"De Nederlandse treinen zijn internationaal gezien traditioneel veel op tijd", vertelt strategisch adviseur mobiliteit en ruimte Casper Stelling. "Dat is bekend en dat is dat is de afgelopen 10 jaar redelijk stabiel gebleven. Boven de 90 procent van de treinen rijdt op tijd."

Tot 5 minuten geen vertraging

Toch wordt er vaak geklaagd over treinen die niet op tijd rijden. "Dat komt omdat de punctualiteit van treinen wordt gemeten met 5 minuten. Dat houdt in dat als een trein 5 minuten vertraging heeft, de trein op tijd is", zegt Stelling.

Die paar minuten kunnen alsnog vervelende gevolgen hebben: "5 minuten vertraging kan wel betekenen dat je de overstap mist. En dan heb je alsnog een half uur vertraging, maar dat zie je niet terug in de punctualiteitscijfers."

Hoe meet je punctualiteit?

Bij een vergelijking met andere landen is het lastig dat Nederland op een andere manier de punctualiteit meet dan andere landen. "In veel landen wordt de treinpunctualiteit gemeten", zegt hoogleraar spoorwegen Rob Goverde van de TU Delft. "Dat is het aantal treinen dat binnen 3 of 5 minuten op tijd rijdt."

In Nederland wordt de reizigerspunctualiteit gemeten. Daarbij wordt gekeken of iedere reiziger op tijd aankomt op het bestemmingsstation. "En dat houdt dus ook in dat overstappen worden meegenomen en of treinen überhaupt rijden."

Andere landen

Toch is wel duidelijk dat over de grens treinen een stuk minder vaak op tijd rijden. Oud-Duitsland correspondent Margriet Brandsma zegt dat het er in Duitsland slecht voor staat met de punctualiteit. "Uit recente cijfers blijkt dat in juni dit jaar iets meer dan de helft van de treinen op tijd."

En juni is zeker geen uitzondering. Er is volgens Brandsma ontzettend veel vertraging op het spoor. Opvallend is dat de Duitse reizigers de trein niet links laten liggen. "Heel gek, het aantal reizigers in de trein stijgt in Duitsland."

Leren van Japan

In Europa kan Nederland nog wel wat leren van Zwitserland, zegt Goverde. Buiten Europa is vooral Japan het goede voorbeeld. "Die hebben echt enorme punctualiteit, dat gaat om enkele seconden. En dat heeft te maken met dat het daar heel erg druk is."

Net als in Nederland heeft Japan een druk spoornet. Treinen moeten dus wel op tijd rijden, anders zitten ze elkaar in de weg en krijg je heel veel vertragingen.

Coronaperiode en toekomst

Onlangs liet NS weten over de eerste zes maanden van 2025 een verlies van 60 miljoen euro te lijden. Dat heeft volgens hoogleraar Goverde vooral met de coronaperiode te maken. "Thuiswerken werd ontdekt. Dat betekende dat mensen minder de trein gingen nemen en dat merk je als NS. Er zijn dan op bepaalde dagen een stuk minder reizigers. Dinsdagen en donderdagen zijn nu piekdagen in de trein."

Die daling in het aantal reizigers sloeg volgens Stelling een flink gat in de reserves van alle vervoerders, zowel voor de treinen als de bussen. "En dat gat zijn we nooit te boven gekomen. Na de coronatijd kregen we te maken met inflatie en personeelstekorten."

Achterstallig onderhoud

De moeizame financiën vormen volgens Stelling een risico. Hij denkt dat achterstallig onderhoud ervoor gaat zorgen dat er de komende jaren meer vertragingen zullen zijn. "We moeten rekening houden met een teruglopende bereikbaarheid en dus ook een teruglopende punctualiteit."

Toch denkt hij dat het aantal treinreizigers wel weer zal gaan toenemen. "Dan moet er wel worden geïnvesteerd in het verduurzamen van mobiliteit. Dus de fiets en trein moet gestimuleerd worden en we moeten mensen ontmoedigen om de auto te nemen."