Wie zitten er achter mysterieuze phishing-mails, neptelefoontjes, of babbeltrucs? 'Ik heb er heel veel spijt van'

Een groep hackers zegt de gegevens van wel 560 miljoen klanten van Ticketmaster te hebben gestolen. Een aanval als deze is een goudmijn voor criminelen, met phishing en identiteitsfraude op de loer. Maar, wie zitten daarachter?

"Uw hostingpakket verloopt, als u vandaag bedrag X niet overmaakt zal uw website worden geblokkeerd". Voor sommigen een onschuldig verzoek, maar dit is een voorbeeld van een phishing-mail. Criminelen maken op deze manier gebruik van gevoelige data, om zo mensen op te lichten.

Het verhaal van de dader

Aanvallen op grote organisaties als Ticketmaster zijn zeer waardevol voor criminelen die gebruik maken van privé data. Namen, adressen, e-mails, telefoonnummers en zelfs creditcard informatie van klanten lijken in handen van hackers te liggen. Deze gevoelige data wordt nu voor bijna een half miljoen euro aangeboden op het dark web. Misbruik van deze gevoelige informatie kan leiden tot tienduizenden slachtoffers. Hoe gaan dit soort praktijken in zijn werk?

Daders lijken niet altijd te weten waar ze in terechtkomen. "Ik stond er niet bij stil, maar ik heb heel veel spijt." Dat zegt de inmiddels 21-jarige Youssef. Hij lichtte ouderen op aan hun deur toen hij 17 was. "Ik moest pakketjes brengen, en zo via een babbeltruc pinpassen ophalen. Ik ging naar een adres, en nam de pinpas op zo'n manier af dat de ouderen eigenlijk niet doorhadden wat er gebeurde."

Niet doorhebben

Strafrechtadvocaat Veerle Hammerstein staat meer verdachten bij die dit soort illegale opdrachten uitvoeren. Volgens haar gaat het vooral om kwetsbare, jonge jongens. "Ze zijn vaak niet helemaal op de hoogte van wat dit voor hen betekent. Ze zijn jong, en hebben vaak ook een slecht thuisfront. Dan kun je niet aan je ouders vragen of iets wel of niet verstandelijk is. Het zijn vaak gewoon nog kinderen", legt ze uit.

Ook Youssef herkent zich in dit verhaal. "Mijn ouders zaten toen in een scheiding, ik wilde alleen maar buiten blijven en ik werkte niet. Dan denk je niet na over de consequenties. Ook werd mij verteld dat die ouderen vergoed zouden worden. Dus ik dacht 'eigenlijk steel ik niet van u, maar van de overheid'."

Jongeren ronselen via Snapchat

Sociale mediakanalen blijken een makkelijk middel om jongeren te ronselen voor dit soort werk. "Ik werd benaderd via Snapchat, en daarna ook via Telegram. Zo gaat het balletje rollen en kom je in dat wereldje terecht", vertelt Youssef. Hij zag dit wel meer in zijn omgeving. "Zo komen wel meer jongeren in de criminaliteit terecht."

De rol van sociale media is groot. Volgens Hammerstein heeft dit grotendeels te maken vanwege de anonimiteit die het kan bieden. "Op elk socialmedia-account kun je iemand zijn die je niet bent. Dat is het gevaar van sociale media: je hebt geen idee met wie je te maken hebt. Soms spreek je überhaupt niemand." Ook Youssef herkent de anonimiteit: "Er was een contactpersoon, maar ik wist eigenlijk nooit met wie ik werkte, en wie de leider was van de organisatie."

27 jaar schuld aflossen

Wegens de aanval op Ticketmaster waarschuwen experts voor phishing, en identiteitsfraude. Maar volgens Hammerstein valt hier belangrijk onderscheid in te maken. Over de daders achter phishing vertelt ze: "Dat zit wel op een hoger niveau, dat zijn geen jongens van de straat, die dat doen." Ze spreekt van een soort gelaagdheid, waarbij geronselde jongens feitelijk de rol van uitvoerder vervullen. "Het is juist zo dat dit soort jongens geen idee hebben waar ze mee bezig zijn."

"Uiteindelijk is er een meer professionele bovenlaag die zich daarmee bezighoudt", vertelt Hammerstein over het illegaal verzamelen van data. "En juist die bovenste laag blijft vaak uit beeld." Toch zijn het vaak de uitvoerders die worden gepakt: jonge jongens, die de volledige schadevergoeding aan hun broek krijgen. "Aan de ene kant begrijpelijk, maar dat terwijl de volledige buit niet bij hen terecht is gekomen." Zo moet ook Youssef een flinke schadevergoeding betalen. "Ik ben daar nog 27 jaar mee bezig", vertelt hij.

Spijt

Hoe voorkom je dat jongeren hier niet in trappen? Volgens advocaat Hammerstein gaat dat om voorlichting. "Je moet eigenlijk veel meer aan de voordeur gaan staan: voorlichting gaan geven over wat de consequenties zijn. Dat naast betrapt worden, jonge mensen ook weten dat er ontzettend grote schadevergoedingsbedragen aan vast zitten."

Youssef wil in ieder geval waarschuwen. "Ik heb er nooit bij stil gestaan dat dit ook mentale schade oplevert voor slachtoffer. En daarom heb ik er ook diep, diep spijt van. Doe het niet."