Om te beoordelen of asielzoekers die vanwege hun seksuele identiteit naar Nederland vluchten daadwerkelijk lhbti+'er zijn, gebruikt de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) nog steeds stereotiepe criteria. Dat terwijl die juist waren geschrapt. 

Dat blijkt uit onderzoek van homobelangenorganisatie COC. Zo werd een asielzoeker uit Marokko afgewezen, "omdat hij de regenboogvlag niet kende", zegt Philip Tijsma van COC. Volgens de immigratiedienst bleek daaruit dat hij zich "niet voldoende heeft verdiept in zijn geaardheid".

Niet voldoen aan beeld

Tot enkele jaren geleden waren dit soort criteria belangrijk om te bepalen of mensen die naar Nederland vluchtten vanwege hun seksuele identiteit daadwerkelijk waren wie ze zeiden dat ze waren. Dat leidde tot kritiek, onder meer bij COC. De belangenclub zei toen al dat veel lhbti+-asielzoekers niet kunnen voldoen aan het stereotiepe beeld.

"Het komt erop neer dat de IND verwacht dat asielzoekers hun seksuele geaardheid ontdekken en daarmee worstelen. Ze voelen zich er vervolgens slecht over, accepteren het uiteindelijk en kunnen dan over dat proces vertellen. Maar dat gaat niet voor iedereen op", zegt Tijsma.

Bekijk ook

Uit asielbeleid geschrapt

Na kritiek haalde toenmalig staatssecretaris Harbers stereotiepe criteria 4 jaar geleden uit het asielbeleid. Daardoor mag de IND niet meer vragen naar het 'proces van bewustwording en zelfacceptatie' van de seksuele identiteit bij asielzoekers. Maar daar houdt de immigratiedienst zich volgens COC niet aan.

"Kunt u vertellen hoe u uzelf heeft geaccepteerd?", zou een van de vragen zijn die de IND stelt. "Dat is een stereotype. Niet iedereen maakt zo'n proces door, dus dan kan je daar ook niet over vertellen. Sommige mensen denken: 'Leuk, ik ben verliefd'", zegt Tijsma.

Vragen naar geaardheid

Tijsma begrijpt dat het lastig is voor de IND om de geaardheid van asielzoekers te beoordelen. "Je kan best mensen vragen wat hun geaardheid is. Of je kan aan hun partners een verklaring vragen over de relatie die ze hebben."

Maar hij vindt dat je niet moet vragen naar mogelijke problemen die asielzoekers met zichzelf hebben. "Je moet ze vragen naar hun omgeving, net zoals elke andere asielzoeker. Dus: waarom zijn ze gevlucht?"

Bekijk ook

Onderzoek naar LHBTI-asielbeleid

De afgelopen 2 jaar deed jurist Sabine Jansen, in opdracht van COC en met steun van Europees asielfonds AMIF, onderzoek naar de uitvoering van het Nederlandse lhbti+-asielbeleid. De IND bood geen medewerking aan het onderzoek. De dossiers zijn verkregen via asieladvocaten.

De jurist bestudeerde 40 dossiers en een groot aantal rechterlijke uitspraken. Van de 40 doorzochte dossiers, werden 17 asielverzoeken afgewezen op grond van stereotiepe criteria. "Van de 23 cases die wél asiel kregen, zitten ook voorbeelden tussen waar wel naar stereotypen zijn gevraagd. Soms moest de rechter eraan te pas komen en hebben ze alsnog asiel gekregen", zegt COC.

Criteria nog steeds in gebruik

Tijsma wijst op een voorbeeld waarin de immigratiedienst een verzoek van een analfabete Afghaanse asielzoeker afwees. Hij kon zijn proces van bewustwording 'onvoldoende inzichtelijk' maken, terwijl hij er zes keer naar werd gevraagd.

"Ze gebruiken de woorden bewustwording en zelfacceptatie bij de beoordeling nog af en toe. En soms zie je dat de IND naar het synoniemenwoordenboek grijpt om die oude criteria nog steeds te kunnen gebruiken. Zelfacceptatie wordt dan omarming van jezelf", zegt Tijsma.

Bekijk ook

Misbruik op de loer

Dat de IND streng is bij de beoordeling van lhbti+-asielzoekers is niet voor niets. Tussen 2014 en 2017 zouden volgens de dienst honderden Oegandese asielzoekers hebben gelogen over hun geaardheid. Dat bleek uit interne stukken die via NRC naar buiten zijn gekomen.

Maar de houding van de dienst is niet zonder gevolgen, zegt Tijsma. "Tegenwoordig lijkt het erop dat we alle Oegandezen maar afwijzen. Van de 10 asielverzoeken van Oegandese lhbti+'ers zijn er 9 afgewezen. Ze zeggen dus tegen die hele groep: we geloven je niet. Ze sturen mensen dan terug naar een voor hun levensgevaarlijk land."

Gesprek met staatssecretaris

Tijsma betreurt dat de IND nog altijd stereotiepe criteria hanteert. "Je komt naar Nederland voor een veilige plek. En vervolgens moet je terug naar een land waar de doodstraf staat op homoseksualiteit, omdat je niet voldoet aan het beeld dat bij de IND leeft over de gemeenschap."

Woensdag bespreekt de homobelangenorganisatie de resultaten van het onderzoek met staatssecretaris Van der Burg (Asiel). COC wil dat de staatssecretaris in de regels vastlegt dat lhbti+-asielzoekers afwijzen op grond van de stereotiepe criteria niet mag. Van der Burg wil eerst dit gesprek met COC afwachten, voordat hij op het onderzoek reageert.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.