De National Guard is een soort reservemacht van het Amerikaanse leger. Elke staat heeft een eigen eenheid, die meestal onder het bevel van de gouverneur valt. Maar de president kan besluiten die eenheid te 'federaliseren': dan valt ze onder zijn gezag en mag hij haar ook inzetten in of tegen staten die daar niet om vragen. En dat is precies wat Trump nu doet.

Inzet National Guard werkt 'opruiend'

"Normaal gesproken verzoekt een gouverneur om de inzet van de National Guard," legt Amerika-deskundige Kirsten Verdel uit: "Bij bosbranden, orkanen, rellen of andere crisissituaties. In dit geval hebben de gouverneur van Californië en de lokale politie gezegd: 'we hebben de situatie onder controle, en als de National Guard nu komt, werkt dat juist opruiend'. Maar Trump negeert dat."

Trump zelf noemt de protesten in Californië 'rebellie tegen de Amerikaanse regering'. Verdel weerlegt dat: "Het is niet goed dat er auto's in brand staan, maar dit soort opstootjes vallen gewoon onder stedelijke onrust. Vergelijk het met de coronarellen in Rotterdam destijds: daar werd het leger ook niet ingezet. De politie en ME konden dat aan, en dat geldt hier ook."

Wie kan Trump stoppen?

De gouverneur van Calfornië Gavin Newsom is inmiddels een rechtszaak begonnen tegen de federale regering. Via een voorlopige voorziening probeert hij de inzet van de troepen juridisch te blokkeren. En hij is niet de enige: alle Democratische gouverneurs hebben inmiddels een gezamenlijke brief gestuurd waarin ze hun zorgen uitspreken over wat zij zien als misbruik van de National Guard.

Het roept de vraag op wie Trump überhaupt nog een halt kan toeroepen. Volgens Verdel zijn dat de rechtbanken. "Wat hij nu doet, mag juridisch gezien niet. Een lagere rechtbank zal dat ook zeggen. Maar het probleem zit hogerop. Het Hooggerechtshof heeft inmiddels een duidelijke conservatieve meerderheid vaak zes tegen drie en dat Hof is de laatste tijd steeds vaker geneigd met Trump mee te gaan."

Zeldzaam

De inzet van de National Guard op deze manier is zeldzaam. Verdel: "Eisenhower gebruikte de National Guard ooit om zwarte studenten te beschermen die naar een witte school wilden. Dat ging dus om het beschermen van grondrechten," zegt Verdel. "Trump gebruikt diezelfde bevoegdheid nu juist om op te treden tégen protesten."

Het is niet de eerste keer dat Trump de troepen inzet buiten de vraag van een gouverneur om. In 2020, na de dood van George Floyd, kwamen National Guard-eenheden uit verschillende staten naar Washington. Toen gebeurde dat nog wel in overleg met een aantal gouverneurs. Die samenwerking lijkt nu verdwenen.

En het Congres dan?

Volgens Verdel is dit geen incident, maar een patroon: "Elke keer schuift Trump de grens van wat een president mag een stukje op. Door decreten, door precedenten. Zelfs als zijn maatregelen later worden teruggedraaid, is de schade vaak al aangericht. Denk aan de stopzetting van USAID. Daardoor zijn honderdduizenden mensen geraakt."

De manier waarop Trump regeert, veel via presidentiële decreten, is legaal, maar zet de rol van het Congres steeds verder buitenspel. Verdel: "Het Congres, bestaande uit het Huis van Afgevaardigden en de Senaat, zou hem kunnen corrigeren, maar ook die heeft een een Republikeinse meerderheid." Verdel concludeert dat Amerika steeds verder verschuift naar een autocratie.