Uitbuiting arbeidsmigranten, zoals in luxe sportschool Amsterdam, staat niet op zichzelf: 'Topje van de ijsberg'
Filipijnse en Indonesische schoonmakers worden uitgebuit door de 'luxueuze' sportschool Saints and Stars in Amsterdam. Deze situatie staat niet op zich, uitbuiting van arbeidsmigranten komt vaker voor in Nederland. "Onzichtbare misdaad."
De misstanden werden vanochtend door Het Parool aan het licht gebracht. In totaal werden 23 schoonmakers uitgebuit. Hun paspoorten werden afgepakt, ze werkten soms tot 17 uur op een dag, moesten met meerdere mensen in één bed slapen en kregen geen werkvisum. Daarbij werd bij veel van hen gedreigd met ontslag, of werden ze daadwerkelijk ontslagen.
'Niet verrassend'
Directeur van CoMensha, het Coördinatiecentrum tegen Mensenhandel, Anne Kuijk noemt de situatie een 'nare werkelijkheid'. Maar het nieuws verraste haar niet. "De signalen van uitbuiting die we zien - bijvoorbeeld lange werktijden, slecht uitbetalen, korte pauzes, paspoort innemen - dat zien we wel vaker. Alleen het komt niet altijd boven water. En wat dat betreft is het wel goed dat deze zaak zo in de media en in het nieuws komt."
Volgens Kuijk kan je de uitbuiting van arbeidsmigranten 'onzichtbare misdaad' noemen. "Het gaat om mensen in een kwetsbare positie die afhankelijk zijn van de werkgever. En die soms ook wel bang zijn om het te melden in hun positie."
Kwetsbare positie
Hoe vaak uitbuiting precies voorkomt, is volgens de directeur moeilijk te zeggen. "Wij verzamelen de meldingen die we in Nederland binnenkrijgen. In 2023 waren dat 868 meldingen van mensenhandel, waarvan 32 procent arbeidsuitbuiting. Maar dat is dus slechts wat we zien, dat is het topje van de ijsberg." Het kan dus nog veel vaker voorkomen maar niet gemeld worden, bijvoorbeeld omdat slachtoffers dat niet durven.
Kuijk licht toe waarom het voor slachtoffers moeilijk is om hier melding van te maken: "Ze hebben mogelijk te maken met dwang, met intimidatie, maar ook met een kwetsbare positie. Ze zijn afhankelijk van die werkgever voor hun inkomen, voor hun werk. Vaak zijn ze nog niet uitbetaald voor het werk wat ze hebben gedaan. Dat maakt het ingewikkeld."
Straf in plaats van bescherming
Wat daar nog bovenop komt, is de nieuwe asielwetgeving waardoor illegaliteit mogelijk strafbaar wordt. "Als je hier illegaal bent, hangt er dan een straf boven je hoofd in plaats van bescherming." Een gevolg daarvan kan zijn dat mensen minder snel aangifte doen of hulp zoeken, denkt Kuijk.
"Die nieuwe wetgeving is nog niet door de Eerste Kamer, maar ik hoop ook dat dat niet gaat gebeuren. Want dat zou echt iets doen voor de al kwetsbare positie van deze mensen."
Aanpak verbeteren
Wat er zou moeten gebeuren om dit hardnekkige probleem aan te pakken? Volgens Kuijk is vooral nieuwe wetgeving nodig als het gaat om de aanpak van arbeidsuitbuiting. "De Tweede Kamer heeft daar al wetgeving over aangenomen. Ook dat moet nog door de Eerste Kamer."
Dat zal het makkelijker maken, vertelt ze, maar het lost het probleem niet op. "We zullen dit soort zaken moeten blijven opsporen. Ik vrees dat we het niet de wereld uit krijgen, maar we kunnen wel meer doen. En werkgevers ook."
Midden in de samenleving
En dat deze zaak nu naar buitenkomt, kan ook helpen, benadrukt Kuijk opnieuw. "Mensen denken misschien wel: waar komt dit voor? Misschien op een industrieterrein achteraf. Maar je ziet hier dus dat het ook in een luxesegment voorkomt, midden in de samenleving, in het centrum. Waarbij die luxe en die dure prijzen dus niet vanzelfsprekend luxe voor iedereen inhouden."
"Dat vergt dus ook gewoon dat we met z'n allen blijven opletten", roept Kuijk op. "Als je ziet dat iemand zo veel overuren maakt en er slecht uitziet, of te horen krijgt dat iemands paspoort is ingenomen, dan zijn dat zeker sterk signalen dat het gaat om arbeidsuitbuiting. En bij twijfel: meld bijvoorbeeld bij ons. Of als er spoed is - dat je denkt: hier is echt direct hulp nodig - dan moet je 112 bellen."