Europarlementariër Sophie in 't Veld vindt dat ze haar eigen morele kompas strak heeft gevolgd, waar het gaat om de onkostenvergoedingen. Hiermee kwam ze eerder deze week in opspraak.
In 't Veld blikt 24 uur later terug op een volgens haar vrij intense dag. "Ik heb veel berichtjes gehad van D66'ers en niet-D66'ers die mij een hart onder de riem willen steken. Ik heb mij aan alle regels gehouden en mijn eigen morele kompas strak gevolgd." Volgens In 't Veld is er duidelijk geen sprake van onrechtmatig handelen van haar kant.
'Ik heb me aan de regels gehouden'
Sophie in 't Veld woont in Brussel, maar kreeg de afgelopen jaren een dagvergoeding voor verblijfskosten in de Belgische hoofdstad, zo blijkt uit berichtgeving van HP/De Tijd. De dagvergoeding van 320 euro per werkdag krijgt ze, zodat ze de kosten van hotels, maaltijden en andere zaken rondom vergaderingen in Brussel en Straatsburg kan betalen.
Volgens de politica, die de lijst voor D66 voor de Europese verkiezingen aanvoert, zijn er twee dingen die je echt moet scheiden. "Het eerste is de vergoedingen die Europarlementariërs krijgen. Die vergoedingen zijn ruim. D66 en ook andere Nederlandse partijen hebben er altijd naar gestreefd deze vergoedingen soberder te maken. Ten tweede is er het verhaal of ik mij zelf aan de regels heb gehouden, daarop antwoord ik ja."
'Dit systeem is aan de Nederlandse kiezers niet uit te leggen'
Politiek commentator Joost Vullings vindt dat er vooral naar de regeling gekeken moet worden. "Wie tekent voor aanwezigheid bij een Europese vergadering heeft recht op dit geld ongeacht of iemand ook echt mee vergadert of onkosten maakt."
"Tel daarbij op dat iedere parlementariër nog eens 4500 euro per maand ontvangt voor algemene onkosten, zoals huur van kantoorruimte in het eigen land. Maar ook daarvoor geldt dat het niet uitmaakt of er ook echt kosten gemaakt worden. Alleen voor gemaakte reiskosten moeten de volksvertegenwoordigers bewijzen overleggen. Dit systeem is in ieder geval aan Nederlandse kiezers niet uit te leggen."
'Geef het geld aan een goed doel'
"De D66-politica heeft formeel niet gesjoemeld. Ze heeft nu eenmaal recht op de vergoedingen. De vraag is dus vooral of het moreel juist is. Het minste wat je kan doen als Europarlementariërs is volledig transparant zijn over je echte uitgaven en wat je overhoudt van de onkostenvergoedingen. Bij voorkeur stort je dat belastinggeld vervolgens terug. Als dat niet kan lijkt een goed doel een juiste bestemming."
"Voor de geloofwaardigheid van het Europees Parlement is van het cruciaal belang om het systeem van onkostenvergoedingen transparanter en soberder te maken", zegt Vullings.
'Stevig op twee benen'
In 't Veld geeft aan de discussie over haar onkosten vervelend te vinden, maar dit nu achter zich te willen laten. "Ik kan tegen een stootje en sta stevig op mijn twee benen. Maar het beeld van die vergoeding sterkt mij in de overtuiging dat we dat in de komende jaren moeten aanpakken."
Homohaat moeilijk te bewijzen in rechtszaken, zelfs als er met 'kankerhomo' of 'flikker' wordt gescholden
Tijdens de Vierdaagsefeesten in Nijmegen wordt een Amsterdammer zwaar mishandeld. Ondanks scheldwoorden als 'homo' en 'flikker' ziet de rechtbank geen bewijs voor homogerelateerd geweld. "Een vonnis waarbij ik mijn wenkbrauwen optrek."
De rechter deed vorige maand uitspraak in de zaak rond de zware mishandeling van een homoseksuele man tijdens de Vierdaagsefeesten. De vraag waar het ook toen om draaide: was er specifiek sprake van homogeweld?
Tegen hoofd getrapt
De mishandeling gebeurde op 15 juli 2023, rond 10 uur 's avonds, toen het slachtoffer nietsvermoedend op Plein '44 in Nijmegen wandelde. Hij sloeg liefdevol een arm om de schouder van zijn vriend. Niet veel later ging het gruwelijk mis.
Het slachtoffer werd door meerdere mannen belaagd. Hij werd geslagen, geschopt en op het moment dat hij weerloos op de grond lag kreeg hij nog een harde trap tegen zijn hoofd. Getuigen van die avond beschrijven het als 'een voetballer die een penalty neemt, inclusief aanloop'. De man raakte bewusteloos.
Taakstraf en schadevergoeding
Zes mannen werden later aangehouden, waarvan er vijf uiteindelijk een taakstraf en een voorwaardelijke celstraf krijgen. Ook moeten de daders ruim 28.000 euro aan schadevergoeding betalen.
Eén ding valt direct op na lezen van het vonnis. Terwijl de officier van justitie vindt dat er sprake is van homogerelateerd geweld, oordeelt de rechtbank anders. Volgens de rechter zijn er 'onvoldoende aanknopingspunten om aan te nemen dat het slachtoffer is mishandeld omdat hij homoseksueel is'. De straf valt lager uit dan geëist.
'Moet duidelijk verband zijn'
Volgens persrechter Natalia Lubbe betekent het feit dat er gescholden is, niet meteen dat daarmee juridisch bewezen is dat er sprake is van homogerelateerd geweld. "Het is absoluut kwalijk dat er zulke scheldwoorden zijn gebruikt", zegt ze.
"Maar voor strafverzwaring moet de rechter overtuigend vaststellen dat het geweld plaatsvond vanwege iemands seksuele voorkeur", legt ze uit. "Alleen het gebruik van die woorden is daarvoor onvoldoende. Er moet ook een duidelijk verband zijn tussen de scheldwoorden en de aanleiding of motivatie voor het geweld."
Opgetrokken wenkbrauwen
De rechtbank oordeelde in de zaak van de Amsterdammer dus dat er onvoldoende sprake is van een verband tussen de scheldwoorden en het geweld. Willem Nijkerk, officier van justitie en hoofd van het Landelijk Expertise Centrum van het Openbaar Ministerie (OM), was enigszins verbaasd: "Dit is een vonnis waar ik mijn wenkbrauwen bij optrek."
Het vonnis legt volgens hem precies bloot waar het OM in discriminatie zaken vaker tegen aanloopt. "We zien in de praktijk dat scheldwoorden, hoe afschuwelijk ook, niet automatisch genoeg bewijs opleveren voor een discriminatie motief", vertelt hij. "Je hebt vaak aanvullende verklaringen of omstandigheden nodig. Zonder die harde koppeling loop je het risico dat de rechter zegt: 'Het kan ook om een andere reden zijn gebeurd.'"
OM wil juist prioriteit
Dat is volgens Nijkerk jammer, want het Openbaar Ministerie wil juist prioriteit gegeven aan het vervolgen van dit type delicten. "Een mishandeling gepleegd vanwege een discriminatoir oogmerk is nog indringender voor het slachtoffer."
"Je wordt al mishandeld, dat is al heel erg", gaat hij verder. "Maar nu word je ook nog eens mishandeld omdat je een bepaald geloof aanhangt, of omdat je homoseksueel bent of vanwege een andere discriminatiegrond. Wij vinden dat een ernstiger strafbaar feit en om die reden eisen we ook een hogere straf."
Dagelijkse taalgebruik
Uit een onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) werd eerder al duidelijk dat de meeste rechters woorden als 'kankerhomo' of 'flikker' minder snel een reden voor strafverhoging vinden dan beledigingen over iemands ras of huidskleur. Dat omdat 'iemands afkomst of huidskleur veelal een zichtbaar kenmerk is.'
Een redenatie waar Nijkerk het niet mee eens is: "Het is voor de wet geen vereiste dat het een zichtbaar kenmerk is. Sterker, als je iemand uitscheldt voor 'homo' is helemaal niet van belang of diegene wel of geen homoseksueel is. Het feit dat je termen als 'Jood', 'moslim', 'homo', gebruikt in een negatieve setting is voldoende om discriminatie te bewijzen."
Moedwillig schelden
Volgens persrechter Lubbe ligt dit toch anders. "Ook hier moet je weer kijken, wat is het doel geweest van gebruiken van deze scheldwoorden? Stel, een voetbalsupporter gaat naar het stadion en strooit daar met allerlei nare teksten. Die supporter hoeft daarmee niet het doel te hebben gehad om een groep te beledigen."
"Als diegene bijvoorbeeld dagelijks tegen zijn vrienden zegt 'hey kankerhomo, kom gezellig een biertje doen', dan heb je heb het nog niet over strafbare belediging", legt ze uit. "Er moet echt duidelijk blijken dat degene deze scheldwoorden moedwillig gebruikt om een groep te kwetsen. Pas dan spreek je van discriminatie."
Nieuwe wet ingegaan
Op 1 juli is een nieuwe wet ingegaan die expliciet discriminatie als strafverzwarende omstandigheid in het strafrecht opneemt. Op dit moment krijgen daders pas een zwaardere straf als discriminatie als motief overtuigend bewezen is. De nieuwe wet maakt het mogelijk om dit motief sneller aan te nemen, bijvoorbeeld wanneer scheldwoorden en omstandigheden samen een duidelijk beeld geven
Nijkerk ziet deze nieuwe wet als een positieve verandering. "Ik denk wel dat het nieuwe artikel ons gaat helpen in discriminatiezaken. De rechter wordt namelijk gedwongen om te bewijzen waarom hij het oogmerk discriminatie niet bewezen acht. En dat vind ik positief. We krijgen beter inzicht in de overwegingen van de rechter en daar kunnen we veel van leren voor nieuwe zaken."