Kerken bezorgd dat hulp verlenen aan illegalen mogelijk strafbaar wordt: 'Vertrouwen in de democratie wordt op de proef gesteld'
Wordt illegaal verblijf in Nederland strafbaar, net als de hulp aan mensen die illegaal in het land verblijven? Een meerderheid van de Kamer stemde voor dit plan, tot grote schrik van hulpverleners.
"Sommige van die mensen die geen geldige verblijfspapieren hebben, zijn Rotterdamser dan ik", zegt Martijn van Leerdam. Hij staat aan het hoofd van de Pauluskerk in Rotterdam. Deze kerk vangt onder meer dak- en thuislozen, verslaafden, maar ook mensen zonder verblijfspapieren op. "Sommigen wonen hier al 30 of 40 jaar."
'Wij gaan gewoon door'
Van Leerdam spreekt ook liever niet over illegalen. "Mensen kunnen gedrag vertonen en gedrag kan legaal of illegaal zijn. Maar mensen zijn gewoon mensen." Wel snapt hij dat ze eigenlijk niet in Nederland mogen zijn. "Maar ja, als ze ook niet uitgezet kunnen worden, dan vallen ze tussen wal en schip. Feit is dat ze er gewoon zijn. En als er oudere, kwetsbare mensen zijn, die hier op straat belanden, moet iemand ze een boterham geven, toch?"
Hij voelt woede, teleurstelling, maar is ook gedesillusioneerd door het besluit van de Tweede Kamer. "Het resultaat is dat we allemaal verliezen. Dat er steeds meer dakloze mensen op straat terechtkomen. En dat steeds meer mensen bang zijn om flesjes water uit te delen als het warm is. Ik zeg: laat ze maar komen hoor. Sleep onze vrijwilligers en sleep mij ook maar weg uit de Pauluskerk. Maar wij gaan door."
Bezorgde kerkgangers
Heel de ochtend krijgt de voorganger al bezorgde berichten van vaste bezoekers van de Pauluskerk. "Die voelen natuurlijk al veel langer dat ze in de hoek zitten waar de klappen vallen en dat ze tot zondebok worden bestempeld."
Het gaat volgens hem dan ook om gewone mensen, die alleen niet de juiste verblijfspapieren hebben. "Zij wonen hier al jarenlang en proberen er wat van te maken in de moeilijke situatie waarin ze terecht zijn gekomen. En als je dan opeens hoort dat de enige instantie waar je terecht kan, strafbaar wordt. En dat je zomaar van straat kan worden geplukt om in de bajes te worden gegooid. Dan schrik je de pleuris."
Ondankbaar werk
Van Leerdam ziet dat mensen zonder verblijfspapieren vaak op een toeristenvisum naar Nederland komen. "Na 3 maanden verloopt dat visum en dan blijven ze nog wat langer om te kunnen doorwerken. Je kan daar natuurlijk heel moeilijk over doen, maar we weten allemaal dat er in de horeca schreeuwend personeelstekort is."
"We weten allemaal hoeveel hotelkamers er zijn in de mooie plekjes van ons land, maar die moeten toch allemaal worden gepoetst?", gaat hij verder. "Je kan dat soort mensen criminaliseren, maar feit is gewoon dat ze de ondankbare klusjes doen waar wij de arbeidskrachten niet voor hebben."
'Hoe kom ik de dag door?'
De voorganger van de Pauluskerk vindt dat wanneer je terug moet naar eigen land er meer gedaan moet worden met terugkeerbegeleiding. Maar daarvoor is wel opvang nodig.
"Je snapt dat als je op straat slaapt, je niet de tegenwoordigheid van geest hebt om eens even een goed plan te maken en je af te vragen: 'Wat zijn mijn opties en waar moet ik heen?' Dan ben je alleen maar bezig met de vraag: 'Hoe kom ik de dag door en hoe overleef ik de nacht?'"
Nog weinig vertrouwen
Van Leerdam ziet dat dit plan onderdeel is van een langere politieke ontwikkeling. Eerst werd namelijk de bed-bad-brood-regeling afgeschaft door de inmiddels afgetreden minister Faber. "Toen dachten we al dit is een rode lijn. Hoe kan je zo'n basisvoorziening bij het oud vuil zetten?"
Maar hij ziet dat die lijn telkens weer verschuift. "En als morgen die nieuwe wet wordt aangenomen, dan weet je zeker, hier blijft het niet bij. Over een paar maanden of over een halfjaar gaat het weer een stap verder." Hij verliest langzaam zijn vertrouwen in de politiek. "Toen ik hier 2 jaar geleden begon in de Pauluskerk, had ik een hoop geloof in de democratie en in het openbaar bestuur. Dat vertrouwen wordt behoorlijk op de proef gesteld."