn. "Hij heeft vaker laten zien: aan afspraken houdt hij zich niet. Poetin houdt in feite Trump aan het lijntje."