In de gemeente Westerveld nam de sierteelt - denk aan lelies - de afgelopen jaren flink toe. En dat leidt tot zorgen bij omwonenden, artsen en natuurorganisaties. Er worden bijvoorbeeld verbanden gelegd met een verhoogde kans op aandoeningen zoals parkinson of bepaalde vormen van kanker. En ook de natuur lijdt eronder.

Natuurvergunning nodig

Op 2 april heeft de Raad van State, het hoogste adviesorgaan van de overheid, daarom een belangrijke uitspraak gedaan over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de lelieteelt. De Raad oordeelde onder andere dat het 'niet uitgesloten is dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen negatieve effecten heeft op Natura 2000-gebieden'. Er is meer onderzoek nodig om de middelen te mogen gebruiken, volgens de Raad.

Dat betekent dat nieuwe siertelers vanaf nu een natuurvergunning nodig hebben. Maar de provincie handhaaft niet, zegt juridisch specialist Geert Starre. "Burgers en telers staan in deze discussie lijnrecht tegenover elkaar, terwijl het gewoon een kwestie is van handhaving. Je discussieert toch ook niet over of iemand wel of niet door rood mag rijden?"

'Burgers moeten het zelf uitvechten'

Tweede Kamerlid Ines Kostić van de Partij voor de Dieren is het eens met Starre. "Je ziet dat er veel zorgen zijn over de gezondheid, de leefomgeving en de natuur in gebieden met veel sierteelt, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en op observaties van artsen."

"In sommige dorpen ontstaat onderhand een nare sfeer", ziet Kostić. "En dat komt doordat overheden geen duidelijkheid geven. Burgers moeten het zelf uitvechten, terwijl dat helemaal niet de bedoeling is."

Zoeken naar compromis

In de gemeente Westerveld wordt gezocht naar een compromis, vertelt raadslid Geke Kiers van de partij Duurzaam Sterk Westerveld: "We hadden een motie voorbereid om de lelieteelt wat meer aan banden te leggen, en om in overleg met de telers te zoeken naar locaties die minder belastend zijn. Wij merken dat inwoners best bezorgd zijn en angst hebben om hun gezondheid."

Kiers zegt dat ze in de raad graag een 'goed debat' wil voeren over deze motie. "We hopen dat we in overleg met alle partijen toch oplossingen kunnen vinden."

'Durf mijn mening niet meer te zeggen'

Ondertussen merkt het raadslid hoe gevoelig het onderwerp is geworden in Westerveld. "Ik spreek mensen die zeggen: 'Ik durf mijn mening niet meer te zeggen'. Dat geldt zowel voor gewone inwoners, maar ook voor telers die ook al niet meer durven te zeggen wat hun mening is. Het splijt de samenleving."

Toch heeft Kiers hoop dat er een oplossing gevonden kan worden waar iedereen blij mee is. "Wij hopen echt dat we dit in de toekomst kunnen vermijden door in ieder geval op plaatsen te laten telen waar deze bezwaren niet zijn, en waar geen mensen dichtbij zijn."

'Teelt uiteindelijk niet meer toestaan'

Uiteindelijk moet de landelijke politiek beslissen, denkt Kiers: "Want als die gewasbeschermingsmiddelen daadwerkelijk gezondheidseffecten hebben, dan rest er eigenlijk maar één oplossing, en dat is dan toch dat je het niet meer toestaat."

Kostić van de Partij voor de Dieren pleit ook voor landelijke actie om polarisatie op lokaal niveau te voorkomen: "Zoiets moet niet per gemeente worden uitgevochten. Je wil niet dat het in dorpen uit de hand loopt. De landelijke politiek kan niet achteroverleunen."

Gebrek aan politiek lef

Er heerst een gebrek aan politiek lef, vindt het Tweede Kamerlid. "Regelmatig hoor ik van bewoners dat gemeentes tegen hen zeggen: 'Wij kunnen niets voor u doen. Neemt u maar een advocaat als u zorgen heeft over bestrijdingsmiddelen.'"

Volgende week vraagt de Partij voor de Dieren een spoeddebat aan in de Tweede Kamer. Dit naar aanleiding van de onrust en de toenemende bedreigingen in de getroffen gemeentes.