Vlaamse Zwijndrecht maakt zich op voor massaclaim tegen 3M vanwege PFAS

Zo'n 200 belangstellenden kwamen gisteravond af op een informatieavond over een massaclaim tegen het Amerikaanse chemiebedrijf 3M. Aanjager is Kurt Verstraete (52), die onlangs met zijn gezin gelijk kreeg van een rechter. "Er zijn veel zorgen hier."

"We zijn hier komen wonen in 2013, speciaal voor de moestuin en de dieren", vertelt Kurt Verstraete uit het Vlaamse Zwijndrecht.

Nooit gewaarschuwd

Verstraete dacht op dat moment nog een waar paradijsje te hebben gevonden voor zichzelf en zijn gezin. Hij kocht een huis met flink veel ruimte voor een mooie moestuin en wat kippen en geiten. "We vonden hier wat we zochten. Niemand heeft ons ooit gewaarschuwd of iets gezegd over de 3M fabriek."

Dat terwijl die fabriek op slechts een kilometer afstand ligt. Ook in een zogeheten bodemattest dat ze kregen bij de aankoop van het huis stond niets over verontreiniging van de grond.

'Forever chemicals'

In 2021 begon de onrust in België toen er hoge PFAS-concentraties werden gemeten in bodem- en waterstalen rond de 3M-fabriek in Zwijndrecht. PFAS is een verzamelterm voor een groep van duizenden chemische stoffen die ook wel 'forever chemicals' worden genoemd, omdat ze nauwelijks worden afgebroken in het milieu en worden gelinkt aan gezondheidsproblemen. Ze kunnen het immuunsysteem beschadigen en kanker veroorzaken.

Al gauw werden ook in de tuin en in het bloed van de Verstraetes bijzonder hoge PFAS-waarden gemeten, vertelt Verstraete. "Bij een bloedonderzoek bij mijn vrouw is naar boven gekomen dat zij waardes had van boven de 700 microgram per liter. Ikzelf heb privé een bloedanalyse laten doen en ik zat boven de 1000." En dat is bij beiden ongelooflijk hoog, wetende dat de grenswaarde in België 5 microgram per liter is.

Bovenmatige burenhinder

Het gezin Verstraete besloot het er niet bij te laten zitten en schakelde een advocaat in om een zaak aan te spannen tegen 3M. Ze stapten naar de zogeheten vrederechter, een laagdrempelige rechter in België voor bijvoorbeeld burenruzies, omdat ze een jarenlange rechtsgang wilden voorkomen. En die rechter stelde ze in het gelijk.

"Wij zijn door de vrederechter als buren van 3M aanvaard en er is bepaald dat er sprake is van bovenmatige burenhinder", zegt Kurt Verstraete. De vrederechter wees een schadevergoeding van 2000 euro toe, 500 euro per gezinslid. Die schadevergoeding heeft een open einde, wat wil zeggen dat 3M alle mogelijke toekomstige kosten zoals ziekte of waardedaling van het huis bij verkoop zal moeten vergoeden.

Massaclaim

De uitspraak in de zaak van Kurt Verstraete was groot nieuws in België en vormt de basis van de massaclaim die nu wordt voorbereid tegen 3M door burgercollectief Darkwater 3M. Zo'n 1500 mensen hebben zich al geregistreerd om meer informatie te ontvangen en afgelopen donderdagavond kwamen zo'n 200 omwonenden naar een speciale informatieavond.

Ondertussen woont Kurt Verstraeten nog altijd op dezelfde plek met zijn gezin, ondanks de PFAS. Uit de moestuin wordt helemaal niets meer gegeten. "Op dit moment willen we de woning ook niet verkopen, omdat het een hoop rompslomp met zich meebrengt. Wij zijn in Zwijndrecht gevestigd, de kinderen hebben hier hun vrienden, wij hebben hier onze vrienden. We zitten hier dichtbij Antwerpen dus de locatie is op zich heel goed. En op dit moment wil niemand onze woning kopen."

22 duizend vrachtwagens

Volgend jaar zal de tuin van Kurt Verstraeten worden gesaneerd tot op 70 centimeter, net als heel veel andere tuinen in Zwijndrecht. "De eerste fase van de sanering start begin volgend jaar en die loopt tot 2028."

"Wij hebben het geluk dat we bij een van de eerste saneringen zitten, maar in totaal gaat het over ongeveer 903 percelen die gesaneerd worden. Om u een idee te geven dat betekent dat 450 duizend ton aarde die weggevoerd moet worden en dezelfde hoeveelheid aarde liefst dan goede aarde moet teruggebracht. Dit is een enorme actie die moet gebeuren. Dat zijn 22 duizend vrachtwagens."