Voor een bed en bad kunnen daklozen terecht bij de nachtopvang, maar de situatie daar is troosteloos en deprimerend. Mensen slapen volgens onderzoek in kale zalen met weinig privacy. "De overheid beschouwt het als het rioolputje van de maatschappij."
In Nederland zijn zo'n 60 locaties voor nachtopvang, met in totaal 3231 bedden. Jaarlijks maken tienduizenden mensen gebruik van de nachtopvang. Het zijn daklozen die in de schulden zitten, kampen met een verslaving of lijden aan een psychische aandoening. Als ze geen kant meer op kunnen, komen ze terecht in een troosteloze opvang. Dat moet anders, vinden de onderzoekers.
Verdubbeling daklozen
Daklozen kunnen voor 5 tot 8 euro per nacht terecht in de opvang. Daar krijgen ze een douche, soms een maaltijd en een bed tot hun beschikking. Maar van een prettige aankleding en een beetje gezelligheid is geen sprake. De bedden, vaak stapelbedden, staan in kale, lege zalen. En de mensen moeten na een nachtje slapen weer de straat op.
Gebrek aan daklozen is er niet. In de afgelopen 10 jaar is het aantal mensen zonder huis verdubbeld. In 2009 waren het er 18.000, in 2018 waren dat er maar liefst 40.000, rekende het CBS uit. Het zijn vooral mensen die in de problemen komen door torenhoge schulden, bijvoorbeeld door een scheiding of faillissement. Eerst kunnen ze vaak wel bij familie terecht, maar na een tijdje komen ze echt op straat te staan.
'Rioolputje van de maatschappij'
Wanneer iemand op straat staat, zijn er twee opties: op straat slapen of naar de nachtopvang. De meeste gemeenten hebben maar weinig geld over voor een moderne opvang. Volgens Harro Koeleman, zorgmanager van opvang de Cocon in Hilversum, heeft dat vooral te maken met de manier waarop de samenleving naar een dakloze kijkt.
"Mensen denken vaak: had je maar beter op je zaakjes moeten letten", zegt Koeleman. Hij verwijt ook de pure minachting van de overheid richting daklozen. "De overheid beschouwt de nachtopvang als het rioolputje van de maatschappij."
De Federatie Opvang trekt op basis van het onderzoek 'Staat van de Nachtopvang' de conclusie dat de opvang van dakloze mensen effectiever kan en dat daarvoor veel veranderd moet worden. In de traditionele opvang delen mensen slaapruimte met vier tot tien anderen. Dat levert geen goede resultaten op: het verblijf is troosteloos en er is geen uitzicht op snelle verbetering van de situatie. De brancheorganisatie pleit ervoor dat de nachtopvang verandert in kleinschalige 24-uurs-verblijfsopties en dat mensen zo snel mogelijk naar een woning kunnen.
Deur dicht
Ook PvdA-Kamerlid John Kerstens is kritisch op de manier waarop de overheid omgaat met de nachtopvang voor daklozen. Hij pleit ervoor dat de overheid nu de regie in handen neemt. "We hebben het veel te veel aan de gemeenten overgelaten. We moeten het nu echt landelijk gaan regelen", vindt Kerstens.
Lees ook
Volgens Kerstens heeft iedere dakloze in de nachtopvang recht op een eigen plekje. Dat beaamt ook Koeleman. "Privacy is heel belangrijk. Het doet er niet toe hoe groot het eigen kamertje voor de nacht is, al heb je maar een wasbakje, een bed en een vierkante meter om te lopen. De deur achter je dicht slaan en alleen zijn. Het is van wezenlijk belang."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.