Ze moeten vóór 2025 allemaal verwijderd zijn: daken met het gevaarlijke asbest. De rekening voor de huiseigenaar kan oplopen tot enkele tienduizenden euro's.
David van Wijk uit Alkmaar is trots op zijn 'Houtenhuizenbuurt' in het noorden van de kaasstad. De 72 houtskeletbouw woningen uit 1979 bieden een karakteristieke aanblik. Er is alleen één probleem: de daken zijn van asbest en moeten, net als alle andere asbesthoudende daken in Nederland, uiterlijk in 2025 verwijderd zijn.
200 euro per vierkante meter
Van Wijk heeft zich opgeworpen als aanjager van die klus, maar is inmiddels een illusie armer. "Het is chaos. Probeer 72 woningeigenaren maar eens op één lijn te krijgen. De een wil het zo, de ander wil het weer anders. En niemand die je helpt. De overheid gooit het gewoon over de schutting."
Over de kosten heeft Van Wijk het dan nog niet eens gehad. Zelf heeft hij nog geen offertes opgevraagd, maar de ervaringen van lotgenoten uit andere delen van het land stemmen hem niet vrolijk. "Ik heb bijvoorbeeld contact met inwoners van Deventer. Die kregen een offerte die neerkwam op 200 euro per vierkante meter. Mijn dak is tachtig vierkante meter. Dus tel maar uit."
'Niet iedereen heeft zo'n bedrag liggen'
Ook Rob Ekkers van de Contactgroep Eigenaren Asbestwoningen hoort dat de tarieven van asbestverwijderaars oplopen. "Een dak saneren en vervangen in een doorsnee doorzonwoning kost je zomaar 20.000 euro. Niet iedereen heeft zo'n bedrag liggen. En banken verstrekken ook niet zomaar aan iedereen een lening."
Het Rijk stelde eerder 75 miljoen euro subsidie beschikbaar, maar die pot is inmiddels vrijwel leeg. Het was een druppel op de gloeiende plaat, zegt Ekkers. "Een aanvrager had recht op 4,5 euro per vierkante meter. Tegen een tarief van 200 euro zet dat niet bepaald zoden aan de dijk."
Woningen met asbestdak
Naar schatting hebben zo'n 400.000 panden een asbestdak, waarvan circa 100.000 woningen. De rest betreft schuurtjes, stallen en andere gebouwen. In totaal gaat het nog om 90 miljoen vierkante meter aan asbestdaken. Wie een dak heeft van kleiner dan 35 vierkante meter mag het, onder voorwaarden, zelf verwijderen. Bij grotere oppervlakten is het inschakelen van een professioneel bedrijf verplicht.
Volgens voorspellingen overlijden tot 2035 nog 9.000 mensen aan de gevolgen van asbestkanker. Uit onderzoek van het Erasmus MC blijkt dat de piek in sterfgevallen achter de rug is. Vorig jaar stierven ruim 450 mannen aan de ziekte. Het gaat hierbij om mannen die tijdens hun werk langdurig en intensief met asbest in aanraking zijn gekomen.
'Asbestbeleid is doorgeslagen'
Het verbod op asbestdaken in 2025 stuit intussen op steeds meer kritiek. De wet is al door de Tweede Kamer, maar de Eerste Kamer moet er nog over stemmen. Vereniging Eigen Huis roept nu tot herbezinning van de wet. "We moeten oppassen dat er geen asbesthysterie ontstaat", zegt Hans André de la Porte van de belangenorganisatie van woningbezitters.
De la Porte zegt dat hij veel noodkreten heeft ontvangen van huizenbezitters. Zij krijgen hoge offertes van asbestverwijderaars en hebben geen idee hoe ze de klus moeten klaren. Eigen Huis pleit daarom voor een systeem waarin niet alle asbestdaken vóór 2025 vervangen moeten worden: het stoplicht-systeem. In dit systeem zouden de als 'rood' aangemerkt daken wel zo snel mogelijk vervangen moeten worden, terwijl de 'groene' daken nog wel even mee kunnen.
We moeten oppassen dat er geen asbesthysterie ontstaat.
Hans André de la Porte, Vereniging Eigen Huis
'Een gekwalificeerde timmerman kan ook asbest verwijderen'
De overheid moet huiseigenaren ook meer gaan 'ontzorgen', vindt Eigen Huis. "Zeker in buurten met meerdere asbest daken is het een enorme klus, en mensen moeten het nu vaak zelf maar uitzoeken", zegt De la Porte.
"Er is behoefte aan een aanspreekpunt bij de overheid waar woningbezitters kunnen aankloppen voor hulp." Ook toont het recente TNO-rapport naar asbest aan dat er niet altijd grof geschut hoeft te worden ingezet bij saneringen. "Uiteraard moet het veilig. Maar een gekwalificeerde aannemer of timmerman kan met de juiste voorzorgsmaatregelen ook asbest verwijderen. En dan kan het mogelijk een stuk goedkoper."
'Verwijderingsbedrijven kiezen voor de makkelijke klussen'
Daarnaast zijn volgen Eigen Huis de verwijderingsbedrijven nu ook kieskeurig in welke klussen ze aannemen. "Ze kiezen voor de makkelijke klussen. Maar complexe daken van woningeigenaren, met asbestleien blijven liggen", zegt de la Porte. "Die daken zijn vaak geschakeld, dus praktisch en bouwtechnisch kan je ze alleen gezamenlijk saneren." En dat maakt het moeilijker.
Asbestverwijderaars: tarieven worden niet kunstmatig opgepompt
De branchevereniging van sloopbedrijven en asbestverwijderaars Veras spreekt tegen dat asbestverwijderaars kieskeurig te werk zouden gaan en hun tarieven voor eigen gewin zouden verhogen. "Er zijn bedrijven die geen particuliere woningen saneren, maar zich alleen richten op bedrijfspanden", zegt voorzitter Kees de Groot van Veras. "De tarieven zijn wel omhoog gegaan, maar dat is overal in de bouw het geval. Bovendien zijn wij gebonden aan voorschriften en regelgeving van de overheid. Die bepalen hoe wij ons werk moeten doen. En dat heeft nu eenmaal een prijs." Veras zegt geen uitgesproken voor- of tegenstander van het verbod te zijn. "Maar veel daken lopen wel richting het eind van hun levensduur. Dus vervanging zal sowieso nodig zijn." De deadline van 2025 is volgens De Groot haalbaar, maar dan moet het aantal saneringen de komende jaren wel omhoog. "Als iedereen gaat zitten wachten tot het laatste jaar, dan hebben we een probleem."
Financieel argument
Ook asbestdeskundige Jan van Willigenburg fronst zijn wenkbrauwen over het verbod. Hij verwijst naar onderzoek uit 2007 waar bij metingen rond verweerde asbestdaken slechts 'vrijwel niet meetbare' concentraties asbestvezels werden aangetroffen. Nieuwe metingen in 2016 leidden tot een zelfde uitkomst. Van Willigenburg heeft de indruk dat er, behalve het gezondheidsaspect, nog een ander motief meespeelt voor het verbod.
"Jaarlijks komt er bij een groot aantal branden asbest vrij. Dat verspreidt zich over de omgeving en moet gesaneerd worden. Dat is een kostbare klus en vooral voor verzekeraars een risico. Dat is ook de reden waarom verzekeraars nu soms al dekking weigeren als een pand een asbestdak heeft. In mijn ogen zit er dus vooral een financieel argument achter. Maar wees daar dan eerlijk over."
Reactie ministerie: echt tijd om asbest dak te vervangen
Asbestdaken zijn de laatste grote bron van asbestvezels in onze leefomgeving. Asbestvezels zijn schadelijk voor de gezondheid en kunnen leiden tot verschillende vormen van kanker. Vezels komen vrij als het asbestdak door weersinvloeden verweert. Uit onderzoeken van TNO blijkt dat verwering van asbestdaken al optreedt bij asbestdaken van 15 tot 20 jaar oud. En des te ouder het dak, des te meer vezels er vrijkomen, met risico's voor de omwonenden. Omdat toepassing van asbest sinds 1994 verboden is, zijn alle daken in 2024 tenminste 30 jaar oud. Veel daken zijn dan al ouder. Daarbij leiden branden waarbij asbestdaken betrokken zijn tot maatschappelijke risico's en hoge saneringskosten. Daarom is het echt tijd om die daken te vervangen. IenW en provincies werken samen met het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVn) aan het oprichten van een fonds. Dit fonds richt zich op het verstrekken van leningen aan minder draagkrachtige eigenaren om het mogelijk te maken de sanering van hun dak te financieren. Met het fonds willen we dus juist de mensen helpen die normaal bij de bank hiervoor geen lening zouden krijgen. Momenteel wordt het fonds samen met alle betrokkenen ingevuld en wordt gewerkt aan het maken van bestuurlijke afspraken met alle partijen. Het streven is naar inwerkingtreding van het fonds in 2019. Voor de zomer volgt hier naar verwachting meer informatie over.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.