meer NPO start

1 jaar na de val van Kabul ziet Seweta met pijn hoe haar geboorteland Afghanistan is veranderd

1 jaar na de val van Kabul ziet Seweta met pijn hoe haar geboorteland Afghanistan is veranderd
Seweta
Bron: EenVandaag

Een jaar na de val van Kabul is de grootste vrees van Afghaanse Nederlander Seweta Zirak werkelijkheid geworden: de Taliban blijkt niets veranderd. "Het waren monsters, en het zijn monsters gebleven."

Een jaar geleden was Seweta Zirak constant in contact met haar familie en vrienden en vooral vriendinnen in Afghanistan. Net als de rest van de wereld was ze geschokt door de plotselinge val van Kabul, en bezorgd over wat dat zou betekenen voor de bevolking. Ze praatte erover op TV, de wereld leefde mee en iedereen was begaan met het lot van vrouwen en meisjes.

'Het zijn nog steeds monsters'

Nu is er een grote stilte. "Vrouwen in Afghanistan durven zich niet meer uit te spreken omdat bijna alle vrouwen die dat in het begin nog wel deden zijn verdwenen", vertelt Seweta. "Ik heb nog steeds veel contact en ik ken veel vrouwen en meisjes die mij letterlijk zeggen dat ze elke dag een beetje meer doodgaan, want ze kunnen geen kant op."

"Ze mogen niet naar school, ze mogen niet de straat op zonder begeleiding en ze mogen niet meer werken. Ik heb altijd gezegd dat de Taliban monsters zijn, en zoals iedereen had ik gehoopt dat het minder erg zou worden dan voor 2002. Maar het zijn nog steeds monsters."

Bekijk ook

'Het leeft hier niet zo erg'

Wat voor Seweta en heel veel anderen die begaan zijn met Afghanistan moeilijk te verteren is, is dat de wereld de blik letterlijk heeft afgewend van het land. "Alle mensen die familie hebben in Afhanistan proberen natuurlijk uit alle macht de mensen daar te steunen, we zien dat mensen omkomen van de honger en hun kinderen verkopen om hun gezin te redden."

In Nederland probeerde ze met een groepje Nederlanders van Afghaanse afkomst giro 555 te benaderen. Maar zonder succes. "We kregen te horen dat het 'hier niet zo erg leeft'."

Overlaten aan hun lot

Seweta begrijpt dat er nu vel aandacht uitgaat naar Oekraïne, "maar het geeft ons wel een raar gevoel als er steeds gezegd wordt dat Oekraïne nu eenmaal 'dichter bij' is, en dat Nederlanders zich daar 'meer in herkennen'."

"Hoe kan het de hele wereld twintig jaar geleden zei: 'Je kan een land met 38 miljoen mensen niet overlaten aan een terroristisch regime, want dat is een probleem voor de wereld'. En nu is de Taliban opeens alleen maar het probleem van de Afghanen?"

Bekijk ook

Terroristische dreiging

Seweta is ervan overtuigd dat de reden waarom destijds werd ingegrepen in Afghanistan, namelijk de dreiging van internationaal terrorisme, nog steeds geldig is. "Ik ben niet eens bang voor de oudere generatie Taliban met baarden die met Kalashnikovs rondrijden in Kabul", zegt ze.

"Ik ben bang voor de jongetjes van 9 en 10 jaar oud die nu worden gebrainwashed." Volgens Seweta krijg je op termijn hetzelfde probleem, omdat landen als Saoedie-Arabië en Pakistan Afghanistan nog steeds gebruiken als een broeiplaats van extremisme en haat tegen het Westen."

Laten wegrotten

Seweta kan echt boos worden als ze te horen krijgt dat de Afghanen 'niet hebben gevochten'. "Hoe wil je dat mensen vechten als je zo abrupt de stekker uit alle steun trekt, en een land achterlaat in handen van een corrupte regering die ook nog eens als eerste is gevlucht?"

"Je kan als internationale gemeenschap niet een heel volk laten wegrotten", benadrukt ze. "Dat is geen teken van beschaving."

Bekijk ook

Niet de bedoeling van de Islam

Seweta is ook kritisch op andere Islamitische landen: "Als je ziet hoe er met vrouwen wordt omgegaan, dat er volgens de wet meisjes van 8 jaar uit mogen worden uitgehuwelijkt", vertelt ze.

"Dan is het raar dat andere moslim landen daar geen afstand van nemen en zeggen: 'dit is niet de bedoeling van de Islam!'"

In de steek gelaten

Maar het gevoel dat de Afghanen als volk in de steek zijn gelaten overheerst. "Het is dit jaar vaak voorgekomen dat we met een aantal mensen van Afghaanse afkomst bij elkaar kwamen om iets te doen, en dat we eigenlijk alleen maar konden huilen."

"Het gevoel dat iedereen de Afghaanse bevolking nu aan haar lot overlaat, terwijl zij ook machteloos staan tegenover een schrikbewind. Het voelt oneerlijk en niet als iets van de beschaafde wereld, dat je na al die jaren tegen een volk in deze situatie zegt: zoek het maar uit."

Bekijk hier de reportage

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Zo voorkom je dat je gevaarlijke namaakversie van pijnstiller oxycodon koopt

Er is al één Nederlander aan overleden en twee andere zijn erdoor in het ziekenhuis beland: namaak oxycodon-pillen. Vaak worden ze online gekocht, zonder recept. "Je weet niet wat je koopt."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Man die verdachte van steekpartij in Amsterdam overmeesterde deed dat 'behoorlijk professioneel': 'Handiger dan ik ooit gezien heb'

Man die verdachte van steekpartij in Amsterdam overmeesterde deed dat 'behoorlijk professioneel': 'Handiger dan ik ooit gezien heb'
Een toerist overmeestert verdachte van steekpartij in Amsterdam.
Bron: TikTok | @yrisparis

Videobeelden laten een opmerkelijk beeld zien bij het steekincident in het centrum van Amsterdam gistermiddag. Een burger overmeestert de verdachte en draagt hem ogenschijnlijk rustig over aan de politie. Is dat uitzonderlijk? "Ging heel efficiënt."

We leggen de video voor aan hoogleraar criminologie Marie Lindegaard van de Universiteit van Amsterdam.

Burger die ingreep, wist wat hij deed

"Wat mij heel erg opvalt aan de video van het burgerarrest in Amsterdam, is dat de omstander die de verdachte heeft gepakt zich behoorlijk professioneel gedraagt. Hij is een stuk handiger dan wat ik ooit gezien heb op camerabeelden van dit soort incidenten. De manier waarop hij op die dader gaat zitten en dan met één hand nog iets pakt. Dat geeft mij het idee: dit is wel iemand met professionele skills", vertelt Lindegaard.

De hoogleraar gaat verder: "Wat mij ook opvalt is het moment dat de politie aankomt. Wat omstanders op dat moment meestal doen is alles heel snel aan de politie overdragen, hier zie je dat politie en deze burger samenwerken. Dat geeft mij de indruk dat ook de politie ziet dat deze burger dit heel efficiënt doet en weet wat hij doet."

Cirkel van omstanders

Volgens Lindegaard is ook de manier waarop andere omstanders zich opstellen kenmerkend voor een serieus incident waar geweld bij komt.

"Er staan heel veel mensen omheen. Er is een vrouw die de burger die op de verdachte zit even aantikt, mensen vragen die burger dingen. Het is typisch voor zo'n situatie dat omstanders een cirkel eromheen vormen."

Gevoel van veiligheid

Dat contact zoeken tussen omstanders is een manier om met trauma om te gaan, proberen je veilig te voelen. Het is ook een manier om de burger die de verdachte beet heeft het gevoel te geven dat hij niet alleen staat, legt Lindegaard uit.

Meestal is het zo dat drie tot vier mensen gaan samenwerken en deze man doet het in de video alleen. Ook dat geeft volgens haar weer een aanwijzing dat deze burger professioneel overkomt.

Bekijk ook

Sociale banden

We weten inmiddels dat de burger die de verdachte overmeesterde een toerist was net als de meeste slachtoffers, is dat relevant?

"Ja", zegt Lindegaard. "Je ziet meestal dat mensen die een band voelen met de mensen die betrokken zijn in het incident eerder tot actie overgaan. Er waren veel toeristen op straat, dat soort sociale banden lokt omstander-ingrijpen uit. Dat geldt trouwens ook voor sociale banden tussen dader en burger."

Ingrijpen bij urgentie

Interessant is ook wanneer iemand tot actie overgaat. "Als er een wapen wordt gebruikt dan zien we dat omstanders iets later ingrijpen en terughoudender zijn. Het was in Amsterdam redelijk laat dat er iets werd gedaan door die burger en dat past bij dit soort incidenten", vertelt Lindegaard.

In het algemeen zie je dat omstanders bij vechtpartijen of ruzies meestal ingrijpen op het moment dat duidelijk wordt dat het niet een gewone ruzie is, dat is het moment waarop omstanders iets gaan doen, ziet de hoogleraar. "Je zou natuurlijk ook kunnen denken: dat is het moment waarop het ingewikkeld wordt dus; liever niet. Maar dat is niet zo. Als de urgentie wordt gevoeld dan grijpen mensen vaak in."

Bekijk ook

Omstander-effect

Hoe zit het met het omstander-effect? Vanuit de psychologie is dat vaak uitgelegd als een situatie waar mensen gezamenlijk kijken naar een noodsituatie maar niets doen.

"Het omstander-effect is vooral een laboratorium fenomeen. Het is niet in het echte leven aangetoond voor een situatie waar geweld of agressie in het spel is, omdat je daar geen proefpersonen aan mag blootstellen. Wij zien steeds: als het geen noodgeval is dan gaan mensen niks doen, maar als het nodig is dan doen mensen iets."

Persoonlijke kenmerken

Is er iets bekend over wat voor type mensen er ingrijpt in zo'n situatie?

"Weinig. Het gebeurt best wel vaak maar is niet goed onderzocht. Het wordt vaak niet opgenomen in de politiestatistiek, er is weinig informatie over die mensen", sluit Lindegaard af.

Britse toerist overmeesterde verdachte 'vanuit instinct'

De Amsterdamse burgemeester Halsema heeft de man die de verdachte overmeesterde een heldenspeld overhandigd.

Zij zegt over de man: "Hij heeft een geweldig instinct aan de dag gelegd. Je weet het natuurlijk niet wat de verdachte van plan was, wat er nog had kunnen volgen, maar je kunt niets uitsluiten. Deze man heeft in een split second een beslissing genomen, die echt uitzonderlijk is en waarvoor heel veel waardering moet zijn."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant