Zo helpt een politieonderhandelaar een gijzeling te beëindigen: 'Ook al duurt het dagen, je blijft praten'

Gespecialiseerde politieteams maakten een einde aan een bijna 8 uur durende gijzeling in een feestcafé in Ede. Politieonderhandelaars spelen in zo'n gespannen situatie een sleutelrol. Dit is hoe zij te werk gaan.

"Je probeert een gesprek aan te gaan en daarvoor is het nodig dat je luistert", zegt Heidi Nieboer. Zij werkte jarenlang als onderhandelingsexpert voor de politie en anti-terreureenheid.

Jonge werknemers gegijzeld

Even was de Gelderse plaats Ede wereldnieuws. Een 28-jarige man hield er op paaszaterdag in de vroege ochtend, kort na sluitingstijd van feestcafé Petticoat, vier jonge werknemers gegijzeld die aan het schoonmaken waren. Hij had messen bij zich.

De melding kwam rond 05.15 uur binnen bij de politie. Daar hadden ze al snel door dat er sprake was van een serieuze situatie en 'werden alle knoppen die met een gijzeling te maken hebben ingedrukt'. Op zo'n moment komt ook de politieonderhandelaar in actie. "De onderhandelaar is degene die de opdracht krijgt om contact te leggen. De uiteindelijke opdracht is: iedereen veilig naar buiten te praten."

Gesprek aangaan

Hoe leg je het eerste contact met een gijzelaar? En hoe weet je of die persoon bewapend is? "Het allerbelangrijkste is om eerst verbinding te maken met de ander. Als de emotie heel hoog is, heeft het geen zin om naar die informatie te vragen."

"Je probeert een gesprek aan te gaan en daarvoor is het wel nodig dat je luistert", gaat Nieboer verder. "Een onderhandelaar zal altijd uitnodigen om te praten en op die manier krijg je informatie."

Pressiemiddel

Na 6 uur werden drie personen vrijgelaten en door de politie in veiligheid gebracht. Of dat dan ook een goed teken is? "Het betekent dat hij bereid is zaken te doen", doelt Nieboer op de gijzelnemer.

Een vrijlating is niet per se een teken dat een gijzeling goed afneemt. Zo bleef een gegijzelde achter. "Het gevaar voor die andere persoon wordt niet minder om, dat kan nog een heel spannend moment zijn."

Slachtoffers bij inval

Enkele uren later mocht ook de laatste gegijzelde het café verlaten, kort daarop volgde ook de gijzelnemer zelf. Hij droeg een bivakmuts en moest, ook met de handen op z'n hoofd, het pand verlaten.

De gijzeling in Ede duurde ongeveer 8 uur, maar een gijzeling kan soms dagen duren. Toch blijft een onderhandelaar altijd het gesprek aangaan. Waarom kiest de politie niet voor een inval? "De grens ligt bij de veiligheid van de slachtoffers. Ook al duurt het dagen, dan blijf je praten." Uit onderzoek blijkt dat het grootste aantal slachtoffers valt bij een inval, weet Nieboer.

'Met dader niet goed afgelopen'

Toch komt er misschien een moment dat het met praten niet lukt. "Als dat niet werkt, heb je de scherpschutters en het interventieteam om de zaak te beëindigen. Maar dat wil je koste wat kost voorkomen."

Nieboer was betrokken bij de gijzeling in de Rembrandttoren in Amsterdam, 22 jaar geleden. "Daar ging dat niet goed. Met de dader is het niet goed afgelopen."

Uitzonderlijke situatie

Een gijzeling zoals in Ede, komt niet heel vaak voor. Ook Nieboer noemt het een uitzonderlijke situatie. De laatste keer was twee jaar geleden in de Apple Store in Amsterdam. Een 27-jarige gewapende man hield er urenlang een klant van de winkel gegijzeld.

Net als twee jaar eerder bij de gijzeling bij de Apple Store kwamen veel video's van omstanders naar buiten. Bijna alles is live te volgen van een afstand. Dat heeft effect op de situatie. "Dat maakt het voor de politie niet gemakkelijk. Als hij meekijkt met social media, kan hij meekijken. Bij de Apple Store bleek wat de gevaren waren. Maar mensen zijn toch er nog niet van doordrongen.

Alle betrokkenen bij de gijzeling worden opgevangen door de gemeente en ook Slachtofferhulp is ter plaatse.