"Verwijder 'bangalijsten'". Die noodkreet doen advocaten van slachtoffers en expertisecentrum Offlimits. De twee partijen willen dat het OM actie onderneemt tegen verspreiders van de lijst. Maar tot nu toe blijft hulp van de overheid uit.

In Nederlandse Telegramgroepen circuleren opnieuw 'bangalijsten'. Lijsten die van vrouwelijke studenten de naam, het telefoonnummer en of ze goed zijn in bed vermelden. In de omstreden app kunnen leden zich abonneren op kanalen die deze informatie verstrekken. Ook kunnen ze de lijsten aanvullen.

Verwijderverzoeken worden genegeerd

Robbert Hoving is bestuursvoorzitter van Offlimits, een organisatie die mensen die te maken hebben met online grensoverschrijdend gedrag en misbruik ondersteunt. Namens deze mensen sturen ze verwijderverzoeken aan sociale mediaplatforms als Instagram en Facebook, maar ook Telegram. Aan die laatste app stuurden ze een verzoek om de 'bangalijsten' offline te halen. Ze kregen geen gehoor. "De volgende stap is dan een juridische actie. Dat is dus echt een bevel", vertelt hij.

Het versturen van zo'n bevel kan alleen met hulp van de overheid. "Het Openbaar Ministerie (OM) zou dit verwijderbevel moeten sturen, dat moet met toestemming van de rechter-commissaris. En wij vinden dus dat dat nu gestuurd moet worden omdat ze (Telegram, red.) niet naar ons verzoek hebben geluisterd."

Privacy

Volgens journalist Daniël Verlaan is het feit dat Telegram tot nu toe niet op de verzoeken van Offlimits heeft gereageerd niet gek. De app is namelijk erg gesteld op privacy. "Ze beschermen je privacy en dat trekt eigenlijk altijd criminelen aan. Want criminelen willen ook dat je privacy wordt beschermd, een stukje meer dan een normale persoon."

"En dat is een van de redenen waarom de app zo populair is" vertelt hij. "Telegram werkt eigenlijk nooit echt samen met opsporingsdiensten. Het is heel moeilijk voor deze diensten, zoals de politie, om er achter te komen wie er nou achter een Telegramaccount zit. En dat zorgt natuurlijk voor een veilig gevoel bij mensen die de app gebruiken."

'Slachtoffers staan in de kou'

Ook Hoving merkt dit op. Volgens hem is er tot nu toe nog niets vanuit de overheid gedaan om de 'bangalijsten', maar ook kinderporno en het delen van persoonsgegevens - ook wel 'doxing' - tegen te gaan of de daders hiervan te berechten. "Ik heb vernomen dat het verwijderverzoek vanuit het OM niet verstuurd wordt omdat Telegram dus niet meewerkt. Alleen ja, dat is geen goede reden."

"Als je de strafrechtelijke mogelijkheden hebt om dit te doen, moet je die ook benutten, anders laat je slachtoffers in de kou staan. En dat kan natuurlijk niet. Het is hetzelfde als, 'ja we gaan iemand niet arresteren want die wil niet aan zijn arrestatie meewerken'. Dat kan natuurlijk niet. Zeker vanwege de effecten die het heeft op de slachtoffers."

Meerdere 'backups'

Maar al zouden de opstellers van de lijsten en andere Telegramgebruikers op de vingers worden getikt, zal het niet veel indruk maken, denkt Verlaan. "Het probleem is dat de eigenaren van die kanalen vaak zes backup-kanalen hebben. Wanneer je die weer meldt, gaan ze naar het volgende kanaal en dat gaat zo maar door."

"Maar het betekent niet dat melden geen zin heeft. Wel is het een heel erg lastig spel wat eigenlijk wordt gespeeld tussen de gebruikers en de opsporingsdiensten."

Bewustwording creëren bij daders

Toch denkt de journalist niet dat de oproep van Offlimits en de advocaten van de slachtoffers kansloos is. "Ik denk dat het goed is dat er veel aandacht is voor dit onderbelichte probleem. De opsporingsdienst is wat meer geneigd om grote zaken op te pakken, zoals afpersing. Dat is natuurlijk allemaal heel erg, maar bij dit soort problemen zien ze misschien niet altijd de gevolgen ervan in. Dus ik denk dat het heel goed is om bewustwording te creëren."

"We richten ons vaak op de slachtoffers: waarom zij het maar niet hadden moeten doen, waarom ze niet van die foto's hadden moeten maken. En we zouden juist daders veel bewuster moeten maken van hun acties."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."