Wie wordt de opvolger van Lilianne Ploumen bij de PvdA? En 5 andere vragen over haar vertrek aan Joost Vullings

Een onverwachte wending op het Binnenhof vandaag: Lilianne Ploumen stapt een jaar na de verkiezingen op als partijleider en Tweede Kamerlid van de PvdA. Waarom deed ze dat en wie wordt haar opvolger? Politiek commentator Joost Vullings geeft antwoord.

1. Komt het opstappen van Lilianne Ploumen als partijleider van de PvdA als een verrassing?

"Ja, totaal! Alleen de leden van het fractiebestuur van de PvdA waren op de hoogte. Jesse Klaver, de fractieleider van GroenLinks met wie ze nauw samenwerkte, heeft het pas gisteravond gehoord. Er waren dus heel weinig mensen op de hoogte en niemand in Den Haag zag dit aankomen. Ik heb vandaag verschillende medewerkers en politici gesproken en voor iedereen was het een totale verrassing."

"Soms kan je het wel zien aankomen. Dan kun je bijvoorbeeld waarnemen dat de energie wegloopt bij iemand, maar dat was bij Ploumen niet het geval. Zij zat er ook pas net, dus die gedachte is niet bij iemand opgekomen. Wel vroegen mensen zich af: 'Is ze echt goed hierin?'"

2. Waarom is ze opgestapt?

"Ploumen is opgestapt omdat ze blijkbaar met zichzelf had afgesproken dat ze na de gemeenteraadsverkiezingen het gesprek met zichzelf zou aangaan en zichzelf zou evalueren. Dat wisten we dus niet. Uit die evaluatie trok ze haar conclusie dat ze zichzelf gewoon niet goed genoeg vindt. Ook niet in debatten in de Tweede Kamer."

"Ook moet je als fractieleider over heel veel dingen dossierkennis hebben en ze zegt dat ze zelf vindt dat ze daarin op een aantal terreinen tekortschiet. En blijkbaar lukt het haar ook niet om die kennis op te bouwen. Het is allemaal erg eerlijk van haar. Want ze zegt ook dat ze zelf de lat voor een partijleider erg hoog heeft liggen en dat ze dus daar niet aan voldoet."

3. Hoorde je in de wandelgangen al langer dat anderen dat ook vonden?

"Ploumen nam een partij over die de verkiezingen ervoor enorm veel zetels heeft verloren. Dan zou je denken dat het makkelijk is om de volgende verkiezingen meer zetels te halen, maar dat lukte niet. De partij haalde 9 zetels. Natuurlijk nam Ploumen het stokje van Lodewijk Asscher pas laat over, dus ze had verzachtende omstandigheden. Maar dan is 9 zetels alsnog weinig, en in de peilingen kwam de partij ook niet echt omhoog."

"Als ik terugkijk naar debatten in de Tweede Kamer kan ik me niet herinneren dat ik ooit dacht: 'Zo jeetje Ploumen die was goed'. Ze kwam in verkiezingsdebatten altijd heel weifelend over en er zat geen verbetering in. Dus ik snap het wel. Dit was niet haar ding. Daarom vind ik het heel goed dat ze nu eerlijk naar zichzelf kijkt en deze beslissing durft te nemen."

4. Heeft haar vertrek iets te maken met de mogelijke fusie met GroenLinks?

"Dat denk ik niet. Er zijn wel mensen die fel tegen die fusie zijn of juist mensen die willen dat een fusie snel gebeurt. Een leiderschap van de PvdA zonder kritiek bestaat niet, maar ik denk niet dat deze mogelijk fusie de oorzaak is van haar vertrek. Ik ben vooral heel benieuwd naar wat Ploumens vertrek voor gevolg heeft voor deze samenwerking. De samenwerking was namelijk heel erg gebouwd op de vertrouwensband tussen Ploumen en Klaver."

"Natuurlijk hebben beide fracties er mee ingestemd, dus het is niet zo dat een van hen nu met de samenwerking gaat stoppen. Maar zo'n samenwerking ligt heel gevoelig. Het is echt belangrijk voor het verdere verloop ervan dat je iemand vindt die het goed kan vinden met Klaver en andersom. Dus dat vind ik zelf wel het politiek spannende aan het vertrek van Ploumen."

5. Is er al zicht op een opvolger?

"Je tovert niet zomaar ergens een nieuwe leider vandaan, maar iedereen mag zijn of haar vinger opsteken en vervolgens kiest de fractie. Op de politieke redactie weten we nog niet wie interesse heeft. Attje Kuiken zou een mogelijkheid kunnen zijn. Zij was coronawoordvoerder en heeft jarenlang de portefeuille Justitie gedaan. Of denk aan Henk Nijboer, hij heeft veel ervaring. Maar ook Kati Piri, die zich hier als een vis in het water lijkt te voelen, zou een kans kunnen maken."

"Eigenlijk is het op de dag dat iemand opstapt nooit netjes om hier al over te spreken als politicus. Dus als ik er naar vraag doen mensen nog heel ontkennend. Het is vandaag dus niet de dag om dit kenbaar te maken. Het komt niet sympathiek over. Vandaag is het de dag van Ploumens afscheid."

6. Wat heeft Ploumen bereikt als fractievoorzitter?

"Ze zei dat ze vooral rust wilde brengen in de partij en dat is redelijk gelukt. Ik denk dat ze de geschiedenis in kan gaan als de partijleider die een fusie met GroenLinks tot stand heeft gebracht."

"We weten natuurlijk niet of dat überhaupt gaat gebeuren, want er is ook tegenstand vanuit de partij. Maar áls het gebeurt, dan heeft zij daar een groot aandeel in gehad. Dus de toekomst gaat er nog over oordelen wat dat gaat worden."