Portret Claude Lanzmann - 60 jaar na Auschwitz

Claude Lanzmann, filmregisseur, journalist, filosoof en uitgever, is vooral bekend van zijn documentaire Shoah, een film over 'de stemmen en gezichten van slachtoffers, daders en omstanders' van de nazistische vernietigingspolitiek. Temidden van alle documentaires en speelfilms die over de nazistische vernietigingspolitiek en de Tweede Wereldoorlog zijn gemaakt, neemt Lanzmanns werk een unieke positie in. Prof. Ducan Kennedy, hoogleraar aan de Harvard Law School, geldt als een van de meest vooraanstaande rechtstheoretici van dit moment. Als een van de voormannen van de Critical Legal Studies-beweging stelde hij de incoherentie van het recht en het politieke karakter van rechtsbeslissingen aan de orde. De eredoctoraten werden uitgereikt tijdens de viering van de Dies van de UvA op 10 januari 2005.

Claude Lanzmann (1925) behoorde tot de kleine kring van schrijvers en denkers rond Jean-Paul Sartre, Albert Camus en Simone de Beauvoir en speelde sinds 1952 een actieve rol - en na het overlijden van De Beauvoir een leidende rol - in het door hen opgerichte tijdschrift Les Temps Modernes. Dit tijdschrift vormde decennialang een brandpunt van intellectuele debatten. Als journalist legde Lanzmann zich vooral toe op diepte-interviews. Dat bracht hem er toe in 1974 te beginnen met een film over 'de stemmen en gezichten van slachtoffers, daders en omstanders' van de nazistische vernietigingspolitiek, een onderzoek dat meer dan tien jaar later zou uitmonden in de grote documentaire Shoah. Deze film, zonder twijfel Lanzmanns belangrijkste prestatie, is niet alleen uitzonderlijk waar het gaat om de representatie van de Endlösung, maar ook als historische documentaire. Lanzmann interviewde overlevenden, bewakers, commandanten en ooggetuigen en liet hen spreken zonder gebruik te maken van een voice-over of archiefmateriaal. In de ogen van velen leverde Lanzmann met Shoah het bewijs dat het mogelijk was ook in beelden te spreken over het onzegbare en zo te ontsnappen aan een misplaatste esthetisering en melodramatische banaliteiten. Temidden van alle documentaires en speelfilms die over de nazistische vernietigingspolitiek en de Tweede Wereldoorlog zijn gemaakt, neemt Lanzmanns werk een unieke positie in. Met Shoah heeft Lanzmann een standaard gezet, waar het gaat om het debat over de visualisering van de geschiedenis, de mogelijkheden van de historische documentaire en de soms heftige debatten over de representatie van Auschwitz. Met zijn oeuvre heeft Lanzmann een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van het genre van de historische documentaire.