Het Staatstoezicht op de Mijnen waarschuwt voor bodemdaling onder de Waddenzee bij gasboringen, omdat het ministerie van Economische Zaken een advies niet heeft overgenomen. Of er geboord wordt, besluit het kabinet deze zomer.

Er is veel discussie over de mogelijke boringen, zeker nu ook Unesco zorgen heeft geuit in een brief aan het kabinet. De Waddenzee is namelijk werelderfgoed.

Risico op bodemdaling

Waar het Staatstoezicht mee zit, is het risico op bodemdaling. "We kennen dit veld nog niet goed. Wij vinden dat er op een bepaald moment gestopt moet worden, zodra de druk in het gasveld onder een bepaalde waarde komt", vertelt directeur Vergunningen Boukje van der Lecq. "Doen we dat niet, dat kan de bodem sneller dalen dan we willen."

"Ons advies houdt in dat de druk in het gasveld dus niet onder een bepaald niveau mag komen." En dat advies is in het plan van het ministerie, dat het 'ontwerp-instemmingsbesluit' heet, niet overgenomen. "We weten dus niet direct hoe hard de druk in het gasveld afneemt en hoe snel de bodem dan daalt", zegt Van der Lecq.

Bron: EenVandaag

Gevaar voor miljoenen vogels

De Waddenvereniging was altijd al tegenstander van gasboringen onder de Waddenzee en maakt zich hier grote zorgen over. Nu Economische Zaken een advies van het Staatstoezicht negeert, nemen de zorgen toe. "Het gaat al niet goed met de Waddenzee", zegt Frank Petersen van de Waddenvereniging.

"Op basis van de Natuurwet zou het ook niet mogen. Omdat de Waddenzee droogvalt, komen vogels hier eten. De zeespiegel stijgt al. Als de bodem ook nog daalt, kunnen miljoenen vogels hier straks niet meer eten."

D66 keert zich tegen de boringen

In Den Haag volgen verschillende Kamerleden dit dossier op de voet. Tjeerd de Groot (D66) is helder. "Wat D66 betreft, wordt er niet geboord onder de Waddenzee."

"Het ministerie van Economische Zaken moet nog maar eens goed kijken naar dit advies. Het is wonderlijk dat dit advies niet is overgenomen, zeker omdat het gaat om een van de kwetsbaarste en mooiste natuurgebieden die we hebben in Nederland. Je moet zorgen dat daaronder niet geboord wordt."

'Hand op de kraan' bij boren

Een onafhankelijk adviseur van Unesco, IUCN, heeft onderzoek gedaan naar de voorgenomen boringen van het kabinet en maakt zich zorgen over de maatregelen die Economische Zaken neemt om bodemdaling tegen te gaan. Zeker wat betreft het 'hand op de kraan'-principe zet Unesco vraagtekens.

'Hand op de kraan' houdt in dat als blijkt dat de bodem begint te dalen, ze dan de kraan dichter draaien. SodM denkt dat je dan te laat bent, omdat je pas ingrijpt als er gevolgen zijn: "Omdat niemand het veld goed kent, kan de bodem namelijk sneller dalen dat we willen."

Deze zomer een definitief besluit

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) is verantwoordelijk voor de boringen. Staatssecretaris Vijlbrief is verantwoordelijk voor mijnbouw en valt onder EZK. Daarom werken Vijlbrief en Van der Wal samen in dit besluit. Vanuit de natuurwet moet ook Christianne van der Wal kijken naar de voorgenomen boringen, omdat die gevolgen hebben voor de natuur.

Minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof heeft in een brief aan de Tweede Kamer laten weten na de zomervakantie samen met staatssecretaris Vijlbrief (Mijnbouw) een besluit te nemen.

Opnieuw bekijken

Staatssecretaris Vijlbrief van Mijnbouw verwijst voor het besluit naar zijn voorganger. "Hij heeft op basis van adviezen al de keuze gemaakt om extra zekerheid in te bouwen door de eerste jaren het toegestane volume aan gaswinning te beperken." Volgens het Staatstoezicht op de Mijnen gaat dat dus niet ver genoeg.

Vijlbrief geeft nu aan nog eens goed te kijken naar het advies van de toezichthouder. "Op dit moment is er nog geen definitieve beslissing genomen. Na de zomer verwachten we daarmee klaar te zijn", zegt de staatssecretaris. Het Staatstoezicht op de Mijnen laat weten het een goed idee te vinden dat het ministerie nog eens naar het besluit kijkt.

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.

Op basis van een tip van de AIVD werd in april de advocaat van Ridouan Taghi, Vito Shukrula, gearresteerd. AIVD-baas Erik Akerboom vertelt dat de dienst wil voorkomen 'dat criminele netwerken worden aangestuurd vanuit de gevangenis via een advocaat'.

Shukrula's arrestatie op donderdag 10 april leidde tot geschokte reacties in de advocatuur. Hij werd aangehouden na een bezoek aan zijn cliënt Ridouan Taghi in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) zou Shukrula zich schuldig hebben gemaakt aan 'deelname aan een criminele organisatie'.

Strafrechtelijk onderzoek

Wat deze zaak zo bijzonder maakt, is de doorslaggevende rol die veiligheidsdienst AIVD in Shukrula's arrestatie heeft gespeeld. Het strafrechtelijk onderzoek naar de advocaat begon namelijk in december na een tip van de inlichtingendienst.

In een zogenoemd ambtsbericht aan het OM meldde de AIVD dat Shukrula berichten van zijn cliënt Taghi zou doorspelen aan personen in het criminele netwerk van Taghi.

Zorgen over communicatie

Hoewel AIVD-baas Erik Akerboom niet op individuele zaken kan ingaan, zegt hij tegen EenVandaag dat de AIVD zich zorgen maakt over de mogelijkheden tot communicatie, die criminelen vanuit de gevangenis nog kunnen hebben met hun netwerk.

"Een van de belangrijkste dingen die wij willen voorkomen is dat criminelen - ook als ze zitten opgesloten in de gevangenis - kunnen blijven spreken met hun criminele netwerk. Want hiermee kunnen ze nog altijd een dreiging uitoefenen op de samenleving."

Niet meer aansturen vanuit gevangenis

Het feit dat de AIVD deze tip doorgaf aan het OM, doet vermoeden dat de dienst zich vaker bezighoudt met verdachten in het Marengo-proces. De criminele organisatie van Taghi in het bijzonder.

Akerboom: "Dat we standaard meeluisteren met de telefoongesprekken tussen advocaten en deze personen, dat kan niet de conclusie zijn. Het gaat ons erom dat de communicatie vanuit de gevangenis stopt en dat niet langer de criminele netwerken kunnen worden aangestuurd. Bijvoorbeeld via een advocaat."

Kritische brief

Bovendien is het vanzelfsprekend dat de AIVD in actie komt, als er sprake is van 'bedreiging van de rechtstaat', vervolgt Akerboom. "Als deze criminele netwerken zich bezighouden met het bedreigen en zelfs liquideren van personen die onze rechtstaat vertegenwoordigen, dan kunnen ze erop rekenen dat ze in het vizier van van de AIVD komen. Dat is evident."

Een maand voor de arrestatie van Shukrula was er nog forse kritiek op de werkwijze van de AIVD. Twee toezichthouders van de geheime dienst concludeerde in een kritische brief dat de AIVD zich niet altijd aan de regels houdt.

Vaker onderzoek naar criminelen

De wet schrijft namelijk voor dat dat inlichtingendienst criminelen alleen mag onderzoeken als ze de nationale veiligheid in het gevaar brengen. Daar blijkt de AIVD zich volgens de eigen toezichthouders niet altijd aan te houden.

De dienst doet te vaak onderzoek naar criminelen waarbij de nationale veiligheid helemaal niet in het geding is.

'Beter onderbouwen'

Akerboom: "Als er een directe geweldsdreiging is van een politicus, een advocaat of een journalist, dan melden wij dat direct bij de politie, zodat die kan ingrijpen. Maar er zijn ook strafbare feiten die niet direct raken aan de nationale veiligheid, maar waar soms wel een crimineel netwerk achter ligt."

De AIVD-baas zegt dat de dienst zich wel degelijk aan de regels houdt. "Dit is de reden dat wij toezichthouders hebben. Die kijken altijd met ons mee, en fluiten ons ook terug als we te ver gaan. Dus als de toezichthouder dit zegt, zullen we nog beter onderbouwen dat er directe link is met de nationale veiligheid."

Nog 60 dagen in hechtenis

De 36-jarige Shukrula is de derde advocaat van Taghi die is opgepakt. In oktober 2021 werd Taghi's neef Youssef Taghi opgepakt en in april 2023 werd Inez Weski gearresteerd.

Shukrula was sinds november vorig jaar advocaat van Taghi. Samen met raadsheren Carlo Crince le Roy en Sultan Kat stonden zij Taghi bij. Na de arrestatie van Shukrula legden ook de overgebleven twee advocaten de verdediging van Ridiouan Taghi neer. Afgelopen vrijdag werd het voorarrest verlengd van de voormalig advocaat van Taghi. De raadkamer van de rechtbank in Amsterdam besloot dat Shukrula nog 60 dagen in hechtenis moet blijven.