
Aangepaste testamenten en ruzie om de erfenis: deze mediator ziet het steeds vaker gebeuren
Testamenten aangepast op het sterfbed, kinderen die ineens niets erven en nabestaanden die verhaal halen bij de rechter. Notarissen en mediators hebben het steeds drukker met de afwikkeling van erfenissen, ziet ook nalatenschapsmediator Marije de Rooij.
Al zijn er geen precieze cijfers, er is wel een toename te merken en die is ook te verklaren, volgens De Rooij. "Ten eerste zijn er meer erfenissen, omdat de babyboomgeneratie ouder wordt en aan het sterven is. Die generatie is groter dan de generatie daarvoor. Ze zijn ook rijker dan voorgaande generaties, dus er is zowel in totaal als per nalatenschap meer geld te verdelen."
'Ging niet om geld, maar verdriet'
Al betekent meer geld niet altijd per se meer problemen. "Laatst had ik een broer en zus in mijn praktijk over de nalatenschap van hun moeder", vertelt De Rooij. "De broer was onterfd, daar bleek de zus achter te zitten. Zij vond weer dat hij jaren terug bij de overname van het familiebedrijf van zijn vader te weinig had betaald. Toen dat allemaal was uitgesproken, kwamen we binnen een uur tot een oplossing. Het ging uiteindelijk helemaal niet over geld, maar over verdriet."
Het is wel zo dat de mensen betrokken bij flinke erfenissen, vaak zelf ook al over meer vermogen beschikken. "Ze hebben meer geld om uit te geven aan procederen, en doen dat ook vaker."
Erfrecht loopt achter
Naast het feit dat de babyboomgeneratie groter en meer vermogend is, is er nog een derde oorzaak voor het toenemend aantal conflicten aan te wijzen: families zitten steeds ingewikkelder in elkaar en het erfrecht loopt wat dat betreft achter. "De huidige wet is van kracht sinds 2003, maar het idee erachter stamt al uit de jaren 50. Toen werd er nog helemaal geen rekening gehouden met scheidingen en samengestelde gezinnen."
In de regel gaat bij het overlijden de erfenis naar de huwelijkspartner. "De kinderen krijgen dan een vordering op die erfenis. Als die erfenis bij het overlijden van bijvoorbeeld vader naar moeder gaat, is dat vaak niet zo'n probleem. Maar is vader na een scheiding hertrouwd en gaat de erfenis naar stiefmoeder, dan ligt het vaak al anders."
Wie krijgt wat?
Het kan zo al snel ingewikkeld worden. "Als die stiefmoeder overlijdt, moet de erfenis eerst naar haar stiefkinderen en dan pas naar haar eigen kinderen. Is dat eerlijk? Dat ligt er ook weer aan waar haar vermogen uit bestaat. Is dat opgebouwd na het huwelijk, of had vader daarvoor al een vermogen?"
Zulke situaties zijn relatief makkelijk te voorkomen door een testament op te stellen, al gebeurt dat dus nog niet standaard. "Dat kost geld en dat schrikt mensen af. Bovendien weten mensen ook gewoon niet wat de standaardsituatie is en wat er nog meer allemaal mogelijk is."
Praten voorkomt gedoe
Een gesprek bij leven kan een hoop gedoe voorkomen. "Dat is soms moeilijk, omdat het over de dood gaat, dat kan confronterend zijn. En kinderen willen vaak niet inhalig overkomen bij hun ouders. Maar verwachtingsmanagement is erg belangrijk."
Ook voor onterven zijn alternatieven. "Als een erfgenaam verslaafd is en je als erflater niet wil dat het geld daarheen gaat, kun je bijvoorbeeld kiezen voor testamentair bewind. Daarmee voorkom je de enorme emotionele impact die een onterving kan hebben op iemand."