radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

2500 F-16-missies, maar hoeveel burgerdoden? Nederland 'niet transparant over missie tegen IS'

2500 F-16-missies, maar hoeveel burgerdoden? Nederland 'niet transparant over missie tegen IS'
Minister Blok bezoekt F16-vliegbasis Jordanië
Bron: EenVandaag

Na ruim vier jaar eindigt de Nederlandse F16-missie tegen Islamitische Staat. Mede door de internationale coalitie is IS grotendeels verdreven. Maar er zijn ook burgerslachtoffers gevallen, waar Nederland volgens critici niet transparant over is geweest.

Minister Blok van Buitenlandse Zaken bezocht dit weekend de Jordaanse vliegbasis waar zo'n 150 militairen werken. Hiervandaan neemt Nederland deel aan de internationale coalitie tegen Islamitische Staat. Nederland heeft tot nu toe 2500 missies uitgevoerd op IS-doelwitten in Syrië en Irak met F-16 gevechtsvliegtuigen. Ze zetten ook 1900 keer daadwerkelijk wapens in.

Gebrek aan transparantie over burgerdoden

Volgens critici is het aantal burgerslachtoffers door aanvallen van de coalitie zwaar ondergerapporteerd. De coalitie, onder leiding van de VS, zegt dat er ten minste 1124 burgers zijn gedood sinds augustus 2014. Onderzoekscollectief Airwars schat dit aantal vele malen hoger in: volgens hen zijn er ten minste 7285 burgerslachtoffers gevallen.

Airwars hekelt het gebrek aan transparantie van coalitielanden over de luchtoorlog tegen IS. Nederland is volgens de groep uitzonderlijk gesloten over de gevolgen van hun luchtaanvallen. Landen als Australië, Verenigd Koninkrijk en Verenigde Staten hebben volgens Airwars al wel publiekelijk toegegeven dat er door hun missies burgerdoden zijn gevallen.

F16-vlieger Ralph: 'We hebben rechtmatig gehandeld, maar het is niet prettig dat er mogelijk burgerslachtoffers gevallen zijn. Wij doen alles om dat te voorkomen.'

Burgerslachtoffers door Nederlandse wapeninzet

Het Openbaar Ministerie onderzocht vier gevallen waarbij mogelijk burgerslachtoffers zijn gevallen als gevolg van Nederlandse wapeninzet in de strijd tegen IS. In één geval concludeert het OM: "Bij deze aanval zijn burgerslachtoffers gevallen." Hierbij ging het om een bom op een vermeend hoofdkwartier van IS wat achteraf een woonhuis bleek te zijn.

In twee andere gevallen is de conclusie dat er 'zeer waarschijnlijk' of 'mogelijk' burgerslachtoffers zijn gevallen. De Nederlandse vliegers valt niets te verwijten volgens het OM. Er is dan ook geen aanleiding voor een vervolgonderzoek.

'Overheid moet verantwoordelijkheid nemen'

Volgens Maike Awater van Airwars is het openbaar maken van de informatie rondom deze vier gevallen nog lang niet genoeg: "Door gebrek aan transparantie is het moeilijk om verhaal te halen voor nabestaanden en slachtoffers. Ze weten niet waarom zij het doelwit waren. Ze kunnen niet achterhalen wie er verantwoordelijk was voor de actie."

Daarnaast richt Airwars zich ook tot de Nederlandse burgers. "Wij als burgers weten niet welke oorlog uit onze naam gevoerd wordt en tegen welke prijs. Het blijft moeilijk om de publieke controle uit te voeren. Als ontwikkelde democratie kun je daar niet mee weg komen. Je moet als overheid verantwoordelijkheid nemen voor de fouten die zijn gemaakt. Want die zijn er absoluut gemaakt."

Blok: 'We kennen geen precieze aantallen van burgerslachtoffers'

Volgens Minister Blok van Buitenlandse Zaken is het niet uit te sluiten dat er burgerslachtoffers zijn gevallen. Dit is volgens hem mede doordat terroristen zich vaak bewust tussen burgers verschuilen. "Het is waarschijnlijk dat er burgerslachtoffers te betreuren zijn, maar er is echt tot het uiterste geprobeerd om dat te voorkomen."

Minister Blok over burgerdoden als gevolg van bombardementen door coalitie op Syrië.

Hoeveel burgers zijn omgekomen door de inzet van Nederlandse wapens kan de minister niet zeggen: "We kennen geen precieze aantallen. We hebben niet altijd gedetailleerde informatie over wat er op de grond gebeurt, maar we proberen het zo goed mogelijk in kaart te brengen."

Minister Blok is het niet eens met de kritiek over het gebrek aan transparantie over burgerslachtoffers. "Het Openbaar Ministerie is een onafhankelijke organisatie en kijkt hier heel kritisch naar. We verstrekken de informatie die wij kunnen verstrekken. Het is niet zo dat er bewust informatie achter wordt gehouden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Joost Vullings over politieke gevolgen van uitspraak Greenpeace-zaak stikstofbeleid: 'Enorm conflict op de loer'

Joost Vullings over politieke gevolgen van uitspraak Greenpeace-zaak stikstofbeleid: 'Enorm conflict op de loer'
BBB-leider Caroline van der Plas staat de pers te woord na de Greenpeace-uitspraak
Bron: ANP

Vandaag oordeelde de rechter snoeihard: de Staat moet meer maatregelen nemen om de stikstofuitstoot te beperken. Hoe reageert Den Haag op deze uitspraak? En wat voor consquenties gaat dit hebben? We vragen het aan politiek commentator Joost Vullings.

"Het is een stevige uitspraak", vertelt Vullings. "Als je de hele argumentatie hoorde, werd er eigenlijk geen spaan heel gelaten van wat dit kabinet doet. Kortom, vluchten kan niet meer." De Staat moet de stikstofdoelen in 2030 halen. Lukt dat niet, dan volgt er een dwangsom van 10 miljoen euro.

BBB wil wetswijziging

BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas is dan ook stellig over de uitslag: "Er moeten wetswijzigingen komen, dat is wel duidelijk."

Ze beargumenteert dat de wetten die er nu zijn, onhaalbaar, onuitvoerbaar en onbetaalbaar zijn. "Als je mij nu een toverstafje geeft om het nu op te lossen, neem ik hem graag aan. Verandering van wetgeving en andere plannen maken, kost tijd want je moet het ook juridisch borgen."

PVV is het daarmee eens

Geert Wilders heeft laten weten dat hij zich aansluit bij de wens van Van der Plas. Maar Vullings denkt dat een wetswijziging weinig nut zou hebben. "Je kan de wet wijzigen, maar de vraag is helpt het? Die tijd heb je eigenlijk niet meer." Die gedachte komt ook naar voren vanuit andere partijen, weet de politiek commentator. "Die zeggen: 'Als je de wet verandert, wordt de natuur er niet schoner van."

"Onze wet is een uitvoering van Europese wetgeving (Vogel- en Habitatrichtlijn, red.). Europa zegt gewoon: 'De natuur mag niet verslechteren.' Als je de norm aanpast, maar de natuur verslechtert nog steeds, dan heb je nog steeds niks", legt hij uit.

Joost Vullings over politieke gevolgen van uitspraak Greenpeace-zaak voor stikstofbeleid

Zorgen bij VVD en NSC

Overige coalitiepartijen VVD en NSC geven aan de ernst van de situatie te zien. Thom van Campen (VVD): "Het is een hele zorgelijke en stevige uitspraak." Hij benadrukt dat de uitspraak aantoont dat het kabinet te weinig doet om de stikstofuitstoot te verminderen, wat grote gevolgen heeft voor de bouw- en de agrarische sector.

En ook Nicolien van Vroonhoven van NSC sluit zich hierbij aan. "We moeten daarmee aan het werk. Want we zeggen als NSC: die gerechtelijke uitspraken moeten gewoon gerespecteerd worden."

Partijen schuiven bal door

Maar volgens Vullings schuiven die partijen de bal politiek heel handig door. Van Campen: "Ik vind nu dat de bal bij Wiersma ligt. Zij is minister. We hebben in deze coalitie met elkaar afspraken gemaakt. En de BBB was heel duidelijk, had ideeën over hoe we dit probleem gaan oplossen. Er is geen dag te verliezen."

Van Vroonhoven staat er iets positiever in. "Genoeg kans om de schouders eronder te zetten. Want we hebben afspraken met elkaar gemaakt in het hoofdlijnenakkoord."

Bekijk ook

Hoger beroep niet uitgesloten

BBB-minister Femke Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur laat weten dat dit niet de uitspraak is waar ze op had gehoopt. Ze kondigt aan de uitspraak grondig te bestuderen, waarbij ze hoger beroep niet uitsluit.

Maar ook voor een hoger beroep is volgens Vullings eigenlijk geen tijd. "Die tijd heb je eigenlijk niet meer. De problemen zijn er al. En vooralsnog ligt alles gewoon weer op tafel voor die boeren, die onzekerheid blijft."

'Enorm conflict op de loer'

Dat de vier coalitiepartijen het niet met elkaar eens zijn, kan nog best wel wat invloed hebben, denkt Vullings.

"We hebben aan de ene kant 44 zetels die zeggen: 'We moeten nu doorpakken', NSC en VVD, en aan de andere kant 44 zetels van PVV en BBB die zeggen: 'We moeten gewoon de de normen wat soepeler maken, dan komt het allemaal goed.' Dus ja, hier ligt een enorm conflict op de loer", vertelt hij.

Bekijk ook

Politiek commentator Joost Vullings in de Tweede Kamer
Bron: EenVandaag
Politiek commentator Joost Vullings in de Tweede Kamer

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Stikstofproblemen slepen al jaren voort: dit is wat voorafging aan Greenpeace-uitspraak

Het stikstofprobleem lijkt iets van de afgelopen jaren, maar 60 jaar geleden waren er al discussies over het mestoverschot en problemen die hierbij komen kijken. Dit is wat er voorafging aan de uitspraak die vandaag is gedaan.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant