Alphen aan den Rijn: de lange nasleep van een schietpartij

Al vrij snel na de schietpartij in Alphen aan den Rijn klonk het vorig jaar: laten we weer gewoon boodschappen gaan doen. Na de schok en het verdriet, na de live uitgezonden herdenking wilden de meeste Alphenaren graag weer verder met hun leven.

Johan Wielinga, eigenaar van een doe-het-zelf-zaak in winkelcentrum de Ridderhof, dacht na twee weken: nu weg met die bloemen en weer aan de slag. Een half jaar lang leek dat Johan prima te lukken. Toen kwamen de klachten. Slapeloosheid, stress, concentratieproblemen. “Dat je iets moet uitrekenen voor een klant. En dat je het dan drie keer moet narekenen.” Ook thuis ontstond er gedoe. De wens van Johan en andere winkeliers om na het drama snel de draad weer op de pakken was logisch. Maar het bleek onmogelijk. Nu, 12 maanden nadat Tristan zes mensen en zichzelf in het winkelcentrum doodschoot, houdt de schietpartij tientallen mensen nog dagelijks bezig. Vaak zelfs meer dan kort na de schietpartij. En zeker meer dan ze een jaar geleden zelf hadden gedacht. De gemeente Alphen, die consequent spreekt over ‘het schietincident’, organiseert binnenkort een speciale avond voor winkeliers die net als Johan pas later last kregen van de gevolgen.

Het is ook nogal wat, vertelt domineesechtpaar Meindert Burema en Herma Kamphuis. Hun protestantse kerk ligt direct naast het winkelcentrum en diende als eerste opvang voor slachtoffers en ooggetuigen. Als je tijdens zoiets gewoons als boodschappen doen plots voor je leven moet vrezen heeft dat een enorme impact. Opeens voel je je nergens meer veilig, zeggen ze. Johan vertelt over een vrouw die onrustig om haar heen kijkt als ze de lift van het winkelcentrum uitkomt. Sommige mensen durven amper meer te winkelen, vertelt dominee Kamphuis. Als Johan nu iemand door het winkelcentrum ziet hollen, kijkt ie meteen gespannen wat er aan de hand is.

Naast het leed dat de slachtoffers, nabestaanden en direct betrokkenen werd aangedaan, openbaart zich een jaar later het leed van worstelende winkeliers en ooggetuigen. Premier Rutte zei tijdens de herdenking op 20 april 2011: “Er staan mensen om u heen die willen helpen de pijn te dragen. Vandaag, morgen en daarna.” Dat blijkt dus nodig.

De mensen met wie ik sprak zijn vol lof over de betrokkenheid van de burgemeester. Maar hoezeer ze hem persoonlijk ook waarderen, helemaal vlekkeloos verloopt de nazorg niet, zeggen ze. Johan vond dat actie om winkeliers te helpen zo lang op zich liet wachten, dat ie een maand geleden zelf maar eens een rondje door het winkelcentrum maakte om de klachten bij collega-winkeliers te inventariseren.

En dan zijn er de ervaringen van Mazloum Youssef (17). Hij verloor zijn vader, de Syrische vluchteling Nadim Youssef, bij de schietpartij. Mazloum liet via de media weten graag een gesprek met Tristans ouders te willen. Maar toen hij van de gemeente uiteindelijk een briefje kreeg waarop ie kon aankruisen of hij wel of geen gesprek wilde, haakte hij af. Te onpersoonlijk, te kil, vond hij. Mazloum zegt ook nog steeds op een gesprek met de officier van justitie te wachten. Die zou meer duidelijkheid kunnen geven over de laatste minuten van zijn vader, maar tot een gesprek is het nog altijd niet gekomen. Waarom weet Mazloum niet. Wat ook niet helpt, zegt Mazloum, is dat nooit duidelijk is geworden wie Tristan zijn wapenvergunning heeft gegeven. Mazloum vindt dat deze agent ontslagen moet worden.

Na de kerkdienst vorige week zondag zegt dominee Burema: “Wat er is gebeurd is een gruwelijke ramp. Maar het mag ons als gemeenschap niet onderuit halen. Wij moeten de kracht vinden om het op enig moment weer te normaliseren, om weer gewoon boodschappen te doen.” Dat blijkt, een jaar na die drie dodelijke minuten, een stuk moeilijker dan vrijwel iedereen voor mogelijk had gehouden.