Ook Floortje Minjon van Kaffeetaria van Kop voor Nop merkt dat de stijgende koffieprijzen haar bedrijf raken. "We hebben echt al waarschuwingsmails gehad van koffiebranders: de nieuwe oogsten zijn fors duurder," zegt ze. "Je voelt de spanning toenemen."

'Ik schrik soms van de prijzen'

Hoewel de prijs van een kop koffie bij haar voorlopig op 3 euro blijft, overweegt ze voorzichtig een verhoging. "Ik kijk ook wel rond in andere zaken en schrik soms van wat je daar moet betalen. Maar ik zou het ontzettend jammer vinden als mensen uit de wijk dan niet meer langs durven komen omdat het te duur wordt."

Het 'bakkie troost' mag van Minjon dus vooral geen 'bakkie stress' worden. In het voormalige bejaardentehuis waar haar koffiezaak huist, draait het om ontmoeting, solidariteit en bereikbaarheid. "Koffie is meer dan zomaar een drankje," vertelt ze. "Het maakt contact mogelijk en daarom moet het voor iedereen toegankelijk blijven."

'Kop voor Nop'

Daarom was Minjon betrokken bij de start van het initiatief 'Kop voor Nop', een concept waarbij je bij je eigen bestelling een extra kop koffie kunt betalen voor iemand anders. "Het idee is geïnspireerd op een traditie uit Napels, Italië, waar het concept van de 'caffè sospeso' ('opgeschorte koffie') al langer bestaat", vertelt ze.

"Italianen bestellen dan twee kopjes espresso: één voor zichzelf en één die aan de bar 'in de wacht' wordt gezet voor iemand die het minder breed heeft. Die ander blijft onbekend en anoniem, en kan later binnenlopen en vragen naar zo'n 'Kop voor Nop'. Je hoeft je niet te verantwoorden en dat maakt het zo krachtig. Het gaat om vertrouwen en delen."

Solidariteit moet zichtbaarder worden

Zelf runt Minjon nu drie vestigingen van haar Kaffeetaria in Utrecht en inmiddels doen er al meer dan 20 koffiezaken in Utrecht mee aan 'Kop voor Nop'.

Hoewel het aantal mensen dat meedoet groeit, is de vraagkant van de mensen die er gebruik van maken nog wat bescheiden. "Daar willen we meer aandacht voor vragen. Juist nu prijzen stijgen, moet deze vorm van solidariteit zichtbaarder worden."

'Koffie is kwetsbaar'

Dat de prijzen stijgen, is volgens Thijs Geijer, voedingseconoom bij ING, goed te verklaren. "Koffie is een kwetsbaar gewas en zeer gevoelig voor klimaatverandering", legt hij uit. "Door mislukte oogsten in landen als Brazilië en Vietnam is er minder koffie beschikbaar. Tegelijkertijd zijn ook transportkosten opgelopen, onder andere door spanningen in de Rode Zee."

En daar dan heb je nog de speculanten die zich graag storten op markten met veel onzekerheid, zegt hij. "Daarmee versterken zij de prijsschommelingen. Waardoor de prijs sneller kan stijgen dan de fysieke marktsituatie zoals oogsten of transportkosten eigenlijk rechtvaardigt."

Winst behouden

Vervolgens wil elke schakel in de keten zijn marge behouden, gaat de voedingseconoom verder. "Zo heeft het moederbedrijf van Douwe Egberts, JDE Peet's, de prijzen verhoogd én slim ingekocht, wat vorig jaar leidde tot een winststijging van bijna 50 procent."

Ook de supermarkten beschermen in deze keten hun eigen marge. "Door scherp te onderhandelen met leveranciers over nieuwe prijsafspraken. Als de inkoopprijs van een product stijgt, wordt geprobeerd dat door te berekenen en uiteindelijk merkt de consument dat in de winkel."

Koffie

Voor Bregje Deben is de aangekondigde adviesprijs van €10,69 voor een pak filterkoffie verklaarbaar. "Gezien de situatie is het een reële prijs. De koffie is duurder geworden, dus het is logisch dat dat ergens doorberekend moet worden." Deben is mede-oprichter van De Koffieschool Utrecht, een opleidingscentrum waar ze barista's opleidt.

Ook schreef ze het boek 'De prijs van mijn koffie'. Wat haar vooral steekt, is dat het moederbedrijf van Douwe Egberts vorig jaar een winststijging van 50 procent noteerde. "Als je hoort dat een bedrijf als JDE Peet's zulke winsten maakt, vraag je je af: waar blijft dat geld? Waarom zien de koffieboeren daar zo weinig van? Het zou mooi zijn als zij een deel van die winst aan de boeren zouden geven."

'Koffieboer trekt aan kortste eind'

"80 tot 95 procent van de koffieboeren verdient nog altijd te weinig om fatsoenlijk van te leven", gaat Deben verder. "Ze leven onder de armoedegrens, hun kinderen kunnen niet naar school, en ze worden extra hard geraakt door klimaatverandering. "

Deben vindt dat grote koffiebedrijven verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun hele keten en daar ook open over moeten zijn. "Wees transparant. Toon aan dat je investeert in de keten. Nu lijkt het alsof wij meer betalen, terwijl de koffieboer nog steeds aan het kortste eind trekt. Ze zien van de prijsverhoging nauwelijks iets terug."