Wat staat boeren die geen legale vergunning hebben te wachten, nu het kabinet is gevallen? Boer Wim maakt zich zorgen
Minister Wiersma moet ondanks de val van het kabinet, haast maken met nieuwe stikstofmaatregelen die écht zorgen voor minder uitstoot. Als dat niet gebeurt, moeten provincies gaan handhaven en zullen boeren moeten snijden in de veestapel.
Dat is de ergste nachtmerrie van boer Wim. Hij is melkveehouder ergens in het midden van het land en heeft honderd koeien in zijn stal. Hij wil zijn achternaam liever niet noemen uit angst voor rechtszaken.
Opa, vader en zoon
Net als duizenden andere boeren in Nederland heeft Wim geen geldige natuurvergunning. Hij hoort namelijk bij de groep zogenoemde PAS-melders en interimmers.
Stoppen is voor hem geen optie. "We zitten hier ruim 100 jaar. Mijn opa is hier ooit begonnen, mijn vader heeft hier geboerd. Nu boer ik hier en mijn zoon wil het overnemen. Ik ben hier opgegroeid en ik wil hier blijven boeren."
Info
Wat zijn PAS-melders en interimmers?
PAS-melders zijn bedrijven die voor het Programma Aanpak Stikstof (PAS) een melding deden bij de overheid, bijvoorbeeld omdat ze wilden uitbreiden. Het gaat voor het grootste gedeelte om boerenbedrijven maar bijvoorbeeld ook om biomassacentrales en andere industriële bedrijven. Om uit te breiden hoefden zij toen geen vergunning aan te vragen. Een melding van de berekende stikstofbelasting was voldoende.
Maar door een uitspraak van de Raad van State in 2019 moeten PAS-melders nu alsnog over een vergunning beschikken. Als gevolg van deze uitspraak zijn meer dan 2.000 PAS-melders in overtreding en hun bedrijven illegaal. Sindsdien zitten zij in onzekerheid over hun toekomst.
Dat geldt ook voor interimmers. Dit zijn bedrijven die al actief waren voordat Europese wetgeving dwong tot aanvraag van een milieuvergunning. Ook de vergunningen van de uitbreiding van deze bedrijven zijn nu volgens de wet illegaal.
'Wil mijn koeien niet kwijt'
Al 6 jaar wordt Wims bedrijf gedoogd door de provincie tot er nieuw overheidsbeleid is. Door dat beleid zou de neerslag van stikstof op omliggende natuurgebieden zover moeten dalen, dat provincies boeren zoals Wim een legale vergunning kunnen geven. Maar dat beleid is er nog niet, dus stappen milieuorganisaties naar de rechter om de provincie te dwingen dit soort bedrijven aan te pakken.
Mocht het zover komen, dan zou boer Wim 35 koeien weg moeten doen. "En dan wordt de bedrijfsvoering wel erg lastig om rendabel te houden, want je bent ingericht op ruim honderd stuks koeien. En dat is buiten het feit dat ik mijn koeien ook niet kwijt wil. Want de koeien zijn net maatjes en daar werk je mee, de hele dag, jaarrond. En het zou heel lastig voor mij zijn om 35 stuks zo weg te moeten doen."
Onzekerheid
Die onzekerheid knaagt aan hem. "Het duurt maar en het duurt maar. En ik ben nu nog fysiek prima fit, maar niemand krijgt de garantie dat hij er morgen of over een week nog is. En ik wil de overname wel op een gegeven moment een keer afronden. Ik wil weten hoe het ervoor staat, waar we aan toe zijn."
Afgelopen dinsdag viel het kabinet. Vlak nadat minister Wiersma juist een startpakket presenteerde dat het fundament voor een nieuw stikstofbeleid moest leggen. "De oplossing wordt sowieso verder vooruitgeschoven", zegt boer Wim. "We vinden dat jammer, want volgens mij is er een goede start gemaakt om dingen op te lossen. En zoiets gaat niet vanzelf, want ze zijn er al jaren mee bezig."
Voor 1 juli maatregelen
Ook provincies willen voorkomen dat zij boeren moeten dwingen om te snijden in hun veestapel of bedrijf te sluiten. Daarom doet het Interprovinciaal Overleg (IPO) een dringende oproep aan demissionair minister Wiersma om ondanks de val van het kabinet, zo snel mogelijk een nieuw stevig pakket stikstofmaatregelen te maken, die aantoonbaar zorgen voor minder uitstoot.
Volgens voorzitter van IPO Ina Adema moet dat voor 1 juli van dit jaar, anders kunnen provincies niets anders dan handhaven. "Het is de bedoeling dat wij met elkaar zo snel mogelijk weer vergunningen gaan verlenen."
Zorgen om stilstand
Om de handhaving te kunnen uitstellen heeft Adema een 'geborgd' maatregelenpakket nodig. Een verdere uitwerking van het startpakket dat nu is gepresenteerd. "Het moet echt een paar slagen dieper en pas dan kun je zeggen dat er geborgenheid is. Los van het feit dat we ook natuurlijk nog natuurherstel hebben."
De provincies hebben de plannen daarvoor al klaarliggen. "Maar daar moet ook financiering tegenover staan. Dus die twee hangen samen. En dat totaal maakt dan uiteindelijk dat je van die geborgenheid kunt spreken. Maar nu het kabinet is gevallen, maken wij ons zorgen dat de boel tot stilstand komt, en dat dit controversieel wordt verklaard (door de Tweede Kamer, red.)."
Niet zomaar opgelost
Verantwoordelijk demissionair minister Femke Wiersma deelt de urgentie om Nederland van het stikstofslot te halen. "Mijn doel is om na de zomer verdere uitwerking van de maatregelen te presenteren inclusief bijbehorende maatregelen."
Maar dat gaat niet voor 1 juli gebeuren. "Tegelijkertijd ben ik ook realistisch: hoe graag we het allemaal ook willen, dit probleem is niet van de ene op de andere dag opgelost." De oproep van de provincies kan zij dus niet positief beantwoorden. "Niet omdat ik de urgentie of de intentie niet onderschrijf, integendeel, maar vanwege de haalbaarheid op korte termijn."
Volle inzet
"Tot mijn laatste dag als minister blijf ik me met volle inzet bezig om de problemen van boeren, bouwers en andere ondernemers op te lossen."
"Ik hoop dat ik daarvoor ook de ruimte krijg van de Tweede Kamer, die bepaalt op welke onderwerpen ik nog voortgang kan boeken", sluit Wiersma af.