Varkenshouders in Nederland maken zich zorgen. Half september is in België de Afrikaanse varkenspest geconstateerd. Eerder dook het virus al op in landen in Oost-Europa, waaronder Roemenië.

De ziekte haalt bij varkenshouders herinneringen aan de klassieke varkenspest in 1997 naar boven. Nederland werd zwaar getroffen. Bijna 10 miljoen varkens werden afgemaakt en de sector liep miljarden euro’s schade op. De wond die toen ontstond is nooit helemaal dichtgegaan, merkt verslaggever Laura Kors. 

In vier afleveringen blikt ze terug met betrokkenen, en bekijkt ze wat er nu tegen de Afrikaanse varkenspest wordt gedaan.

Aflevering 1: Het eerst getroffen bedrijf

Het Brabantse varkensbedrijf van Mari en Rian Melis was In 1997 het allereerste geval van varkenspest. "Ze werden steeds slomer. Als je ze aanduwde, vielen ze gewoon om. Aan het einde van hun leven waren ze eigenlijk al in staat van ontbinding." 

Melis denkt niet dat zijn bedrijf de besmettingshaard was van het virus. "We hebben helemaal geen idee waar het vandaan kwam." Het stel wil dat ook eigenlijk niet weten. "Dan denk je alleen maar: had ik er misschien wel iets aan kunnen doen?" Het was een traumatische ervaring. "We hadden helemaal niets meer. Financieel niet, en ook geen varkens meer."

Aflevering 2: Nooit meer

Doreen van de Berkmortel

Nooit meer een situatie zoals in 1997. Dat is de instelling van varkenshouders nu. Daarom deelden varkenshouders informatieflyers uit over het virus dat nu in België is opgedoken. Verslaggever Laura Kors zocht een van hen, Doreen van de Berkmortel, op in haar stal. Ze is extra voorzichtig en draagt bescherming. Zijn bezoekers eerder in een varkensstal geweest, dan wordt er extra opgelet. "Dan gaan we eerst douchen voordat we de stal in gaan." De maatregelen werden ingesteld na de varkenspest in 1997.

Wyno Zwanenburg was in 1997 varkenshouder en actief bij de vakbond NVV. Hij werd de avond van de ontdekking van de varkenspest gebeld vanuit het kantoor van de minister van Landbouw. De vraag? Of hij de varkens in de buurt van het besmette Brabantse bedrijf kon tellen. "Dat kwam zo amateuristisch over. Ze hadden geen idee." Er was totaal geen draaiboek om met de crisis om te gaan. 

Doreen van de Berkmortel wil dat dat nu anders is. Ze maakt zich zorgen over de uitbraak van varkenspest die in België speelt. "De sprong van het virus van het Oostblok naar België is opvallend. Hoe komt het daar terecht? Je wil niet dat het naar Nederland komt." Varkenshouders willen extra voorzichtig zijn. Daarom de flyer-actie naar de snelweg. "We willen ook vrachtwagenchauffeurs waarschuwen."

Aflevering 3: De dierenarts

Rudolf Raymakers

"4 februari 1997 staat me helder voor de geest", vertelt dierenarts Rudolf Raymakers over de dag dat de varkenspest uitbrak. "We wisten niet wat ons te wachten stond." Het bleek een zware taak voor Raymakers om varkens af te moeten maken. "Het is je taak als dierenarts om te voorkomen of te genezen, niet om de dood te brengen. Het voelde als een oorlog."

De dierenarts maakte de dieren altijd af samen met de boeren. Daarbij bleven ze respect houden voor de varkens. "Ik probeerde het dier als een levend wezen te blijven zien. Dat is voor de boer ook zo. We hielden de waardigheid van het dier in het oog. Dat vond ik heel belangrijk."

Aflevering 4: De opleiding

In deze laatste aflevering komen de varkenshouders-in-opleiding aan het woord. In Boxtel wordt Varkenshouderij gegeven aan het Helicon. De studenten daar zijn geboren ná de crisis van 1997. Hoe kijken zij aan tegen dreiging van een nieuwe varkenspest? "Er is een bepaalde gelatenheid. Het is ook abstract, omdat ze het zelf in 1997 niet hebben meegemaakt", zegt docent Wim Vugteveen. 

De reacties onder de studenten zijn inderdaad mild. Toch zien ze de dreiging wel en weten ze wat voor maatregelen tegen varkenspest kunnen worden genomen. Toch wordt er geen proefwerk 'Afrikaanse varkenspest' uitgeschreven, vertelt docent Vugteveen. "We hebben de antwoorden niet over wat er dan moet gebeuren. Daar kunnen we niets over zeggen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.