radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Angst voor nieuwe schade aan huizen in Groningen door uitbreiding zoutwinning

Angst voor nieuwe schade aan huizen in Groningen door uitbreiding zoutwinning
Na gaswinning lijkt zoutwinning een probleem te worden voor Groningers
Bron: EenVandaag

Lang maakten Groningers in Veendam zich zorgen over gaswinning. Nu dreigt er een nieuw probleem: uitbreiding van de zoutwinning in de omgeving. "Het lijkt erop dat ze dezelfde fouten maken."

"Kijk, daar zit een scheur." Jakoba Gräper-Niemeijer uit het Groningse Borgercompagnie wijst al lopend door haar huis op de grote en kleinere scheuren in haar muren. "Er was een periode dat we het hoorden kraken. Soms zag je een scheur wel, soms niet. In hele korte tijd is de bodem sterk gedaald." Jakoba bouwde de afgelopen jaren een dik dossier op.

Zorgen over scheuren

Jakoba woont al tientallen jaren met haar man middenin het Groningse gaswinningsgebied. Enkele honderden meters van haar woning zitten twee zoutwinningsputten van het bedrijf Nedmag in Veendam, waar magnesiumzout wordt gewonnen. Bewijzen wat de schade veroorzaakt aan haar huis, is daardoor complex.

"We willen natuurlijk weten of een scheur door de gaswinning of de zoutwinning komt. Dat is lastig, want beide vormen van mijnbouw vinden hier al sinds eind jaren 60, begin jaren 70 plaats."

Jakoba Gräper-Niemeijer
Bron: EenVandaag
Jakoba Gräper-Niemeijer

'Enorme onzekerheden'

Volgens Jakoba hebben ze geprobeerd met Nedmag in gesprek te gaan, maar er werd niet naar hen geluisterd. "Wij dachten dat ze serieus naar onze problemen zouden willen kijken, maar er werd een rapport geschreven waarin stond dat we allemaal in oude huizen woonden en dat scheuren erbij hoorden."

"Toen zijn we het vertrouwen kwijtgeraakt. Het overleg is daarna gestopt. Zolang je niet erkent dat de bodemdaling niet gelijkmatig, maar ook ongelijkmatig kan zijn, kom je niet verder. Er zijn enorme onzekerheden."

Bekijk ook

Nieuwe zoutputten

Nedmag wil in hetzelfde gebied nog vier nieuwe putten maken en heeft daar via het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) ook de vergunningen voor gekregen. Die uitbreidingsplannen zijn bij Jakoba en andere tegenstanders totaal verkeerd gevallen.

"Ik vind het onbehoorlijk. Er is geen zekerheid dat Nedmag op een veilige en goede wijze dit gebied kan verlaten." Uitbreiden is volgens haar dan ook helemaal geen optie.

'Geen begrip voor nieuwe vergunningen'

Dat het ministerie van EZK ondanks alle gebeurtenissen juist in deze regio van plan is nieuwe vergunningen voor zoutwinning te geven, begrijpt ze niet.

"Ik verwacht voor de toekomst grote problemen. Mensen weten niet of ze in hun huizen kunnen blijven, omdat ze niet weten wat er gaat gebeuren. Mijn grootste angst is dat ze niet weten hoe ze dit probleem kunnen oplossen. Daarom zijn we tegen de vier nieuwe putten."

Bekijk ook

Ook provincie heeft zorgen over gevolgen zoutwinning

In haar verzet staat Jakoba niet alleen. Naast de stichting van omwonenden, Stop Zoutwinning, hebben ook enkele gemeenten en de provincie Groningen zich tegen de verleende vergunningen gekeerd.

"Waar het om gaat is dat wij vinden dat onze inwoners beschermd moeten worden tegen alles wat mijnbouwschade is en bodemdaling kan veroorzaken", legt de Groningse gedeputeerde Tjeerd van Dekken uit.

Vergunning aangepast

In november vorig jaar kregen de diverse bezwaarmakers gelijk en vernietigde de rechtbank de vergunningen. Op drie punten oordeelde de rechter dat de vergunningen onzorgvuldig en onvoldoende gemotiveerd waren. Inmiddels heeft het ministerie de vergunningen aangepast. Tegenstanders willen voorkomen dat Nedmag met deze aangepaste vergunningen al met de nieuwe zoutwinning kan beginnen, voordat er op alle bezwaren door de rechter een besluit is genomen.

Komende donderdag staat hierover bij de voorzieningenrechter van de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State een zitting gepland. "De afhandeling van mijnbouwschade is nog steeds niet goed geregeld, wat ik eigenlijk heel erg onbegrijpelijk vind", zegt Van Dekken. Dat is een van de redenen voor ons om naar de rechter te gaan."

Bekijk ook

Nedmag: wij veroorzaken geen aardbeving

Die uitspraak was een tegenslag voor Nedmag. De vergunningen zijn inmiddels aangepast, vertelt directeur Bert Jan Bruning. Hij ziet de zaak bij de Raad van State met vertrouwen tegemoet en vindt het belangrijk om met de omgeving in gesprek te blijven gaan. "Ik ben zelf geboren en getogen hier vlakbij. Ik verschuil me ook niet, hè? We vinden het wel belangrijk dat we direct in contact zijn met de mensen die zorgen hebben."

Hij blijft bestrijden dat er schade wordt veroorzaakt aan de huizen door de zoutwinning. In de berekeningen wordt weliswaar uitgegaan van een maximale bodemdaling van rond een meter, maar die daling verloopt volgens Bruning gelijkmatig en veroorzaakt daarmee geen schade aan woningen. Dat wordt volgens hem ook permanent met satellieten in de gaten gehouden. "Wij veroorzaken bodemdaling, maar geen aardbevingen. Dat zijn twee losse delen. Door mensen hier ook naar deze locatie te halen of te spreken, proberen we dat duidelijk te maken. We zullen misschien niet iedereen overtuigen."

Bert Jan Bruning, directeur Nedmag
Bron: EenVandaag
Directeur Bert Jan Bruning van Nedmag

'Willen goede buurman zijn'

Een andere klacht van omwonenden over laagfrequent geluid zegt de Nedmag-directeur heel serieus te nemen. "Dat is specifiek een item waar wij iets mee moesten doen als operator. Daar heeft een rechter ook in november iets van gezegd. Wij willen gewoon een goede buurman zijn. Dus als wij overlast veroorzaken, dan moeten we het erover hebben. Wat je niet moet doen, is zeggen dat het niet bestaat. Wat natuurlijk onzin is."

Bekijk ook

Parlementaire enquête over zout?

Jakoba Gräper-Niemeijer hoopt dat de Raad van State opnieuw een streep zet door de vergunningen en daarmee de uitbreiding van de zoutwinning. "We vinden het onvoorstelbaar dat hiermee doorgegaan kan worden. Helemaal stoppen met zoutwinnen kan niet, maar de ontwikkeling van nieuwe putten kan wel gestopt worden."

De zoutwinning heeft volgens haar een verscheurende invloed gehad op het dorp. "Ze sponsoren bijna elke vereniging in het dorp, maar ontkennen dat de bodemdaling door de zoutwinning problemen veroorzaakt. Er zijn ondertussen mensen die aantoonbaar veel problemen hebben. Ik voorzie dat we in de toekomst een parlementaire enquête over zout krijgen als ze hiermee verder gaan."

'Alleen zoutwinning als het veilig is'

Het ministerie van EKZ laat een reactie weten dat de zoutwinning alleen wordt toegestaan 'als dat veilig is voor mens, natuur en milieu'. Daarvoor heeft ministerie zich onafhankelijk laten adviseren. "Expliciet is gekeken naar de risico's en de kans op schade."

Staatssecretaris Hans Vijlbrief van Mijnbouw zegt zich ervan bewust te zijn dat juist in deze Groningse regio mijnbouw gevoelig ligt. "Om deze reden is bij de beoordeling van de plannen van Nedmag gekeken naar de cumulatieve effecten door zowel gaswinning als zoutwinning (de cumulatieve bodemdaling en de mogelijke schade hierdoor)." Mocht er toch schade ontstaan door zoutwinning, dan zouden gedupeerden aan moeten kunnen kloppen bij dezelfde instantie als waar ook gedupeerden van gaswinning terecht kunnen. Vijlbrief belooft het makkelijker te maken om schade door mijnbouw onder de 40.000 euro vergoed te krijgen.

Zie hier de volledige reportage.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Handjes alleen op de schouders tijdens polonaise': belangenorganisaties willen meer bewustzijn over grensoverschrijdend gedrag tijdens carnaval

'Handjes alleen op de schouders tijdens polonaise': belangenorganisaties willen meer bewustzijn over grensoverschrijdend gedrag tijdens carnaval
Carnavalvierders in het centrum van Den Bosch in 2024
Bron: ANP

De vier grootste Brabantse carnavalssteden hebben een campagne gelanceerd tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag tijdens carnaval. 'Nie Graaje mar Zwaaje', lees je op posters, verspreid door de steden.

Op de poster staat een QR-code die bezoekers naar een meldpunt leidt, dat gekoppeld is aan de betreffende stad. Daar kun je online een melding doen van wat je hebt gezien of meegemaakt. En word je verder geholpen.

'Handjes op de schouders'

"Seksuele of straatintimidatie zien we helaas altijd", zegt Jip Kuijper van BO Diversity in Breda, de organisatie achter de campagne. "Maar wat we met carnaval zien, is dat die intimidatie veel fysieker wordt."

Dat wil zeggen dat mensen, naast dat ze met verbale intimidatie te maken krijgen, ook sneller aan hun geslachtsdelen worden aangeraakt, vast worden gepakt of dat geprobeerd wordt ze te zoenen. "Het is heel leuk als we de polonaise lopen, maar handjes op de schouders. Handjes hoog en niet ergens anders", zegt Kuijper

Anonieme daders

Kuijper viert zelf ook al jaren carnaval en die en diens vrienden hebben genoeg verhalen over wat zij hebben meegemaakt tijdens carnaval: "We kennen allemaal een slachtoffer. We kennen allemaal iemand die seksueel geweld of seksueel ongewenst gedrag heeft meegemaakt. Maar we kennen allemaal géén dader."

Dat komt volgens Kuijper grotendeels ook door de anonimiteit die er heerst tijdens carnaval: "Je kunt ervoor kiezen om in een tijgerpak te lopen, je gezicht te schminken. Je neemt een andere rol aan. Dus je voelt je misschien ook wel minder verantwoordelijk voor het gedrag dat je op dat moment vertoont."

Bekijk ook

Klein percentage zorgt voor problemen

Dat geldt vanzelfsprekend niet voor iedereen. De meeste feestvierders geven ook aan dat ze nooit over iemand anders' grenzen heen zouden gaan. Toch zorgt een klein percentage voor problemen.

"Ik denk dat we met dat kleine percentage moeten praten. Dat we hen als omstanders er samen op moeten aanspreken, van: 'Hé, wat je net deed, dat kan volgens mij niet'", zegt Kuijper. Dat is moeilijk: "Carnaval is een beetje heilig, daar moet je niet te veel aankomen. Carnaval draait om plezier. Dat vind ik ook, maar we moeten het hebben over wanneer het niet plezierig meer is."

Meer slachtoffers

Bij Blauwe Maan, een lokale hulporganisatie voor slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag en misbruik in Tilburg, zien ze een stijging in aanmeldingen rond, maar vooral na de carnaval.

"Soms melden slachtoffers zich pas veel later, omdat ze zich schamen voor wat ze tijdens carnaval hebben meegemaakt", zegt Luna Rooijmans van de organisatie. "Ze denken dan dat ze het misschien wel geïnitieerd hebben, of voelen zich zwak omdat ze toen niets durfden te doen."

Gedrag genormaliseerd

Blauwe Maan krijgt meldingen over grensoverschrijdend gedrag, maar ziet ook dat verkrachtingen tijdens carnaval voorkomen. Bij die laatste is niet altijd een onbekende betrokken. Cliënten kloppen ook aan met verhalen uit de kennissenkring, vertelt Rooijmans.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag en misbruik komt natuurlijk niet alleen voor tijdens carnaval, maar tijdens dit feest wordt wel een bepaald gedrag genormaliseerd, zegt ze.

Bekijk ook

Normalisatie van gedrag

Rooijmans: "We weten dat, als binnen een cultuur of traditie seksueel getinte opmerkingen en lichte seksueel grensoverschrijdende handelingen worden goedgekeurd, ernstige vormen daarvan ook makkelijker kunnen plaatsvinden."

"Mensen willen alles even loslaten met carnaval. En die dubbelzinnigheid in bijvoorbeeld liedjes is al heel oud, maar dat neemt niet weg dat alle remmen los mogen, en dat het voor sommige mensen heel fijn kan zijn als je om consent (toestemming, red.) vraagt."

Al eerder meegemaakt

Een ander deel van de slachtoffers dat zich na carnaval bij Blauwe Maan meldt, heeft als kind al seksueel misbruik meegemaakt, vertelt Rooijmans.

"We zien dat ze bijvoorbeeld tijdens carnaval getriggerd worden, of opnieuw een seksueel grensoverschrijdende situatie meemaken. En dat maakt uiteindelijk ook dat ze hulp zoeken.", zegt Rooijmans.

Triggers in een liedje

Die triggers kunnen zitten in een liedje of in een aanraking die voor anderen niet noemenswaardig is. Maar gevolgen kunnen groot zijn: "Vandaar dat wij een oproep doen om op het moment dat je seksueel grensoverschrijdend gedrag ziet of denkt te zien, naar de persoon die het overkomt toe te gaan en te vragen: 'Ben je oké? Kan ik misschien iets voor je doen?'", zegt Rooijmans.

"We weten dat dat heel steunend kan zijn voor mensen die seksueel geweld overkomen."

Grensoverschrijdend gedrag lijkt meer voor te komen tijdens carnaval

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe 'voorzorgcirkels' mantelzorgers ontlasten door ouderen elkaar te laten helpen

Het is de moderne versie van nabuurschap: de voorzorgcirkel. In het hele land ontstaan appgroepen van ouderen die elkaar willen ondersteunen. Het is een manier om mantelzorgers te ontlasten. "Hulp vragen is moeilijker dan hulp geven."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant