meer NPO start

628 scholen krijgen ventilatiesubsidie, maar het duurt nog jaren voordat ventilatie overal goed is

628 scholen krijgen ventilatiesubsidie, maar het duurt nog jaren voordat ventilatie overal goed is
In de regio Noord is vandaag het nieuwe schooljaar begonnen
Bron: ANP

Scholen hebben grote moeite met het op orde krijgen van de ventilatie in hun gebouwen. Dat komt onder andere doordat de subsidie die klaslokalen coronaproof moet maken, onvoldoende functioneert.

De overheid trekt in totaal 360 miljoen uit voor het verbeteren van ventilatie in schoolgebouwen. Scholen kunnen een aanvraag doen voor deze subsidie, alleen zij krijgen maar 30 procent van het bedrag dat ze nodig hebben vergoed. De andere 70 procent moeten ze zelf of samen met hun gemeente betalen. Dat lukt vaak niet en daarom is het voor veel scholen niet te betalen hun ventilatie goed te regelen.

'Probleem niet goed in beeld'

Uit navraag blijkt dat van de 7.340 scholen in het basis- en middelbaar onderwijs er nu 628 subsidie krijgen. Terwijl uit eerder onderzoek bleek dat minstens 929 van de gebouwen niet aan de ventilatie-eisen voldoen. En dus in theorie in aanmerking zouden komen voor subsidie.

Maar die 929 scholen waar de ventilatie niet op orde is, is volgens Wouter Wijma nog maar het topje van de ijsberg. Wijma werkt bij Binnenklimaat Nederland, de branchevereniging van fabrikanten en leveranciers van ventilatieapparatuur. "Ik denk dat de helft van alle schoolgebouwen niet aan de eisen voldoet. We hebben het probleem niet goed in beeld."

Bekijk ook

Eén school op niveau

Het is dus onduidelijk hoeveel scholen precies de ventilatie niet op orde hebben. Maar áls er werk aan de winkel is, krijgen scholen dat maar moeilijk gefinancierd. Annemarie Trouw is bestuurder van acht scholen IJmuiden. Zij vroeg acht keer subsidie aan om de ventilatie op orde te brengen voor alle acht haar scholen. "Omdat bij deze gebouwen de ventilatie niet meer voldoet, kreeg ik hem acht keer toegewezen. Maar de gemeente kan niet voor alle gebouwen bijspringen", vertelt ze.

Door al het onderhoud van zeven gebouwen uit te stellen kan ze nu één school aan laten pakken. "Dat is fijn, maar het voelt natuurlijk heel slecht dat ik maar één school op niveau kan krijgen."

Tweedeling tussen rijke en arme gemeenten

Veel meer scholen krijgen de subsidie niet rond. Annemarie Trouw deelt een gebouw met een andere school met hetzelfde bouwjaar, dezelfde staat van onderhoud en dezelfde ventilatieproblemen. Dat schoolbestuur heeft geen subsidie aangevraagd. Trouw snapt dat wel: "Als je van tevoren weet dat je de financiering niet rond krijgt, bespaar je jezelf de papierwinkel."

Volgens Trouw zitten veel meer scholen met dit probleem, want gemeenten en scholen hebben zelf geen extra budget voor de ventilatie. "Het gaat om aanzienlijke bedragen, tussen de 10.000 en 20.000 euro per lokaal. Zo ontstaat een tweedelling: scholen in rijke gemeenten kunnen wel geholpen worden, in gemeenten met minder middelen hebben kinderen pech."

Veel problemen rond ventilatiesubsidie op scholen.

Onvolledig beeld

Om in beeld te krijgen hoe het is gesteld met de luchtkwaliteit in scholen werd vorig jaar september het Landelijk Coördinatieteam Ventilatie Scholen opgericht, zij vroegen schoolbesturen om gegevens in te sturen over hun scholen.

68 procent reageerde: op 929 locaties (12 procent van de scholen die gereageerd hebben) voldoet de ventilatie niet. Van 46 procent is onduidelijk wat de status is.

CO2-meters uitverkocht

Schoolbestuurder Trouw snapt wel dat zoveel scholen niet hebben gereageerd. "Scholen wilden vaak wel meedoen, maar we moesten CO2-metingen doen. Heel onderwijsgevend Nederland ging op zoek naar CO2-meters en overal waren ze uitverkocht."

Wouter Wijma van branchevereniging Binnenklimaat kan dit beamen: "Daarna kwam het rapport uit en leek de urgentie weg, dus deden scholen ook niet meer mee."

Extra onderzoek nodig

Het Landelijk Coördinatieteam Ventilatie Scholen roept in een rapport dan ook op tot extra onderzoek. Dat wordt op 1 oktober vorig jaar aangekondigd door demissionair minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media Arie Slob.

Alleen wordt de opdracht aan het onderzoeksbureau pas in mei dit jaar, dus 7 maanden later verstrekt. De resultaten zijn nog dus ook nog niet bekend.

Bekijk ook

Kostbare tijd verloren

"We hebben kostbare tijd verspild", zegt Wijma. "We hadden verwacht dat er tijdens de lockdown toen de scholen dicht waren snel geanticipeerd zou worden. Dat er doordeweeks en in het weekend geïnstalleerd zou worden. Maar we hebben 3,5 maand stilgelegen"

Als er op tijd was begonnen, zegt Wijma, zou nu een kwart van de scholen geholpen zijn. "Door het materiaaltekort dat inmiddels is ontstaan en de manier van financieren gaat het zeker 4 jaar duren voordat alle scholen op niveau zijn."

Aanvragen uit Duitsland

Ook Wijma hekelt de 30 procentregeling van het ministerie: "De eerste vraag die we van scholen krijgen, is hoe ze de andere 70 procent kunnen financieren, daar heb ik geen antwoord op.Ik weet alleen dat het in Duitsland anders is. Daar moet je 20 procent financieren en krijg je 80 procent vergoed. Vanuit daar krijgen we ook heel veel vragen naar apparatuur."

Voor schoolbestuurder Annemarie Trouw telt maar één ding: zorgen dat de zaken op tijd geregeld worden. "Je moet gemeenten en scholen écht in staat stellen iets aan het binnenklimaat op scholen te doen. Het is niet oké om tegen een kleuter die nu binnenkomt te zeggen: 'Als jij klaar bent met voorgezet onderwijs gaan we iets doen.' Dat voelt niet goed."

Bekijk ook

Reactie ministerie

Volgens het ministerie zijn gemeenten en schoolbesturen zijn daar samen verantwoordelijk voor ventilatie en is het onderwijs de enige sector die extra geld krijgt voor ventilatie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Brabantse worstenbroodjes tijdens het Suikerfeest? Kadir zorgt met zijn halal snacks dat iedereen mee kan eten

Brabantse worstenbroodjes tijdens het Suikerfeest? Kadir zorgt met zijn halal snacks dat iedereen mee kan eten
Kadir in de testfase van zijn halal-worstenbroodjes
Bron: Mark Bolk

Vandaag begint Eid al-Fitr, oftwel het Suikerfeest. En dat betekent voor veel mensen: samen zijn én samen eten. De Brabantse Kadir Ahmed probeert daar een rol in te spelen met zijn Kadir's snacks. "Happy halal voor iedereen."

Denk je aan Brabant, dan denk je aan worstenbroodjes, weet ook de van oorsprong Somalische Kadir Ahmed, die in Den Bosch opgroeide. Vroeger kwam hij ze vaak genoeg tegen op kinderfeestjes, als traktaties op school of tijdens een dagje weg. Maar als moslim 'hapte hij dan mis' zoals hij het zelf omschrijft.

'Ik wilde ook'

"Tijdens de kerstbrunch en -diner op school zag ik mijn vriendjes worstenbroodjes eten. Ik had zoiets van: ja, maar dit wil ik ook", vertelt Kadir. "Het zorgde er ook voor dat ik het gevoel had dat ik erbuiten viel, dat ik niet mee kon doen." Als moslim moet je halal eten. Varkensvlees, dat in worstenbroodjes zit, is dat niet.

"Al moslim krijg je van jongs af aan mee dat je halal eet, al snap je als kind misschien niet helemaal waarom", legt Kadir uit. Zijn Nederlandse vriendjes en vriendinnetjes hadden er begrip voor als hij niet alles mee kon eten. "Maar toch had ik vaak het gevoel: waarom jullie wel en ik niet? Waarom is dit er nog niet voor mij?"

Vraag om halal saucijzenbroodjes

Eten verbindt, vindt Kadir, en dan is het ook fijn om alles samen te kunnen eten. Maar pas jaren later kwam hij op het idee om niet-halal producten, zoals worstenbroodjes, voor iedereen beschikbaar te maken.

"Ik werkte bij de klantenservice van Bakkersland (een industrieel bakkersbedrijf, red.) en kreeg de vraag of we halal saucijzenbroodjes hadden. Toen ik daarmee naar mijn baas ging, zei hij: 'Kadir, richt je op brood, we doen niet aan halal.' Maar het gevoel dat ik als kind had, dat gemis, dat bleef aan me knagen."

Bekijk ook

'Brabants worstenbroodje evenaren'

Zo ontstond het idee om aan de slag te gaan met een halal worstenbroodje. Maar dat ging niet zonder slag of stoot: Kadir was een jaar bezig met het zoeken naar de goede samenstelling voor het deeg en de juiste kruidenmix voor in het gehakt. En werken met rundvlees, wat Kadir gebruikt, gaat anders dan met varkensvlees. "Dat laatste kan een stuk meer aan."

Vergelijkingsmateriaal op het gebied van smaak had hij zelf niet, want een traditioneel worstenbroodje - meestal gemaakt met varkensgehakt, en anders niet halal geslacht vlees - had hij natuurlijk nog nooit geproefd. Dus om de juiste smaak te creëren, kreeg hij hulp van anderen. "Het is echt een specifieke smaak, het was onze uitdaging om het Brabantse worstenbroodje te evenaren."

Hulp van moeder

Met het vinden van de juiste kruidenmix heeft, naast kruidenbedrijf Verstegen, vooral Kadirs moeder geholpen. "Die weet alles van smaken en proeven", vertelt Kadir.

Dat terwijl ze in eerste instantie niet enthousiast was over het idee. "Ze had zoiets van: 'Maak gewoon je studie af en hou op met dat worstenbrood.' Ze begreep niet zo goed wat ik aan het doen was." Maar uiteindelijk ging ook zij erin mee. "Ze zei: 'Je bent zo eigenwijs, ik ga toch maar helpen", zegt Kadir lachend.

Groot verschil

Al lijkt het kunnen eten van een worsten- of frikandelbroodje misschien klein, volgens Kadir kan het een groot verschil maken.

"Het doet mensen enorm veel dat ze het nu ook kunnen eten", merkt Kadir. "Je zorgt met een klein product dat mensen eindelijk kunnen mee-eten, dat ze denken: het is er nu eindelijk ook voor ons."

Steeds meer halal

En dat is belangrijk, want er zijn steeds meer mensen in Nederland die halal eten. In 2023 was 6 procent van de Nederlandse bevolking moslim.

Dat is ook terug te zien in de supermarkten. Er zijn steeds vaker halal-vakken en volgens cijfers van onderzoeksbureau Circana is de omzet van halal-producten in 2024 in 3 jaar tijd verdubbeld: van 23,2 miljoen euro in 2021 naar 53,4 miljoen in 2024. Daarbij zijn het niet alleen moslims, maar ook niet-Islamitische mensen die halal kopen, bijvoorbeeld als ze stoppen met het eten van varkensvlees.

'Zowel Fatima als Dirk-Jan'

Dat ziet Kadir ook weer terug in zijn klanten. "Het is niet alleen een Fatima of Kadir die het koopt, maar ook een Dirk-Jan of een Fleur. Iedereen heeft tegenwoordig wel een schoondochter of -zoon, vriend, buurman of -vrouw die halal eet, en iedereen wil ook voor hen iets op tafel kunnen zetten. Daardoor verkopen we niet alleen veel met Suikerfeest of tijdens de ramadan, maar ook met kerst of Pasen." Vorig jaar verkocht Kadir in totaal 1,7 miljoen snacks.

"Er komen steeds meer mensen uit verschillende landen naar Nederland, en daardoor zie je steeds meer verschillend eten, en meer mensen die halal eten. Tegelijkertijd is er in Nederland nog veel onwetendheid over halal." Al ziet Kadir dat wel langzaam veranderen. "We zijn er nog niet helemaal, maar langzaam gaan we vooruit. In Deurne, waar onze bakkerij laatst geopend is, wisten ze eerst niet eens wat halal was. En nu zijn ze hartstikke positief."

Bekijk ook

Geen niche

"Het wordt nog vaak gezien als een niche", gaat Kadir verder. "Als een hype die weer voorbij gaat. Maar het is juist iets wat de komende jaren alleen nog maar blijft groeien. En hoe fijn is het dan dat we kunnen helpen om het voor mensen beschikbaar te maken?"

"Het gaat erom dat iedereen mee kan eten, want iedereen kan het eten, ook als je niet alleen halal eet. Vandaar dat mijn slogan ook is: eten dat je deelt is twee keer zo lekker."

'Eten waar je blij van wordt'

Waar het begon met puur Brabantse worstenbroodje, heeft Kadir nu ook saucijzen- en frikandelbroodjes en bapao in de supermarkten liggen. En er komt nog meer aan. Maar wat precies blijft nog even geheim, laat Kadir weten.

"Onze missie is om mensen en culturen samen te brengen met eten waar je blij van wordt. Als ik daaraan bij kan dragen met mijn eten, vind ik dat mooi", sluit Kadir af.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse hulpverleners staan klaar voor Myanmar na aardbeving: 'Alle politieke lijntjes vervallen'

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant