De foto van de roerloze driejarige Aylan Kurdi uit Kobani op een strand in het Turkse Bodrum roept geschokte reacties op. 

‘De foto die de wereld wakker schudt’, wordt de beeltenis genoemd. Maar zal de foto ook daadwerkelijk een game changer zijn voor het Europese vluchtelingenbeleid? De familie Kurdi was vanuit Syrië in Turkije beland, maar ze droomden van een leven in Canada. Het bootje van het gezin Kurdi zonk na een aanvaring met een andere vluchtelingenboot. Naast Aylan, verloren ook zijn 5-jarige broertje en zijn moeder het leven. Aylan’s vader overleefde het drama. 

Iconische foto

De beeltenis van de peuter domineerde de voorpagina’s van de internationale media. In ons land koos alleen de krant Trouw ervoor de foto op de voorpagina te zetten. NRCNext  trok twee pagina’s uit om een serie van drie foto’s van het jongetje en de hulpverlener die hem vond te publiceren met een commentaar van de hoofdredacteur. 

“In de foto van het jongetje en de hulpeloze hulpverlener lees je het hele verhaal van het vluchtelingendrama. Het is de foto van het napalmeisje van de oorlog in Vietnam. Het ene beeld dat het leed en de crisis samenvat” aldus hoofdredacteur Peter van der Meersch.  

De foto van de gestorven Aylan is in korte symbool geworden voor de onophoudelijke vluchtelingenstroom. Of de beeltenis ook daadwerkelijk iconische waarde krijgt is nog te vroeg om te zeggen, zegt Martijn Kleppe die onderzoeker is van persfoto’s en promoveerde op de vraag hoe een foto een icoon wordt.     

Foto’s uit het verleden die een ‘game changer’ bleken zijn iconische foto’s van de “Tankman”, die in 1989 een colonne tanks versperde naar het Plein van de Hemelse Vrede. In 1972 vond de foto van het “Napalm meisje” de weg naar de wereld. Het is de beeltenis van een 9-jarig meisje dat vlucht voor napalm bombardementen door de VS. De foto werd World Press Photo van het jaar.

Kantelpunt

De foto komt op een moment dat steeds meer Europese lidstaten alarm slaan over de vluchtelingenstroom die steeds onbeheersbaarder lijkt te worden. Commissie-voorzitter Juncker zal volgende week waarschijnlijk oproepen vier keer zoveel vluchtelingen op te nemen en te herverdelen onder de staten. Landen als Griekenland en Hongarije kunnen de stroom bijna niet meer aan. 

Eerder deze zomer gingen de Europese lidstaten met moeite akkoord met de herverdelingsafspraken. Voor Nederland betekende de afspraken ruim twee duizend extra asielzoekers. Wanneer de plannen van Juncker voet aan de grond krijgen, zullen dit er zo’n achtduizend worden. Politiek ligt dit zeer gevoelig.

Zal de foto het denken over de vluchtelingenstroom veranderen? Wat moet er gebeuren? We spreken erover met Ben Bot, oud diplomaat en voormalig minister van Buitenlandse Zaken. En ook praten we met Martijn Kleppe, onderzoeker van de Vrije Universiteit.

Volkskrant-columnist Bert Wagendorp schrijft:

Die foto gaat de World Press Photo winnen. Niet omdat hij technisch zo bijzonder is of artistiek verantwoord, maar omdat hij je sprakeloos maakt.

Radio EenVandaag

Vanmiddag is fotograaf Hans Aarsman in Radio EenVandaag te gast om te praten over dit nu al iconische beeld van de migrantenstroom. Aan hem de vraag: is dit de foto die alles gaat veranderen? 

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.