78 jaar na de start van de Tweede Wereldoorlog zijn voor het eerst amateurfoto's van de intocht van de Duitse bezetter te zien. Duitse soldaten schoten deze beelden van hun strijd en overwinning.
Vanaf 1 februari is de verzameling foto's te zien in het Verzetsmuseum in Amsterdam. Zes foto's zijn alvast geselecteerd door auteur Gerard Groeneveld voor EenVandaag, en zijn opgespoord uit honderden Duitse fotoalbums. De beelden zijn een illustratie van de meidagen in 1940, toen Duitsland Nederland binnenviel. Groeneveld licht het historisch verhaal, dat deze foto's vertellen, toe.
1. 'Je kan me wat'
"Een Nederlandse soldaat is gewond geraakt bij de Wons-stelling, vlakbij de bunkers van Kornwerderzand. De Duitsers slaagden er niet in over de Afsluitdijk te komen, dankzij de verdediging in de bunkers. Alle bombardementen vanuit de lucht en zware artilleriebeschietingen ten spijt."
"Het opgeheven, vermanende vingertje van de Duitser spreekt boekdelen. De gewonde kijkt hem niet aan, maar blikt recht in de lens. 'Je kan me wat', lijkt hij te denken. De foto is welhaast symbolisch. De gefrustreerde verslagen Nederlander en de arrogantie van de overwinnaar. Of andersom, want de Duitsers kwamen er bij Kornwerderzand niet door."
2. Soldaten als bezienswaardigheid
"Nauwelijks bekend is dat er ook Antilliaanse en Surinaamse soldaten in het Nederlandse leger meevochten. Voor de Duitsers, die al enkele jaren door een racistische regime werden geleid, waren deze koloniale soldaten een bezienswaardigheid, die ze dan ook graag fotografeerden. De soldaat rechts van de getinte man, ziet er kennelijk wel de humor van in."
3. Een modern gemotoriseerd leger op de fiets
"Vlakbij Roermond zoeken soldaten van het Infanterie-Regiment 59 dekking in een greppel. Ze zijn op de fiets. Dat verwacht je niet van een modern gemotoriseerd leger. Maar op een aantal plaats vielen de Duitsers met de fiets Nederland binnen. Ook werden veel paarden ingezet. De soldaten die hier schuilen, wachten op het sein om verder op te trekken. De brug bij Roermond zouden ze niet meer kunnen gebruiken. Die hadden de Nederlanders al net op tijd in de lucht laten vliegen."
4. Haastige dekking voor de rondvliegende kogels
"Soms lukte het om midden in de gevechten te fotograferen. Hier kiekte een Duitse parachutist zijn makkers die achter een opstand rand van de Zwijndrechtse brug bij Dordrecht haastig dekking zoeken voor de rondvliegende kogels van de Nederlandse verdedigers. Parachutisten (Fallschirmjäger) waren een nieuw onderdeel van het Duitse leger en werden voor het eerst tactisch ingezet tijdens de strijd om Nederland. Dat ging met wisselend succes. Het Rotterdamse vliegveld Waalhaven wisten ze snel te veroveren, maar de operatie tussen Delft en Den Haag liep spaak. Meer dan duizend para's en luchtlandingstroepen werden daar gevangen genomen en via IJmuiden naar Engeland verscheept."
5. Grof bombardement
"Rotterdam nam een sleutelpositie in tijdens de meidagen van 1940. De Maasbruggen waren van vitaal belang voor de Duitse opmars. Maar na vijf dagen strijd waren die nog niet veroverd. Er stond druk op de ketel, want de Duitsers wilden niet meer dan vijf dagen voor de strijd in Nederland uittrekken. Nog tijdens de onderhandelingen over de overgave, kreeg de stad een grof bombardement over zich heen met meer dan 800 doden onder de burgerbevolking."
"Deze foto's komen uit een fotoalbum van soldaat Adam Thiem, die was ingedeeld bij het Infanterie-Regiment 16 dat ingevlogen werd via vliegveld Waalhaven. Hij zat met zijn makkers op de eerste rang toen het bombardement begon en fotografeerde dit vanuit zijn positie aan de Maaskade."
De vijfdaagse mei-oorlog
In de vroege ochtend van 10 mei 1940 begint de Duitse aanval op Nederland. Langs de hele Nederlands-Duitse grens trekken zwaarbewapende Duitse troepen het land binnen: te voet, te paard, op motoren, in tanks en zelfs op de fiets. Tegelijkertijd landen er parachutisten bij Rotterdam, Den Haag, de Moerdijkbruggen en Dordrecht. Op 14 mei wordt Rotterdam gebombardeerd. Op 15 mei geeft Nederland zich over. Aan Nederlandse zijde sneuvelden 2.341 soldaten en zo'n 2.200 burgers. De Duitsers verloren 2.132 manschappen.
Van deze vijfdaagse oorlog zijn door Nederlandse burgers of soldaten nauwelijks foto's gemaakt. Maar Duitse soldaten maken duizenden foto's van hun veldtocht. Ze fotograferen vooral hun dagelijkse beslommeringen en zichzelf in stoere poses, maar ook krijgsgevangenen, vernielingen, contact met Nederlandse burgers, het bombardement op Rotterdam en een enkele keer de gevechten.
Auteur Gerard Groeneveld verzamelde deze foto's, albums en citaten van Duitse soldaten voor zijn boek Nach Holland. Groeneveld is gespecialiseerd in de thema's collaboratie, propaganda en fotografie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vanaf 1 februari zijn de beelden te zien in het Verzetsmuseum in Amsterdam.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.