Waterkwaliteit in Nederland is slecht en wordt maar moeilijk beter: zo zit dat

Ook in het partijprogramma van Volt wordt de kwaliteit van het Nederlandse water aangehaald. Er is te lezen dat slechts 1 procent van het grond- en oppervlaktewater van goede kwaliteit is. Dat klopt volgens experts niet helemaal. Hoe zit het dan wel?

Oppervlaktewater en grondwater

"Hoewel grondwater onder druk staat, is het van goede kwaliteit. Je moet oppervlaktewater en grondwater echt los van elkaar zien", zegt Roberta Hofman, wateronderzoeker bij KWR en lector water aan de Hogeschool Utrecht.

Het oppervlaktewater is water dat in vloeibare vorm te zien is, zoals het water in rivieren, meren en slootjes. Grondwater zit diep in de grond.

Waarom zo slecht?

Waarom is de waterkwaliteit in Nederland zo slecht? "Omdat Nederland het laatste land is waar rivieren doorheen stromen, hebben ze allerlei rommel verzameld voordat ze hier zijn", legt Hofman uit. "Rivieren zoals de Maas en de Rijn."

"De tweede reden voor de slechte kwaliteit is dat wij een heel dichtbevolkt land zijn, heel veel landbouw hebben en nog steeds behoorlijk wat industrie. We lozen dus zelf ook nog een heleboel op het water. En als je dat niet goed genoeg zuivert, dan gaat je waterkwaliteit wel hard achteruit."

Afspraken met EU

25 jaar geleden spraken Europese lidstaten af om de kwaliteit van het water te verbeteren. Die afspraken staan in de Kader Richtlijn Water (KRW). Alle landen mochten daarin zelf beslissen hoe ze hun doelen uiterlijk in 2027 zouden halen.

Nederland was ambitieus in de plannen, zegt programmaleider duurzaam waterbeheer Arjan Budding van de Wageningen Universiteit. "We moesten zelf aanwijzen welke gebieden we tot waterlichaam (gebieden van oppervlaktewater, red.) bestempelden en wat we natuurlijk en niet-natuurlijk noemden."

'We zijn er zeker nog niet'

Budding denkt dat Nederland op de goede weg is, maar ziet ook dat er de komende 2 jaar nog veel gedaan moet worden. "We zijn er zeker nog niet. Het wordt nog een hele klus en misschien wel onmogelijk om de doelen in de Kader Richtlijn Water te gaan halen."

"Dat is al in 2027, dus we moeten echt wel doorgaan met maatregelen treffen", gaat hij verder. Budding zegt dat Nederland de druk op het oppervlaktewater moet verminderen. "En we moeten ook zorgen dat het water weer in een meer natuurlijke staat gaat terugkeren."

Water in verandering

Wel is het Nederlandse grondwater is een stuk schoner dan het oppervlaktewater, zeggen Budding en Hofman. "Grondwater zit heel diep, maar ook dat staat erg onder druk", zegt Hofman. Volgens de wateronderzoeker komen er steeds vaker stoffen in het grondwater die er niet thuishoren.

"Als je iets knoeit op het oppervlak, dan duurt dat best wel een tijdje voordat dat doordringt in de grond. Stoffen die misschien jaren geleden zijn geloosd of gebruikt druppelen langzaam door in het grondwater. Bijvoorbeeld bepaalde gifstoffen die tegenwoordig al lang verboden zijn om te gebruiken."

Alvast waarschuwen

"Hetzelfde gebeurt met PFAS op locaties waar de brandweer bezig is geweest met blussen, bijvoorbeeld op vliegvelden. Maar ook als ergens anders een grote brand is geweest, dan zie je dat tientallen jaren later PFAS in het grondwater terecht komt."

Hoewel drinkwater nu nog van uitstekende kwaliteit is, moet er goed gekeken worden naar de bronnen waar het water vandaan wordt gehaald. "Drinkwaterbedrijven luidden al een aantal jaren de noodklok dat ze steeds meer moeite hebben om geschikte bronnen te vinden."

En nu?

Wat kan Nederland doen om de kwaliteit van het water beter te maken? Er wordt veel onderzoek naar waterkwaliteit gedaan en de apparatuur om mee te meten is daarnaast een stuk beter geworden. "Dat is een onderdeel, zorgen dat het water gewoon een goeie kwaliteit krijgt", zegt Budding.

"Daarnaast gaan we ook de waterwegen beter inrichten zodat een gezondere omgeving kan ontstaan. We zijn in Nederland altijd bezig geweest om zo snel mogelijk water af te voeren, dus veel beken zijn rechter gemaakt. Dat is voor de ecologie niet de beste vorm." Hij ziet nu dat de waterschappen bezig zijn om beken en rivieren weer 'kronkelend' te maken of om waterwegen veel natuurlijker in te richten. "Zodat de natuur en de omgeving zich weer kan gaan ontwikkelen."