Protestactie op Zuid-Chinese Zee moet Filipijnse vissers hoop geven: 'Laten ons niet intimideren door China'

Vanaf de Filipijnse kustplaats El Nido vertrekt het schip Felix Oca voor een opvallende missie: een concert op zee. De bestemming is Pagasa Island, 259 zeemijl van het vasteland en midden in het omstreden deel van de Zuid-Chinese Zee. Het gezelschap van activisten, politici en muzikanten uit de Filipijnen, Indonesië, Maleisië, Japan en Zuid-Korea, wil één duidelijke boodschap uitdragen: deze zee hoort bij de Filipijnen.

'De zee geeft ons leven'

Rafaela David, de jonge leider van de burgerbeweging Atin Ito, wat 'het is van ons' betekent, legt uit waarom ze deze reis ondernemen: "Op vreedzame wijze tonen we China dat we ons niet laten intimideren en dat we onze rechtmatige aanspraak op de Westelijke Filipijnse Zee blijven verdedigen."

Voor David draait het niet alleen om geopolitiek, maar ook om verbondenheid. "Wij zijn een maritieme natie. De zee geeft ons leven, ze is onze bron van bestaan. Maar de zee is ook onze brug van het ene eiland naar het andere."

China claimt Pagasa Island

Enkele uren na vertrek komen de Chinese kustwachtschepen langzaam tevoorschijn. Ze volgen de Filipijnse schepen op de voet. Over de scheepsradio klinkt een duidelijke waarschuwing: China claimt dit gebied als onderdeel van zijn grondgebied.

Het Permanente Hof van Arbitrage, dat toeziet op het internationaal zeerecht, erkent de Chinese claim niet. Maar China trekt toch zijn eigen plan en dat merken Filipijnse vissers dagelijks. "China wil dit hele zeegebied in eigen handen krijgen en andere landen de toegang ontzeggen", legt universitair docent Oost-Azië aan de Universiteit Leiden Casper Wits uit over de aanwezigheid van China.

'Ze versterken mondiale machtspositie'

"Daarmee versterken ze hun mondiale machtspositie, ten koste van minder machtige landen wier belangen niet worden gerespecteerd", gaat de universitair docent verder. Wat op het eerste gezicht een lokaal conflict lijkt, is in werkelijkheid dus een geopolitiek scharnierpunt in de wereldhandel.

De strategische waarde van deze zee is groot: dagelijks doorkruisen zo'n 300 van de grootste vrachtschepen ter wereld het gebied goed voor een handelswaarde van 2,95 biljoen euro. Dat is ongeveer een derde van alle wereldhandel.

Invloed op Nederlandse welvaart

De Zuid-Chinese Zee vormt ook een belangrijke doorgangsroute tussen de Indische en de Stille Oceaan en dat is ook voor Nederland van belang.

"Nederland is sterk afhankelijk van vrije doorvaart op internationale wateren", legt Wits uit. "Onze welvaart rust voor een groot deel op vrije wereldhandel, dus het is in ons belang dat deze zeeën open en toegankelijk blijven."

'Wat doen jullie hier?'

Wanneer het schip Pagasa nadert, slaat het weer om. Het geplande concert op zee kan niet doorgaan. In plaats daarvan worden de vissers aan boord gehaald en vindt het concert plaats op de brug van het schip.

Het lijflied van de missie is Teritoryo, van de Filipijnse hiphopformatie Morobeats. Zij zingen geheel in de geest van de actie: "Het is ons grondgebied, wat doen jullie hier? We hebben jullie al te veel gegeven. Het is ons thuis, dat geven we niet weg."

Vreedzaam verzet

De oprichter van Morobeats, Mohammed Bansil, hoopt met het nummer meer bewustwording te creëren binnen de Filipijnse gemeenschap. "We zijn echt bang dat de volgende generatie niet meer in dit gebied kan vissen," zegt hij.

"Voor ons is dit dan ook iets persoonlijks, niet zomaar een rocknummer of een liedje", gaat Bansil verder. "Het is onze vorm van verzet, op een vreedzame manier."

Symbolisch, maar wel belangrijk

Het protestconcert haalt het nieuws in heel Zuidoost-Azië. Over de impact op China is universitair docent Wits echter nuchter. "Zo'n concert op zee is vooral symbolisch, het maakt weinig indruk op China."

"Maar het is wel belangrijk voor de Filipijnen om te laten zien dat ze zich niet laten intimideren en hun rechten op deze wateren blijven claimen", zegt Wits tot slot.