AVROTROS

Eerder gehoord: langslepende handelsverdragen

De Europese commissie heeft de afgelopen dagen alles uit de kast getrokken om alle dwarsliggers van het belang van handelsverdrag CETA te overtuigen. Vrijdag liepen onderhandelingen tussen de Canadese en de Waalse regering stuk.

Middels spoedbijeenkomsten wil het Europees Parlement proberen het handelsverdrag tussen de EU en Canada alsnog te redden.

GATT

Moeizame onderhandelingen over een handelsverdrag: dat hebben we eerder gehoord. Internationaal handelsverdrag GATT, oftewel de Algemene Overeenkomst over Tarieven en Handel, is een verzameling regels die in het leven werd geroepen om handel tussen verschillende landen te bevorderen. Maar het is geen normaal verdrag: het is namelijk nooit onder ondertekend. 

De Verenigde Staten weigerden. Toch zijn er wel veel afspraken uit het verdrag ingevoerd en nageleefd, waarvoor langdurig werd onderhandeld.

Wereldeconomie

Vlak na de Tweede Wereldoorlog begonnen 23 landen in VN-verband te onderhandelen over het verdrag, in een poging om de wereldeconomie vlot te trekken. Die verkeerde destijds namelijk in een depressie. Een van de hoofdpunten van het verdrag was liberalisering van de wereldhandel, waar liberalisering van de landbouw een belangrijk onderwerp was. Op dit punt bestonden veel meningsverschillen, met name tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie. Men kon het maar niet eens worden over bijvoorbeeld importtarieven en handelsregels tegen dumping.

De laatste onderhandelingsronde over de GATT was en uiterst moeizame, die duurde van 1986 tot 1993. Deze zogenaamde Uruguay-ronde zou uiteindelijk leiden tot de oprichting van Wereldhandelsorganisatie WTO. 

WiIllem Offenberg was destijds correspondent in Genève en deed onvermoeibaar verslag van de onderhandelingen aldaar. EenVandaag gaat terug in de tijd, een tijd waarin volgens Offenberg "de politici nog niet achter de wens van de burger aan liep". Een gesprek met de oud-correspondent over eindeloze, steeds vastlopende vergaderingen, en een klok die voortdurend stil leek te staan 'vijf voor twaalf'. 

Online supermarkten vallen onder dezelfde CAO als gewone supermarktenBron: ANP
Online supermarkten vallen onder dezelfde CAO als gewone supermarkten

Innovatieve bedrijven als Picnic willen meer ruimte om eigen cao te kiezen: 'Te vaak het bestaande versus het nieuwe'

Picnic-CEO Michiel Muller wil zelf de cao kunnen kiezen waaraan zijn bedrijf zich moet houden. En hij krijgt steun van de VVD. "We kunnen niet blijven proberen om nieuwe bedrijven in oude mallen te persen."

De strijd tussen nieuwe, innovatieve en gevestigde bedrijven speelt op meer plekken, maar die tussen Picnic en de vakbonden springt op dit moment het meest in het oog. De grote vraag: is het bedrijf een supermarkt, en valt het dus onder de cao voor supermarkten?

Recht op toeslagen

Die vraag is belangrijk, omdat in de cao voor supermarkten staat dat werknemers recht hebben op toeslagen als ze in de late avond of op zondag werken. In de e-commerce cao, waar Picnic op dit moment onder valt, zitten deze toeslagen niet. Er staat voor Picnic veel op het spel, zegt Muller. "Als wij verplicht worden om ons aan de supermarkt cao te houden, dan kun je niet meer concurreren met supermarkt die nu al lagere loonkosten hebben. Langzamerhand word je dus uit de markt gedrukt."

Dit komt volgens hem doordat supermarkten vaak met goedkope jongeren werken, terwijl Picnics werknemers ouder en dus duurder zijn. Vakbond FNV heef hier geen boodschap aan. Zij vinden: supermarktwerk is supermarktwerk en moet dus altijd onder dezelfde voorwaarden gebeuren.

Aan cao houden

Dat bedrijven nu niet zelf een cao mogen kiezen, komt door een wet uit 1937: de wet Algemeen verbindend verklaring (AVV). Simpel gezegd bepaalt die wet: als meer dan 60 procent van de werknemers in een sector werken bij een bedrijf dat is aangesloten bij een cao, dan geldt de cao voor alle bedrijven in die sector.

Hierdoor kan het zijn dat bijvoorbeeld Picnic zich wel aan de supermarkt cao moet houden, terwijl het bedrijf dit zelf niet wil en geen directe invloed heeft bij de onderhandelingen over die cao.

Werknemers beschermen

Docent arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam Niels Jansen legt uit dat de wet is ingevoerd om zoveel mogelijk werknemers te beschermen: "Dit zorgt ervoor dat werkgevers niet gaan concurreren op arbeidsvoorwaarden en dat iedereen in de sector zich aan dezelfde afspraken moet houden."

Dit is volgens Jansen niet alleen in het voordeel van de werknemer. "Ook werkgevers zijn hierbij gebaat. Dit cao-stelsel heeft in principe altijd goed gewerkt. Daarom wordt er in Nederland relatief weinig gestaakt, hebben werkgevers duidelijkheid over de personeelskosten en is het altijd duidelijk met wie je moet onderhandelen."

Belangen niet altijd meegenomen

Jansen ziet dus veel voordelen aan het huidige systeem, maar erkent dat de belangen van nieuwe bedrijven niet altijd volwaardig meegenomen worden in de onderhandelingen. "Dat is zeker een risico. En je ziet dat hierover al sinds de invoering van dit stelsel discussies zijn."

Tweede Kamerlid Claire Martens van de VVD wil daarom dat bedrijven als Picnic zelf makkelijker een cao kunnen kiezen, om zo innovatie in Nederland aan te jagen. "We kunnen niet blijven proberen om nieuwe bedrijven in oude mallen en machtsstructuren te persen. Te vaak is het nog 'het bestaande' versus 'het nieuwe', Goliath tegen David. Probeer daar in de polder maar eens tegenop te boksen." Daarom wil ze het stelsel van de AVV opnieuw tegen het licht houden.

Robuust stelsel

Jansen begrijpt dat innovatieve bedrijven meer ruimte willen, maar waarschuwt voor te grote veranderingen. "We hebben nu een robuust stelsel, dat zich al lang heeft bewezen. Maar het werkt alleen als iedereen meedoet. Als eerst een paar kleine spelers afhaken en daarna een paar grote, dan ben je het ook zo kwijt."

Hij vervolgt: "De politiek moet hier dus heel voorzichtig mee omgaan en kan wel wat veranderen, maar alleen in kleine en goed doordachte stappen."

00:00
/
00:00
Bedrijven als Picnic willen meer ruimte om eigen cao te kiezen