Asielplannen van formerende partijen zijn niet realistisch, zegt migratie-expert: 'Praktisch erg ingewikkeld'

Een asielstop, een asielquotum en permanente grensbewaking. De formerende partijen deden tijdens de campagne grote beloftes om de instroom migranten naar Nederland fors omlaag te brengen. Maar zulke plannen blijken niet realistisch.

Sommige maatregelen klinken in theorie misschien mogelijk, maar de praktijk is anders. Dat zegt hoogleraar migratie Hemme Battjes van de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij heeft veel twijfels over de maatregelen die de partijen voorstellen om de instroom te beperken.

1. Als het aan Geert Wilders (PVV) ligt komt er per direct een asielstop. Is dat überhaupt mogelijk?

"Nee, dit kan niet. Als het nieuwe kabinet zegt: 'We nemen geen enkele aanvraag van een asielzoeker meer in behandeling, zonder te kijken of die persoon gevaar loopt in zijn of haar land van herkomst', dan is dat in strijd met Europees en internationaal recht", zegt de hoogleraar.

"Als een minister toch aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) de opdracht geeft om alle asielaanvragen af te wijzen, dan kunnen vluchtelingen hiertegen in beroep gaan. Dan zal de rechter dat besluit vernietigen. Dus dit kan een kabinet niet zomaar invoeren."

Battjes: "Binnen de huidige regelgeving is het zo dat iedere aanvraag binnen een zorgvuldige procedure moet worden bekeken en beoordeeld."

2. De PVV zegt daarop het Vluchtelingenverdrag aan te passen of er desnoods uit te stappen. Kan dat wel?

"Als het gaat om het wijzigen van het Vluchtelingenverdrag, dan is dat in theorie mogelijk. Maar dan moet je wel alle andere 146 staten mee krijgen die het verdrag mede hebben ondertekend. Dat lijkt me lastig en komt eigenlijk vrijwel nooit voor", zegt Battjes.

"Je kunt wel uit het verdrag stappen", gaat de hoogleraar verder. "Maar dat verandert in feite niks aan de verplichting die Nederland heeft richting vluchtelingen, omdat die ook voortvloeit uit Europese regelgeving, waar we ons als land aan moeten houden. Zolang we lid zijn van de EU moeten we ons hier aan houden."

3. In het verkiezingsprogramma van BBB staat dat ze een asielquotum van 15.000 mensen per jaar willen. Is dat haalbaar?

"Nee, en hiervoor geldt eigenlijk hetzelfde als bij een asielstop", vertelt Battjes. "Stel: je legt, zoals de BBB wil, de grens op 15.000 asielzoekers. Dan zeg je dus eigenlijk tegen meneer of mevrouw die nummer 15.001 is: 'Sorry het quotum is bereikt, we gaan uw asielaanvraag niet meer in behandeling nemen."

Daar kan de asielzoeker tegen in beroep en volgens de hoogleraar zal die gelijk krijgen van de rechter. "Want het is geen rechtmatige reden om een asielaanvraag af te wijzen. Mocht het kabinet vervolgens zo'n rechterlijke uitspraak negeren, dan kom je in 'Poolse of Hongaarse toestanden' terecht. Dat zou het einde van de onafhankelijke rechtspraak in Nederland betekenen."

4. Denemarken heeft een zogenaamde opt-outregeling afgesproken en is niet verplicht zich aan alle Europese regels op het gebied van migratie te houden. Kunnen we dat als Nederland ook niet regelen?

"Dit zou in theorie mogelijk zijn, maar dat lijkt mij praktisch heel erg ingewikkeld. Dit kun je namelijk alleen regelen op moment dat je een verdrag wijzigt. En met die wijziging moeten alle lidstaten instemmen", vertelt Battjes.

Oftewel: Nederland kan wel vragen om een uitzonderingspositie, maar dan kom je in een langdurig traject terecht, zegt hij. "Bovendien open je hiermee een soort doos van Pandora, want dan willen ook andere lidstaten iets veranderen."

Volgens de hoogleraar heeft Denemarken de uitzonderingregeling bedongen op moment dat het Verdrag van Maastricht in 1992, het begin van de Europese Unie zoals we die nu kennen, werd gesloten. Dat was het moment dat je dit kunt regelen. Dit achteraf voor elkaar proberen te krijgen, is echt veel lastiger."

5. Het wordt dus nog heel lastig voor een nieuw kabinet om de instroom naar beneden te krijgen?

"Als je specifiek kijkt naar de verkiezingsprogramma's van de vier partijen die nu aan het onderhandelen zijn (PVV, VVD, NSC en BBB) dan heb ik veel twijfels over de haalbaarheid van hun voorstellen op gebied van asiel", zegt de hoogleraar.

"Het zijn vooral voorstellen die in theorie misschien mogelijk zijn, zoals een opt-out, maar dan moeten er heronderhandeld worden over Europese en Internationale Verdragen. En dat is echt een hele lange weg. Dat regel je niet zomaar binnen 1 kabinetsperiode van 4 jaar."