Het kabinet is gevallen, de problemen voor industrie- en bouwsector blijven ondertussen oplopen. "We kunnen ons geen stilstand meer permitteren. De grote dossiers zoals stikstof, moeten nu aangepakt worden."
Terwijl Den Haag zich opnieuw opmaakt voor verkiezingen en mogelijk langdurige formatiegesprekken, groeit in het bedrijfsleven de frustratie.
Problemen weer niet opgelost
"Straks hebben we in zes jaar tijd maar anderhalf jaar een kabinet gehad dat écht beslissingen kon nemen", zegt Ingrid Thijssen, voorzitter van werkgeversorganisatie VNO-NCW. "Dat is ernstig en dat kunnen we ons niet permitteren. Nederland loopt op veel terreinen vast."
Thijssen doelt op vraagstukken waar Nederland al jaren mee kampt, en die ook door het vorige kabinet niet zijn opgelost: de stikstofcrisis, problemen met het elektriciteitsnet, en het gebrek aan investeringen in nieuwe infrastructuur en in duurzame technologie.
'Kost banen en belastinginkomsten'
"Een groot probleem is bijvoorbeeld dat Nederland op een stikstofslot zit. Een echte oplossing wordt steeds doorgeschoven. Ondertussen krijgen bedrijven geen vergunningen voor uitbreidingen of verduurzaming. Ook nieuwe bedrijven lopen vast. Dit kost banen en belastinginkomsten en daarmee toekomstige welvaart."
'Nog steeds geen vergunning'
"Ik heb zeker zorgen nu het kabinet is gevallen", zegt mkb'er Jan-Pieter de Laar. Hij heeft een bouwbedrijf in Gelderland, met 25 mensen in dienst. "Veel projecten liggen nog steeds stil vanwege de stikstofproblematiek. En dat gaat nu dus ook niet snel veranderen."
De Laar noemt als voorbeeld een project in Vaassen, net noordelijk van Apeldoorn. Hij wil daar tien appartementen bouwen. "Ook in die regio zijn woningen hard nodig. Maar er gebeurt niks, er is nog steeds geen vergunning verleend."
'Lichtpuntje nog verder weg'
"Het lichtpuntje lijkt nu nog verder weg", verzucht de ondernemer. "En dat terwijl woningnood een groot maatschappelijk probleem is. Ik hoop, dat straks iemand in de politiek de handschoen oppakt. Het stikstofprobleem is noch voor ons bouwers noch voor boeren opgelost."
'Miljardeninvestering gaat niet door'
Ook in de Rotterdamse Haven heeft de industrie last van het uitstelgedrag van achtereenvolgende kabinetten. "Er zou hier bijvoorbeeld een grote bioraffinaderij gebouwd worden, een duurzame miljarden-investering. Onlangs is bekend gemaakt dat het project niet doorgaat", vertelt Victor van der Chijs, voorzitter van bedrijvenvereniging Deltalinqs.
Gebrek aan duidelijke industriepolitiek
"Je ziet dat meer bedrijven met sluiting dreigen, verhuizen of stoppen met investeren", vervolgt Van der Chijs. "Het is niet alleen die ene raffinaderij. Verderop heeft een groot Duits energiebedrijf een investeringsstop aangekondigd, een aantal chemische fabrieken gaan helemaal sluiten. En ook bij andere bedrijven komen plannen niet van de grond."
Door de onzekerheid en het gebrek aan duidelijke industriepolitiek durven bedrijven niet te investeren, redeneert Van der Chijs. "Een nieuw kabinet kan dat veranderen. Die verlamming van nu kunnen we niet hebben, industrie is een te belangrijk deel van de maatschappij."
'Situatie is nijpend'
VNO-NCW-voorzitter Thijssen herkent de zorgen: "De situatie is inmiddels nijpend. Bedrijven sluiten de deuren of verminderen de productie in Nederland en doen ook niet meer de investeringen om te verduurzamen."
En die investeringen zijn belangrijk want die zorgen voor banen en belastinggeld, vervolgt Thijssen. "Daarvan betalen we onze onderwijzers, agenten en verpleegkundigen. Als er minder investeringen zijn, dan zie je dat misschien vandaag nog niet meteen terug, maar wel over 10 jaar."