Als het kabinet en de agrarische sector het eens worden over een sanering in de landbouw, verdwijnen er minstens 30.000 banen in de keten. Vakbond CNV wil daarom snel een transitieplan, om hoge werkloosheid te voorkomen.

In de uitkoopregeling moet hier geld voor gereserveerd worden, zegt de vakbond.

Gevolgen voor de hele keten

Het Landbouwakkoord heeft niet alleen gevolgen voor veehouders, maar ook voor andere mensen die in de keten werken. Iedere boer die stopt, kost bijna 3 werknemers hun baan. Het gaat bijvoorbeeld om afnemers, zoals slachterijen en zuivelbedrijven, maar ook om personeel dat door de boeren wordt ingehuurd, zoals vrachtwagenchauffeurs en loonwerkers.

"De arbeidsmarktperspectieven van deze groep verschillen per regio, leeftijdscategorie en opleidingsniveau. Regio's buiten de Randstad, zoals Friesland, Groningen en Gelderland, bieden minder alternatieven voor een andere baan", zegt voorzitter Piet Fortuin van CNV. "Ter illustratie: in Friesland is er een grote zuivelindustrie die zwaar geraakt kan worden en zijn er nauwelijks alternatieve banen. Getroffen werknemers zouden voor een nieuwe baan naar de Randstad of Noord-Brabant moeten verhuizen."

'In onzekerheid'

Adviseur Bastiaan Houtenbos van een veevoederbedrijf maakt zich zorgen over zijn toekomst en die van collega's. "Minder dieren is minder voer. Er wordt veel gesproken over de veehouders, maar over al die mensen die er omheen hangen wordt niet nagedacht", zegt hij.

Maar de gevolgen voor die groep zijn ook groot, benadrukt Houtenbos. "Veel mensen zullen binnen een aantal jaar hun werk verliezen. 30.000 is hartstikke veel, dat zijn 30.000 gezinnen."

Klappen

"Die mensen moeten ergens anders aan het werk zien te komen en zolang dat niet lukt zitten ze in veel onzekerheid. Op een gegeven moment wil je weten waar je aan toe bent, zodat je daar naartoe kunt werken met financiering, plannen en omscholing."

Houtenbos denkt net als CNV dat er regionale verschillen zijn. "Het personeelstekort is in de ene regio groter dan in de andere. Ik ben over de situatie in Noord-Holland voorzichtig positief, maar het gaat ons ook zeker klappen geven."

'Dan houdt het allemaal op'

Melkveehouder René Staal is een van de boeren aan wie Houtenbos levert. Hij is niet van plan te stoppen met zijn bedrijf. "Maar als ik wel zou stoppen, dan zouden daar veel mensen last van hebben. Voor de zuivelverwerker die hier om de 3 dagen de melktank leeghaalt. Voor de zzp'er die wekelijks onderhoud pleegt aan de machines."

Daar houdt het niet op, zegt hij. "Ook de organisatie die de koe komt insemineren, of de klauwenkapper of rundveepedicure hoeft dan niet meer te komen."

Transitieplan

Wat vakbond CNV betreft moet de overheid dus met een transitieplan komen om hoge werkloosheid in de landbouwsector te voorkomen. Daar moet in de uitkoopregeling een apart deel voor worden gereserveerd.

Daarnaast wil de bond dat op hoofdlijnen afspraken worden gemaakt om de sociale gevolgen van de transitie voor de werkgelegenheid te verzachten, in de vorm van een sociaal plan voor de sector. "De overheid zal parallel een actief beleid moeten voeren voor de ontwikkeling van regio's buiten de Randstad, voornamelijk het noordoosten van Nederland en Zeeland."

De economische gevolgen van het baanverlies

Hoewel de gevolgen voor de mensen die hun baan kwijt zullen raken groot kunnen zijn, zullen de economische gevolgen meevallen, verwacht journalist Martin Visser van de Financiële Telegraaf.

"De totale toegevoegde waarde van de landbouwsector is minder groot dan we vaak denken, ongeveer 1,5 procent. Als onderdeel van een groter geheel, de voedingsmiddelenindustrie, is het 6,5 procent van ons bruto binnenlands product. Het is niet heel groot, maar wel van betekenis."

'Kabinet gaat geen andere koers varen'

"De precieze aantallen van verloren banen moeten nog maar blijken", zegt Visser. "Maar het is logisch dat CNV van tevoren deze cijfers naar buiten brengt, om te laten zien dat sanering niet alleen boeren treft." Maar, het gaat er niet voor zorgen dat het kabinet een andere koers gaat varen, zegt Visser.

"30.000 banen is heel vervelend als je het individueel bekijkt, maar op het totaal en met de grote belangen die er zijn, is het ook weer betrekkelijk. Zo kijkt het kabinet er tegenaan."

Groot aantal?

En daarnaast, zegt Visser, is het nog maar de vraag of die 30.000 mensen wel een heel groot aantal zijn op de krappe arbeidsmarkt die we nu hebben. Er liggen genoeg banen voor het oprapen.

"Boeren kunnen waarschijnlijk in dezelfde sector blijven werken, want we moeten gaan zorgen dat Nederland specialist blijft in de landbouw. Qua expertise en innovatie."