Tientallen jaren domineerde Marco Borsato de hitlijsten. Hij was coach in The Voice of Holland en ambassadeur voor War Child. Hij raakte alles kwijt na een aangifte van een jonge vrouw die zegt talloze keren onzedelijk door hem te zijn betast toen zij 15 jaar oud was. Een meisje dat hij als zijn dochter zag, zij hem als een vaderfiguur.
Voor altijd 'gecanceld'?
Wat het vonnis ook zal zijn, gevallen sterren hebben tijd nodig om er weer bovenop te komen. "Dat zal jaren duren", zegt mediawetenschapper Simone Driessen van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Ze doet al lange tijd onderzoek naar cancelcultuur: het publiek boycotten van sterren nadat zij een fout hebben begaan.
'Cancellen' wordt niet alleen door het publiek bepaald, zo'n boycot is volgens de wetenschapper een samenspel. "Een radiostation die dat besluit, een concertpodium die hem niet meer wil, een sponsordeal. Bij Marco Borsato kun je best veel partijen aanwijzen", legt ze uit. "En de media hebben, door de vraag of hij gecanceld is op te werpen, ook een oordeel over het narratief." Als dat proces eenmaal gaande is, is dat moeilijk te stoppen. "Je hebt dan echt een scenario nodig dat voor jou pleit."
'Geen roddels meer'
De afgelopen jaren kwamen verschillende rechtszaken in het nieuws met bekende Nederlanders. Acteur Thijs Römer werd tot 3 maanden celstraf veroordeeld na online ontucht met drie minderjarige meisjes. Rapper Ali B. werd door de rechter veroordeeld tot 2,5 jaar cel voor verkrachting en een poging tot verkrachting. Rapper Lil' Kleine werd veroordeeld tot een taakstraf na mishandeling van zijn ex-partner.
Waar het publiek eerst nog voorzichtig oordeelde over de zaak Borsato, zag Driessen dat tijdens het strafproces veranderen. "Ik denk dat iedereen toen pas echt besefte dat het om minderjarige ging en dat het écht een rechtszaak was. Het werd echt, het werd serieus. Er waren ineens getuigeverklaringen. Het waren geen roddels meer." Ook was er geen sterke ontkenning, zegt ze. "Dat viel op."
Nog kleine groep fans
Een kleine groep fans is zanger Borsato trouw gebleven, ziet Driessen. Zij zullen hem altijd blijven verdedigen. "Voor die fans zou je kunnen zeggen dat hij zo'n grote rol in hun leven speelt, dat hij niet weg te denken is." Ze vinden de muziek belangrijk maar ook de persoon. "Maar je hebt ook fans die al vanaf het begin heel erg zijn gaan twijfelen, door die uitzending van BOOS bijvoorbeeld."
Het is de vraag of de uitspraak nog invloed zal hebben op hoe er door het publiek nu naar Borsato wordt gekeken. "Ik durf daar geen antwoord op te geven. Wat nou als hij niet veroordeeld wordt? Gaan we dan weer?", vraagt zij zich af. Er zijn BN'ers die vinden dat Borsato al hard genoeg gestraft is door alle media aandacht. "Dat komt door het publieke oordeel, we zullen het toch echt moeten afwachten."
Weer terugkomen?
Eenmaal gecanceld, betekent niet volgens Driessen dat het altijd zo hoeft te zijn. Presentator Mathijs van Nieuwkerk - in opspraak door grensoverschrijdend gedrag, maar niet verdacht van een strafbaar feit - is nog niet 'terug', maar Lil' Kleine staat inmiddels weer op het podium. Wie beslist dan wanneer iemand weer 'kan'? "We weten er nog heel weinig over, dat zien we nu een beetje met Kevin Spacey, hij begint nu weer in B-films te acteren."
Terugkomen kan dus, ziet de mediawetenschapper. "Maar dat moet heel rustig opgebouwd worden, al zal dat heel lang duren." En hoe dat gaat lopen bij Borsato is de vraag. "Borsato is een van de eerste grote namen die gecanceld werden. Mannen van die statuur, die worden gecanceld, is nieuw." Daarnaast is het ook de vraag of hij het zelf wil: 'Zelfs als de rechtbank me zou vrijpleiten, weet ik niet of ik ooit nog een noot kan uitbrengen', zei Borsato daarover tijdens de zitting.
