radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

9 ziekenhuisbestuurders uit Brabant en Limburg blikken terug op ongekend zware periode tijdens coronapiek

9 ziekenhuisbestuurders uit Brabant en Limburg blikken terug op ongekend zware periode tijdens coronapiek
Een ambulancemedewerker brengt een coronapatient binnen bij de spoedeisende hulp
Bron: ANP

"We hebben een draak bestreden. Hij is nu terug in zijn hok, maar je hoort hem nog steeds grommen." Het is beeldspraak die Jan Harm Zwaveling vaker gebruikt als hij uitlegt wat de impact van corona op zijn ziekenhuis en zijn personeel is geweest.

De ziekenhuizen in Brabant en Limburg hebben misschien wel de grootste crisis in hun bestaan doorstaan. Maar nu toch het ergste voorbij lijkt te zijn, zijn de ziekenhuisbestuurders allesbehalve zorgeloos. We blikken met negen bestuurders terug op deze heftige periode.

Slapeloze nachten

De rust is nu langzaam teruggekeerd in zijn Máxima Medisch Centrum in Veldhoven, maar Zwaveling krijgt die draak niet uit zijn hoofd. "Ik merk dat wat me nu het meeste bezig houdt: hoe lang ligt die draak nog in onze achtertuin? Wat komt er op ons af? Niemand die het weet. Er hangt nog een heel donkere wolk boven het land en boven ons ziekenhuis. Iedereen is tastend op weg. Er is geen plausibel scenario hoe dit gaat eindigen."

Veel bestuurders zeggen slapeloze nachten te hebben gehad toen de golf aan patiënten hun ziekenhuis overspoelde. "Ik lig niet vaak wakker, maar hiervan heb ik wél wakker gelegen", zegt David Jongen, bestuursvoorzitter van Zuyderland, met ziekenhuizen in onder meer Heerlen en Sittard.

David Jongen
Bron: EenVandaag
David Jongen, bestuursvoorzitter van Zuyderland, met ziekenhuizen in onder meer Heerlen en Sittard

Werken in hoog tempo

"Er was in het begin heel veel zorg en ongerustheid bij iedereen. Wat gaat dit betekenen? Hoe ver schiet dit door? Gaan we dit redden met elkaar? Dat was echt voelbaar", vertelt Jongen.

Topvrouw Ankie van Rossum van het VieCuri Medisch Centrum in Venlo en Venray lag er ook wakker van. "Ik heb weinig geslapen, maar dan niet zozeer in de zin van zorg, maar vooral omdat je op zo'n hoog tempo aan het werk bent. Je probeert gecontroleerd het steeds een stapje voor te zijn. Dus het is vooral die alertheid die maakt dat je minder slaapt."

Ankie van Rossum
Bron: EenVandaag
Topvrouw Ankie van Rossum van het VieCuri Medisch Centrum in Venlo en Venray

Veel patiënten overleden

Naast slapeloze nachten, zijn vrijwel alle bestuurders vooral bezorgd over de impact op hun personeel. Fysiek, maar misschien vooral mentaal. De emotionele druk was enorm, zegt Geert van den Enden, bestuursvoorzitter van het regionale ziekenhuis Bernhoven in Uden.

"Er kwamen hier zó veel patiënten. De ernstig zieken bleven hier, en de mensen die we konden vervoeren gingen weg. Dat betekent dat je hier een hele a-selecte groep patiënten krijgt waarvan er heel veel dood gingen. Dat was heel zwaar voor heel veel dokters en verpleegkundigen."

Geert van den Enden
Bron: EenVandaag
Geert van den Enden, bestuursvoorzitter van ziekenhuis Bernhoven in Uden

'Tweede piek kan personeel écht niet aan'

De bestuurders zijn optimistisch over het afwenden van een tweede golf, en in het ergste geval het afvlakken ervan. En dat is ook noodzakelijk, benadrukken de bestuurders. Want het is de vraag of verpleegkundigen en artsen nóg zo'n golf aan patiënten aankunnen. Marja Weijers van het Laurentius Ziekenhuis in Roermond: "Als we weer een piek krijgen in het najaar dan wordt het erg moeilijk om dat op te vangen. Voor ons personeel wordt dat heel zwaar."

"Als je me nu vraagt waar ik me nu het meeste zorgen over maak, dan is dat ons personeel", vult Helen Mertens, bestuurslid en aankomend bestuursvoorzitter van het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC) aan. "Dat heeft enorm veel voor de kiezen gehad. En ook wel duidelijk is dat ze bij het hervatten van de reguliere zorg niet zomaar door kunnen."

Lees ook

Hervatten reguliere zorg

Want ook die gewone zorg heeft flink te lijden gehad onder de corona-uitbraak. "Waar je zelf achterkomt tijdens zo'n crisis is dat er eigenlijk twee crises tegelijk zijn", zegt topman Piet Hein Buiting van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch. "Die van de coronabesmettingen, met het lijden tot soms dodelijke afloop aan toe."

"Maar ook de patiënten met andere klachten die niet kunnen of durven komen, en ook daar wordt schade geleden. En dat is nu ons grootste probleem. Wij denken dat 25 procent van de patiënten die we eigenlijk zouden moeten hebben wegblijft. En dat is toch fors."

Lees ook

Anderhalvemetersamenleving

Ziekenhuizen proberen met consulten op afstand een deel van de wachtlijsten weg te werken. Maar de anderhalvemetersamenleving is ook in de wachtkamer een feit, en belemmert het inhalen van de achterstanden.

"Waar je voorheen vijf patiënten per uur kon zien, moet er nu tussendoor schoongemaakt worden, dus je kunt nu minder patiënten helpen", zegt Ankie van Rossum. "Of je moet 's avonds doorwerken, of in het weekend. Maar heb je daar wel de medewerkers voor? Die moeten ook nog herstellen."

Terug naar normaal?

Vóór corona had het VieCuri 12.000 'patiëntbewegingen' per week. "Tijdens de uitbraak waren dat er 3.000 tot 4.000. En nu zitten we weer op 8.000. Dus terug naar normaal? Ik weet niet of we op dat oude niveau van 12.000 per week de komende twee jaar gaan terugkomen."

En de problemen zijn er niet alleen met de zorg voor patiënten, maar ook financieel. "Ons verdienmodel is het verrichten van behandelingen waarvoor we betaald worden", zegt Olof Suttorp van het Amphia Ziekenhuis in Breda. "Dat is natuurlijk minder geworden en als je het zou gaan uitrekenen zou het betekenen dat de meeste ziekenhuizen nu technisch failliet zouden zijn. Dus de markt alleen kan dit niet dekken."

Financiële problemen

Het Zuyderland Ziekenhuis koerst bijvoorbeeld af op een miljoenentekort. "Als wij niet geholpen worden zullen wij aan het eind van het jaar een groot probleem hebben", zegt topman Jongen. "Wij hebben in maart en april ongeveer 60 miljoen aan inkomsten niet binnengehaald en 7 tot 8 miljoen extra kosten gemaakt. Dat is dus een financieel probleem van 65 miljoen."

Hoewel zorgverzekeraars hebben aangegeven bij te springen, zijn bestuurders er niet allemaal gerust op. "De financiële gevolgen zijn spannend, zelfs voor dit jaar", zegt Jan Harm Zwaveling. "Gaan er ziekenhuizen omvallen door de coronacrisis? Komt het goed? Het is nog geen kat in het bakkie. Als het goed komt, komt het heel krap goed. Volgend jaar is heel moeilijk te voorspellen, want we krijgen met inhaalzorg te maken."

Patiënten wegkapen

De crisis heeft sommige bestuurders ook aan het nadenken gezet over de marktwerking in de zorg. Zo vindt Bart Berden van het Elisabeth Tweesteden Ziekenhuis in Tilburg dat de epidemie duidelijk heeft gemaakt dat het anders moet.

"We zijn de afgelopen jaren als ziekenhuizen wel heel erg in een stramien van concurrentie terecht gekomen. Wij moesten de patiënt bij de concurrent wegkapen. Tijdens een crisis als deze werkt dat niet. En ik ben ervan overtuigd dat we ook na deze crisis het veel meer in samenwerking moeten zoeken."

Kijk hier de reportage over de Limburgse en Brabantse ziekenhuizen in coronatijd.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Van Schiedam naar Damascus: Shadi keert na 12 jaar terug naar zijn geboorteland

Van Schiedam naar Damascus: Shadi keert na 12 jaar terug naar zijn geboorteland
Shadi (links) met zijn oud-buurman in Damascus
Bron: EenVandaag

Shadi Karazi vluchtte in 2013 uit Syrië voor de verwoestende burgeroorlog. Hij woont al 9 jaar in Nederland en gaat nu voor het eerst terug naar zijn familiehuis in de Syrische hoofdstad Damascus. "Slechter dan onder Assad kan het nooit meer worden."

Shadi vluchtte uit Harasta, een buitenwijk van de hoofdstad Damascus die na jaren van belegering en bombardementen vrijwel verwoest is. Hij verbleef eerst in een aantal andere landen voordat hij terechtkwam in Schiedam. Daar werkt hij nu al bijna 5 jaar bij woningcorporatie Maasdelta Groep in Spijkenisse.

'Had gehoopt op meer mooie momenten'

De moeder van Shadi bleef in Syrië en overleed in 2015. Zowel hij als zijn broer konden niet bij de begrafenis zijn. "Toen hadden we nog geen verblijfsvergunning, dus we mochten niet reizen", legt hij uit.

Het blijft tot op de dag van vandaag een moeilijke herinnering voor hem. "Dat blijft in mijn hart, ze is daar in haar eentje overleden. Ik had gehoopt nog meer mooie momenten met haar te hebben."

Bekijk ook

Besef

"Ik voelde me ook niet goed als ik bijvoorbeeld succes had in Nederland", gaat Shadi verder over het verlies van zijn moeder. "Ik miste iemand om het aan te vertellen, mijn moeder."

Hij bleef hopen op een hereniging met haar. Maar toen hij tijdens zijn bezoek aan Damascus haar graf zag, voelde het alsof er een zware steen van zijn borst werd getild. De waarheid van haar overlijden kwam toen eindelijk binnen, vertelt hij.

'Zoiets kan nooit meer gebeuren'

De laatste weken is veel meer naar buiten gekomen over het leed van de Syrische bevolking onder Assad en tijdens de lange burgeroorlog. Hele wijken zijn vernietigd door bombardementen en tienduizenden mensen gevangengenomen. Velen van hen hebben dat niet overleefd.

De val van het regime en het einde van de burgeroorlog was een feest voor de bevolking. Maar volgens Shadi heeft het land nu veel tijd nodig om alles opnieuw op te bouwen. "Maar de situatie kan nooit slechter dan de tijden van Assad, zoiets kan nooit meer gebeuren."

Bekijk ook

'Ik vind hem een held'

Tijdens zijn bezoek aan zijn geboorteland kwam Shadi ook nog anderen tegen, zoals zijn buurman, die hij meteen in de armen sloeg. "Ik vind hem een held, want hij is ook tijdens het beleg van 6 jaar daar gebleven", vertelt hij.

Shadi's buurman heeft 2 jaar lang opgesloten gezeten en zag hoe zijn 14-jarige dochter om het leven kwam door een raketaanval. "Maar tot nu toe is hij nog steeds daar, daarom zie ik hem echt als een held. Ik leer van zo'n persoon."

Connecties uit het verleden

Ook kwam Shadi vrienden uit zijn kinder- en schooltijd tegen. Ze waren enorm blij om elkaar weer te zien. "Gelukkig heb ik er een paar gevonden", lacht hij.

"Ik ben ook op bezoek geweest bij de moeders van mijn vrienden die nog niet naar Syrië konden komen." Op die manier vond hij toch nog connecties uit het verleden.

Bekijk ook

Betalen voor hotel in geboorteland

Wat voor Shadi het raarst was tijdens zijn bezoek aan zijn geboorteland, is dat hij in een hotel moest slapen. Hij had geen woning of andere plek om te slapen, het huis van zijn moeder was al leeggemaakt zodat mensen tijdens het beleg meubels konden verbranden voor warmte.

"Ik stond met veel emoties bij de receptie", vertelt hij. "Ik ben hier geboren en getogen, maar ik moest een kamer in een hotel vinden. Dat vind ik echt niet normaal."

Veilig in Nederland

Voor Shadi was het ondanks alles niet moeilijk om na zijn bezoek terug naar Nederland te gaan. "Alles is nu vreemd daar, alles is veranderd."

Shadi heeft nu een gezin in Nederland, zijn jongste dochter is hier geboren. "We hebben hier veiligheid gekregen", gaat hij verder. "Ik houd van Syrië en ik heb zin om daar te leven, maar dat kan je niet binnen een paar dagen beslissen." Hij wil wel weer snel op bezoek. "Want mijn kleine dochtertje is ook blij dat ze haar oma en opa, de ouders van mijn vrouw, kan ontmoeten."

Shadi uit Syrië keert na 12 jaar terug naar zijn geboorteland: 'Alles is veranderd'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Poeptransplantatie om van darmziekte af te komen? Rinneke deed mee aan onderzoek: 'Is niets vies aan'

Poeptransplantatie om van darmziekte af te komen? Rinneke deed mee aan onderzoek: 'Is niets vies aan'
Rinneke onderging een poeptransplantatie om van haar darmziekte af te komen
Bron: EenVandaag

Het klinkt vies: een poeptransplantatie, waarbij je andermans uitwerpselen krijgt toegediend om je ziekte te verhelpen. Toch heeft het veel potentie, denkt Rinneke. Zij lijkt van haar ziekte af. "Kan weer wandelen zonder de bosjes in te hoeven."

Rinneke Kamminga heeft colitis ulcerosa, een chronische ontstekingsziekte van de darm. "Ik heb heel veel moeite om mijn ontlasting op te houden. Als ik aandrang krijg moet ik eigenlijk al op de wc zitten", vertelt ze. Op slechte dagen moet ze meer dan tien keer per dag naar het toilet en ervaart ze allerlei pijnen. Het beheerst haar hele leven.

Fecestransplantatie

Maar er gloort ook hoop, want Rinneke is proefpersoon voor wetenschappelijk onderzoek naar een nieuwe behandelmethode die goed lijkt te werken. Haar ontstekingswaarden zijn enorm gedaald en de stoelgang is genormaliseerd.

Rinneke kreeg 5 maanden geleden een zogenoemde fecestransplantatie in het Amsterdam UMC. Daarbij krijgen patiënten de darmmicrobiota van een gezonde donor toegediend via hun poep.

Bekijk ook

'Je proeft en ruikt het niet'

"Een vriendin had me erover getipt", vertelt Rinneke over het ontdekken van de behandeling. "Ik ben gaan lezen en dacht: nou ja, als die andere medicijnen allemaal niet werken, wil ik dit wel proberen."

Ze vindt er zelf niets vies aan, zegt ze beslist. "Ik ben verpleegkundige, dus ben wel wat gewend. En je proeft het niet en je ruikt het niet."

Nieuwe gezonde ontlasting

"Bij mensen met colitis ulcerosa spoelen we hun eigen ontlasting weg en we geven we ze nieuwe, verse ontlasting van een supergezonde donor", vertelt maag-darm-leverarts Cyriel Ponsioen. Hij leidt het onderzoek TURN2 waar Rinneke aan meedoet.

"In Nederland lijden zo'n 50.000 mensen aan colitis ulcerosa", weet hij. "Deze chronische darmontsteking leidt tot klachten als diarree, krampen, bloedverlies en vermoeidheid. Daardoor kun je ook je werk niet goed meer doen."

De darmziekte van Rinneke werd behandeld met een experimentele poeptransplantatie

Natuurlijke balans

Veel mensen hebben baat bij medicijnen, maar de ontsteking genees je daar niet mee, legt Ponsioen uit. "Wij denken dat als we de natuurlijke balans tussen bacteriën, virussen, schimmels, al die micro-organismen in je darm kunnen herstellen, dat de ziekte dan tot rust kan komen en misschien wel helemaal over is."

10 jaar geleden startte Ponsioen een eerste studie, met veelbelovende resultaten. Van de 25 behandelde patiënten leken er zes genezen. Maar deze resultaten waren niet wetenschappelijk significant.

Vervolgonderzoek

Er kon niet met zekerheid worden gezegd dat de verbetering door de poeptransplantatie kwam en niet door toeval. Daarom kwam er een vervolgonderzoek, waar Rinneke aan meedoet. Deze studie is 'dubbelblind': er is een groep die echt de poeptransplantatie krijgt, en een placebo-groep.

Rinneke vermoedt dat ze in de eerste groep zit. "Na de eerste behandeling hielp het al een beetje en hoefde ik minder vaak naar het toilet. Na de vierde ging het nog veel beter."

Bekijk ook

Hoge verwachtingen

Ponsioen verwacht veel van zijn onderzoek. "Het onderzoeksteam kan binnenkort de resultaten gaan analyseren. Wij hopen dat ongeveer 40 procent van de mensen die we behandelen blijvend goed op de poeptransplantatie reageert."

Hij benadrukt dat de TURN2 studie vol zit en patiënten zich dus niet meer kunnen aanmelden. Uiteindelijk hoopt Ponsioen zoveel kennis op te doen dat hij straks precies weet welke bacteriën gunstig zijn en bijdragen aan een gezond microbioom in de darmen.

Therapie in pilvorm

"Dat wil zeggen dat je naar het laboratorium gaat en heel erg goed gaat kijken om welke bacteriën het gaat, om welke virussen en om welke schimmels, zodat je weet welke je moet terugbrengen."

Met die kennis hoopt Ponsioen uiteindelijk een therapie te ontwikkelen die mogelijk in de toekomst in pilvorm beschikbaar kan worden. "Dan hoef je tenminste niet meer opgeloste ontlasting via een slangetje naar binnen te brengen", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant