Alle huizen in Nederland aardgasvrij voor 2050? 'Dan moeten we echt durven te innoveren'

Als we alle woningen voor 2050 aardgasvrij willen maken, moeten we echt haast gaan maken. Daarvoor waarschuwt hoogleraar Andy van den Dobbelsteen: "We zijn toe aan een innovatieslag, zoals eerder met de Afsluitdijk en de Deltawerken.”

Als het aan de overheid ligt, is Nederland in 2050 aardgasvrij. Om dat doel te bereiken, moeten de komende 27 jaar ieder jaar zo'n 300.000 woningen van het gas af. Maar dat tempo halen we nu bij lange na niet.

'Technisch is bijna alles mogelijk'

Technisch is bijna alles mogelijk, zegt Van den Dobbelsteen, hoogleraar duurzaam bouwen aan de TU Delft. "Het ligt vaak in de praktische zaken waar het misgaat. Er zijn te weinig installateurs, fabrieken kunnen de vraag naar warmtepompen niet aan", somt hij op.

Ook is volgens hem veel wet- en regelgeving nog gericht op oude, traditionele methoden. Maar de huidige regels sluiten soms niet goed aan op de nieuwe technieken die nodig zijn voor de energietransitie en dat zorgt voor vertraging.

Verwarmen met warmtebatterij

Toch probeert de overheid de overgang te stimuleren in zogenoemde 'proeftuinen'. Dat zijn verschillende plekken in het land die met subsidies wél mogen experimenteren met gasvrije oplossingen.

Een van die proeftuinen staat in Nagele, in de Noordoostpolder. "We hebben hier een soort warmtebatterij waarmee we nu 8 woningen en 1 school verwarmen", vertelt projectleider Rutger Bergboer.

Slechts 9 gebouwen in 2 jaar aangesloten

Het project startte 2 jaar geleden, maar het duurde meer dan een jaar voordat de eerste gebouwen daadwerkelijk werden verwarmd door de warmtebatterij. "En na 2 jaar staat de teller op 9 gebouwen. Waar hebben we het over?", verzucht Bergboer.

De vertraging kwam omdat de verzekeraars dwarslagen, legt hij uit. "Ze zeiden: 'Dit is nieuw en innovatief, en dus te veel risico.' We zijn daar een jaar en 3 maanden mee bezig geweest. Dat kostte veel tijd, energie en geld. Dat is zonde."

'Ik mis soms wel de urgentie'

Nagele wil uiteindelijk dat alle 500 woningen in het dorp op warmtebatterijen worden aangesloten. Dat wordt nog een flinke opgave, vreest Bergboer. Maar ook bij deze klus verwacht de projectleider niet dat de techniek het probleem zal vormen.

"We lopen vast in procedures en regelgeving", stelt hij vast na de eerste, kleinschalige stap van het project. Bergboer denkt niet dat het onwil is vanuit de overheid, 'maar ik mis soms wel de urgentie'.

Obstakels houden aanpak nu tegen

Dat is iets wat ook Van den Dobbelsteen terugziet: de hoogleraar mist centrale regie in de energietransitie. "De planning, de juridische regels: dat zijn obstakels die een snelle aanpak in de weg zitten."

Hij vindt dat de overheid die obstakels zoveel mogelijk moet weghalen. "De angst moet weg bij partijen die alleen maar traditionele oplossingen vertrouwen en innovatieve zaken niet aandurven. Natuurlijk is er een risico, maar hoeveel risico is er als we niets doen?"

'Militaire operatie: gewoon gaan'

Bovendien ligt er ook een kans voor de overheid om de energierekening van huishoudens omlaag te krijgen, benadrukt de hoogleraar: "Als we in de oude wijken kijken naar mogelijkheden om huizen duurzamer te maken, dan kunnen de woonlasten betaalbaar blijven."

Hij roept de minister daarom op om de regie te pakken. "Het moet een soort militaire operatie worden met een strakke planning. Dat precies duidelijk is waar en wanneer woningen van het gas af gaan, en hoe we dat gaan aanpakken. En dan ook gewoon gaan."