Als we alle woningen voor 2050 aardgasvrij willen maken, moeten we echt haast gaan maken. Daarvoor waarschuwt hoogleraar Andy van den Dobbelsteen: "We zijn toe aan een innovatieslag, zoals eerder met de Afsluitdijk en de Deltawerken.”

Als het aan de overheid ligt, is Nederland in 2050 aardgasvrij. Om dat doel te bereiken, moeten de komende 27 jaar ieder jaar zo'n 300.000 woningen van het gas af. Maar dat tempo halen we nu bij lange na niet.

'Technisch is bijna alles mogelijk'

Technisch is bijna alles mogelijk, zegt Van den Dobbelsteen, hoogleraar duurzaam bouwen aan de TU Delft. "Het ligt vaak in de praktische zaken waar het misgaat. Er zijn te weinig installateurs, fabrieken kunnen de vraag naar warmtepompen niet aan", somt hij op.

Ook is volgens hem veel wet- en regelgeving nog gericht op oude, traditionele methoden. Maar de huidige regels sluiten soms niet goed aan op de nieuwe technieken die nodig zijn voor de energietransitie en dat zorgt voor vertraging.

Verwarmen met warmtebatterij

Toch probeert de overheid de overgang te stimuleren in zogenoemde 'proeftuinen'. Dat zijn verschillende plekken in het land die met subsidies wél mogen experimenteren met gasvrije oplossingen.

Een van die proeftuinen staat in Nagele, in de Noordoostpolder. "We hebben hier een soort warmtebatterij waarmee we nu 8 woningen en 1 school verwarmen", vertelt projectleider Rutger Bergboer.

Slechts 9 gebouwen in 2 jaar aangesloten

Het project startte 2 jaar geleden, maar het duurde meer dan een jaar voordat de eerste gebouwen daadwerkelijk werden verwarmd door de warmtebatterij. "En na 2 jaar staat de teller op 9 gebouwen. Waar hebben we het over?", verzucht Bergboer.

De vertraging kwam omdat de verzekeraars dwarslagen, legt hij uit. "Ze zeiden: 'Dit is nieuw en innovatief, en dus te veel risico.' We zijn daar een jaar en 3 maanden mee bezig geweest. Dat kostte veel tijd, energie en geld. Dat is zonde."

'Ik mis soms wel de urgentie'

Nagele wil uiteindelijk dat alle 500 woningen in het dorp op warmtebatterijen worden aangesloten. Dat wordt nog een flinke opgave, vreest Bergboer. Maar ook bij deze klus verwacht de projectleider niet dat de techniek het probleem zal vormen.

"We lopen vast in procedures en regelgeving", stelt hij vast na de eerste, kleinschalige stap van het project. Bergboer denkt niet dat het onwil is vanuit de overheid, 'maar ik mis soms wel de urgentie'.

Obstakels houden aanpak nu tegen

Dat is iets wat ook Van den Dobbelsteen terugziet: de hoogleraar mist centrale regie in de energietransitie. "De planning, de juridische regels: dat zijn obstakels die een snelle aanpak in de weg zitten."

Hij vindt dat de overheid die obstakels zoveel mogelijk moet weghalen. "De angst moet weg bij partijen die alleen maar traditionele oplossingen vertrouwen en innovatieve zaken niet aandurven. Natuurlijk is er een risico, maar hoeveel risico is er als we niets doen?"

'Militaire operatie: gewoon gaan'

Bovendien ligt er ook een kans voor de overheid om de energierekening van huishoudens omlaag te krijgen, benadrukt de hoogleraar: "Als we in de oude wijken kijken naar mogelijkheden om huizen duurzamer te maken, dan kunnen de woonlasten betaalbaar blijven."

Hij roept de minister daarom op om de regie te pakken. "Het moet een soort militaire operatie worden met een strakke planning. Dat precies duidelijk is waar en wanneer woningen van het gas af gaan, en hoe we dat gaan aanpakken. En dan ook gewoon gaan."

Nederlandse kersentelers maken zich zorgen om hun oogst dit jaar. Ze zijn bang dat die ten onder gaat aan de 'suzuki-fruitvlieg'. De oogst is volgens de telers nog te redden, maar dan moet het gewilde bestrijdingsmiddel wel op tijd goedgekeurd worden.

De kersentelers wachten op een verlossend bericht van landbouwminister Femke Wiersma. Zij moet bepalen of gebruik van het bestrijdingsmiddel Tracer dit jaar wordt toegestaan, En dat wordt nog spannend, want toenmalig minister Piet Adema zei vorig jaar dat het toen de laatste keer was dat een uitzondering gemaakt werd voor het bestrijdingsmiddel.

Al 10 jaar uitzondering

Het bestrijdingsmiddel Tracer is namelijk nog altijd niet goedgekeurd door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Die instantie beoordeelt of een bestrijdingsmiddel gebruikt mag worden.

Zolang het Ctgb zijn oordeel nog niet heeft gegeven, kan de verantwoordelijk minister een vrijstelling voor gebruik geven. En dat gebeurt in dit geval al 10 jaar op rij.

Perfect jaar voor kersen

Kersenteler Arie Hakkert uit de Betuwe vertelt dat het tot nog toe een perfect jaar is voor de kersenteelt: "We hebben prachtig weer gehad in de bloeiperiode. Weinig nattigheid en de temperatuur was goed. Dus we verwachten een goede oogst dit jaar."

Volgens Arie is de ideale temperatuur voor de kers tussen de 20 en 25 graden. De kersen hangen er nu nog groen bij, maar uiteindelijk krijgen ze de bekende rode kleur. "We hopen half juni te beginnen met oogsten. De kersen zullen waarschijnlijk begin juni een gele kleur krijgen en gaan dan over naar rood."

Suzuki-fruitvlieg

Maar ondanks dat het zo'n goed jaar is voor de kers, is Arie bang voor zijn oogst. De Nederlandse kers heeft er sinds een jaar of 10 namelijk een nieuwe vijand bij: de suzuki-fruitvlieg. Een beestje dat oorspronkelijk afkomstig is uit Zuidoost-Azië en in 2008 voor het eerst werd opgemerkt in Europa.

Vooral kersentelers hebben last van de fruitvlieg. "Deze fruitvlieg kan door de schil van het fruit kruipen en legt daar eitjes onder. Daar komen larven uit die de vrucht van binnenuit opeten. Vervolgens gaat de vrucht rotten en is die onverkoopbaar", legt onderzoeker Herman Helsen uit.

Net niet voldoende

Kersenteler Arie gebruikt nu een speciaal net om de fruitvliegjes buiten te houden: "Het is een heel fijnmazig net waar in principe geen vliegjes doorheen kan komen. Het hele veld moet ermee worden ingepakt."

Maar alleen een net is niet voldoende, vertelt hij: "De suzuki-fruitvlieg is zo klein dat het 'm toch lukt om ergens binnen te komen. Bovendien moeten we nog steeds zelf bij de kersen kunnen. Dus als het net omhoog gaat of waait, gaat de fruitvlieg ook naar binnen."

Wesp tegen vlieg

In een lab van de Wageningen University & Research (WUR) wordt daarom gewerkt aan een andere oplossing, namelijk de sluipwesp. Dat is een natuurlijke vijand van de suzuki-fruitvlieg, vertelt onderzoeker Helsen. "De sluipwesp legt haar eieren in de larven van de suzuki-fruitvlieg en kan zo de enorme toename verminderen."

Toch is de sluipwesp vooralsnog geen vervanging voor het bestrijdingsmiddel. "We hebben er nu enkele honderden, daar kunnen we de oogst niet mee redden", zegt Helsen. En dus wacht kersenteler Arie in spanning af op het besluit van Landbouwminister Wiersma. "Als we het middel niet meer krijgen, dan is het einde kersenteelt. Het is echt twee voor twaalf."