Bianca werd bestempeld als fraudeur en strijdt tegen de gemeente: 'Ze hebben haar onder druk verklaring laten tekenen'

De commissie onderzocht de afgelopen 2 jaar hoe het fraudebeleid in de sociale zekerheid en toeslagen tot stand is gekomen, hoe het wordt uitgevoerd en hoe de overheid tekort is geschoten in de dienstverlening aan mensen.

Recherche op bezoek

Bianca Verweg weet maar al te goed wat er gebeurt als je als fraudeur bestempeld wordt. Ze heeft een baan en krijgt een aanvullende bijstandsuitkering. De gemeente vindt dat zij fraudeert, omdat ze niet heeft doorgegeven dat haar vriend af en toe bij haar overnacht. Zij heeft daarmee de inlichtingenplicht geschonden. De gemeente stelt dat zij samenwoont, maar Bianca ontkent dat.

2 jaar geleden stelde de gemeente Almelo een onderzoek in naar de situatie van Bianca na een anonieme tip. Het resulteerde in hard gebonk op de deur om zeven uur 's ochtends door de sociale recherche. "Ik was heel erg geschrokken", herinnert Bianca zich. "Ze kwamen binnen en vonden de werkkleding van mijn vriend. Hij had die nacht op mijn bank geslapen. Er is verder geen tandenborstel, geen kleding, niets. Maar omdat ze hem hebben gezien, zeggen ze dat."

'Alles schoot omhoog'

De recherche zou Bianca allemaal vragen hebben gesteld, maar ze was zelf erg gestresst, vertelt ze. "Toen mijn opa en oma in een en dezelfde nacht overleden, had mijn vader ook hard op de deur gebonkt. Dat kwam weer boven. En ik ben op mijn werk (bij een tankstation, red.) ook wel eens overvallen. Alles schoot tegelijk omhoog, waardoor ik er helemaal niet bij was in het gesprek."

Volgens haar advocaat Narda Teke-Bozkurt wist de gemeente van het verleden van Bianca. "En toch hebben ze het onderzoek zo gedaan. Ze hebben haar nooit gewoon uitgenodigd voor een gesprek om wat dingen uit te leggen. Dat had veel kunnen schelen."

Geen kans om advocaat te spreken

Toen de recherche vertrok, werd Bianca uitgenodigd om diezelfde ochtend om 9 uur op verhoor te komen. "Daarbij werd vermeld dat ze een advocaat mocht raadplegen", zegt Teke-Bozkurt. "Maar een normaal advocatenkantoor opent pas om 9.00 uur. Die mogelijkheid heeft ze niet gehad en vervolgens is ze op het verhoor heel erg onder druk gezet. Ze heeft dingen niet goed verklaard, terwijl de uitleg er wel gewoon was."

Volgens Bianca werden haar woorden in de mond gelegd en moest ze iets ondertekenen, omdat anders haar uitkering stopgezet zou worden. "Dat heb ik dus meteen gedaan." Vervolgens werd haar uitkering toch stopgezet.

Watergebruik

De gemeente zag onder anderen dat het watergebruik van Bianca hoog was en dat de auto van haar vriend vaak voor de deur stond. Beide kan ze met doktersbrieven eenvoudig verklaren, zegt Teke Bozkurt. "Door een medische aandoening moet haar dochter heel vaak onder de douche."

Bianca zou de auto wel eens gebruiken om met haar dochter naar het ziekenhuis te rijden, voor dezelfde medische aandoening. Die uitleg gaf ze niet duidelijk in het verhoor en daar houdt de gemeente aan vast. Het bezwaar en beroep zijn daardoor ongegrond verklaard. Ze gaat nu in hoger beroep.

Enorme schuld

Ondertussen krijgt Bianca wekelijks brieven, zowel aan haar als aan haar en haar vriend gericht. Haar schuld is opgelopen tot meer dan 40.000 euro, bijna vier keer haar jaarsalaris. "Het is niet helder wat ze willen", vertelt ze. "Het geeft enorm veel stress. Ik lig er wakker van, word vergeetachtig, ik heb continu last van stress, en dat werkt nu weer door in mijn rug. Ik weet niet waar ik dat geld vandaan moet halen. Ik heb ook niks verkeerd gedaan, dus waarom moet ik dat? Dit speelt nu al 2 jaar en ik schiet constant in de stress."

"Bianca is een van de weinige cliënten met mijn mobiele nummer", zegt advocaat Teke-Bozkurt. "Bij elke brief appt ze me, want ze weet niet wat ze ermee aan moet en is gestresst. Contact met de gemeente is vrij moeizaam. Ze sturen alleen maar brieven."

Vertrouwen in overheid verloren.

Teke-Bozkurt staat ondermeer cliënten bij die verdacht worden van bijstandsfraude. Zij herkent dan ook de bevindingen van de enquetecommissie, zoals het punt dat mensen die een foutje maken, worden behandeld als fraudeur. "Dat speelt in meerdere zaken. Het komt mij in het brede geheel van de overheid helaas bekend voor."

"Ik schrik van de werkwijze van de overheid", vervolgt ze. "Een staat hoort je te beschermen. Als burger sta je 10-0 achter, want je hebt niet de middelen en kennis die de overheid heeft. Fraude moet je bestrijden, maar de echte fraudeurs worden zo niet gepakt. Al mijn cliënten zijn het vertrouwen in de overheid verloren."

'Verrot mensbeeld'

Ook wethouder sociale zaken in Dordrecht en voorzitter van een commissie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Peter Heijkoop, sluit zich erbij aan. "Je wordt een beetje stil van het rapport. Er wordt heel krachtig verwoord wat er vreselijk mis is gegaan. Dat kwetsbare inwoners van Nederland een hoge prijs hebben moeten betalen."

Heijkoop werkte mee aan het herstel van de toeslagenaffaire en herkent de mechanismes. Dat er beleidskeuzes werden gemaakt op basis van gevoel in plaats van feiten, vindt hij getuigen van een verrot mensbeeld. "Er is verschil tussen fraude en een foutje. Die nuances zijn compleet weggevallen. Natuurlijk moet je misstanden aanpakken, maar probeer in beginsel uit te gaan van vertrouwen."