
Duitse controles leiden tot chaos aan de Poolse grens: 'Schengen was een zegen, maar nu is alles verstoord'
Duitsland voert een streng asielbeleid. Bij de grens worden migranten tegengehouden en regelmatig direct teruggestuurd naar Polen. Het wordt daar niet gewaardeerd. "Het leven in onze stad is volledig ontwricht."
Aan de Duitse kant van de grens, in het dorpje Zittau, staat 24 uur per dag politie op verschillende grensovergangen met Polen en Tsjechië. Iedereen die passeert, wordt gecontroleerd. Volgens Ronnie Probst, die werkt bij een van de grensposten, gaat het bij deze controles niet alleen om veiligheid. "De politiek wil dat we dit doen. Dit is een politieke opdracht voor de Duitse politie."
De controles zijn bedoeld om migratie te beperken, maar hebben grote gevolgen voor het dagelijks leven aan de andere kant van de grens, in Polen.
Eenzijdig en oneerlijk
Als je de grens via een brug oversteekt, kom je in Zgorzelec, een Poolse stad met zo'n 30.000 inwoners. Daar zijn ze minder enthousiast over het aangescherpte beleid van de buren. "Op maandagen en na feestdagen rijden er tot tienduizend auto's meer dan normaal de stad binnen", vertelt burgemeester Rafał Gronicz. "Alles zit muurvast, niet alleen hoofdwegen, maar ook de kleinste straatjes."
Het gevolg is een stad die letterlijk stilstaat: hulpdiensten komen er niet meer door, mensen missen afspraken, en kinderen komen te laat op school. Volgens Gronicz zijn de controles op dit moment eenzijdig en oneerlijk: "Het voelt alsof Duitsland zich moet beschermen tegen ons, tegen andere EU-landen."
Polen voert ook controles in
De spanningen nemen inmiddels ook op politiek niveau toe. De Poolse premier Donald Tusk kondigde deze week aan dat Polen vanaf volgende week zelf ook tijdelijk grenscontroles zal invoeren aan de grenzen met Duitsland en Litouwen. Het is een directe reactie op het Duitse beleid.
Volgens Tusk zorgen de Duitse controles niet alleen voor praktische problemen, maar ook voor een gevoel van "ongelijkheid" bij de Poolse bevolking. "Er zijn verhalen van mensen die zeggen dat ze migranten hebben zien worden teruggestuurd, zonder dat de officiële procedure via de Poolse grenswacht wordt gevolgd. Als mensen niet in Polen willen blijven, keren ze gewoon weer terug naar Duitsland. Het lost niets op", zegt burgemeester Gronicz.
Duitsland negeert rechter
De kritiek komt niet alleen van Polen. Ook binnen Duitsland zelf is er discussie. Een Duitse bestuursrechter oordeelde onlangs dat het terugsturen van asielzoekers aan de grens in strijd is met het Europees recht.
Volgens de Dublinverordening, die bepaalt welk EU-land verantwoordelijk is voor het behandelen van een asielaanvraag, moet eerst worden gekeken waar iemand de Schengenzone binnenkwam, en moet de aanvraag inhoudelijk worden behandeld voordat terugzending mogelijk is.
'Alles verstoord'
De rechter behandelde het voorbeeld van drie Somalische asielzoekers die vanuit een veilig land naar Duitsland reisden en vervolgens teruggestuurd werden naar Polen. "De afwijzing van de aanvragers was onrechtmatig", schreef het vonnis. Duitsland had hun aanvragen in behandeling moeten nemen. Toch trekt de Duitse regering zich weinig aan van het oordeel.
Voor burgemeester Gronicz en andere bewoners van het grensgebied is het duidelijk: "De Schengen-zone was een zegen voor onze regio. We leefden en werkten aan beide kanten van de grens. Nu is dat alles verstoord." Hij pleit voor samenwerking, niet voor blokkades: "De grens is geen muur. Ze moet blijven wat ze was: een brug."