Een passende onderwijsplek voor elke leerling. Met die doelstelling werd vijf jaar geleden passend onderwijs ingevoerd. Maar het aantal kinderen dat zonder onderwijs thuis komt te zitten neemt nog altijd toe. Het overkwam ook de hoogbegaafde Wen Long.
Zo jong als ze is, zo'n bewogen leven heeft de achtjarige Wen Long al achter de rug. Nog maar tweeëneenhalf is ze als ze vanuit China bij haar adoptieouders komt. "Binnen een paar maanden sprak ze helemaal Nederlands", zegt vader Sander van Knippenberg. "Wij dachten: dat is normaal voor een kind van die leeftijd." In de kleuterklassen blijkt al gauw dat ze voor loopt op leeftijdsgenootjes. Haar leerkrachten in Amsterdam, waar het gezin dan nog woont, suggereren dat het meisje wel eens hoogbegaafd zou kunnen zijn.
Uitzonderlijk hoogbegaafd
Als het gezin naar Texel verhuist, waar Sander later wethouder wordt, adviseren haar leerkrachten in Amsterdam de nieuwe school extra alert te te zijn op haar mogelijke hoogbegaafdheid. Maar eenmaal op Texel ontstaan er problemen op school. "Het was op een gegeven moment zo moeilijk voor haar dat ik haar de klas in moest tillen", vertelt Sander van Knippenberg. "Ze werd helemaal depressief van school."
Sander en Kirsten houden hun dochter thuis en halen er een orthopedagoog bij. Een IQ-test geeft uitsluitsel: Wen Long scoort 145+, ofwel uitzonderlijk hoogbegaafd. De school - de Vrije School Stella Maris - krijgt instructies over hoe ze met Wen Long om moeten gaan. "Maar daar hebben ze eigenlijk niets mee gedaan", zegt Sander. "Later hebben ze haar in een apart hokje gezet en moest ze toetsen gaan maken, zonder instructies. Toen is het eigenlijk definitief mis gegaan."
'School heeft nooit een plan gemaakt'
Op advies van de schoolarts melden Sander en Kirsten haar ziek, maar dat valt niet in goede aarde. "De school en leerplicht wilden haar weer naar school hebben, maar wij zagen dat niet zitten zonder een goed plan." De school behoort zo'n plan - in jargon een OPP - op te stellen en te bespreken met de ouders. In dat Ontwikkelingsperspectiefplan worden afspraken vastgelegd over extra ondersteuning. "Maar zo'n plan is voor Wen Long, ondanks ons aandringen, nooit gemaakt."
Lees ook
Even gloort er een oplossing als de dan zevenjarige Wen Long volledig kan overstappen naar de middelbare school waar ze al een aantal vakken volgt. Sander: "Op vrijdag zeiden ze: 'Gefeliciteerd, ze kan hier terecht, we gaan een plan voor haar maken'. Maar na het weekend werd dat weer ingetrokken. Achteraf begrepen we omdat de Onderwijsinspectie het niet goedkeurde."
Schoolbestuur: gedaan wat van ons verwacht mocht worden
Zowel de Stichting Kopwerk, waar de Vrije School Stella Maris onder valt, als de gemeente Texel wil vanwege privacy-overwegingen niet inhoudelijk reageren op het verhaal van de familie Van Knippenberg. Wel laat voorzitter Jan Bot van Kopwerk weten dat 'wij van mening zijn dat wij op grond van de wetgeving Passend Onderwijs gedaan hebben wat van ons verwacht mocht worden'. Voor hoogbegaafden is er een speciale school in de regio: Eureka. Die is ook aan Wen Long geadviseerd als een passende plek, erkent Van Knippenberg. "Maar een plan is er nooit opgesteld en het is pas geadviseerd nadat Wen Long al was uitgeschreven. Wij waren ook niet overtuigd dat dit de beste oplossing was, omdat Eureka zich toelegt op verbreding van de lesstof, terwijl Wen Long juist versnelling nodig heeft. Adviezen van de psycholoog en orthopedagoog daarover zijn simpelweg genegeerd."
Situatie Wen Long escaleert
Voor Sander van Knippenberg is de situatie extra complex: hij is voor GroenLinks wethouder op Texel. Zijn portefeuille: jeugdzorg en onderwijs. Omdat het meisje thuis zit wordt leerplicht er bij betrokken. Niet van de gemeente Texel, maar van de gemeente Haarlem, om belangenconflicten te voorkomen.
Intussen escaleert de situatie rond Wen Long alleen maar verder. Tijdens een gesprek eind november dreigen leerplichtambtenaren volgens Van Knippenberg met een proces-verbaal en aanmelding bij de zogeheten 'Beschermingstafel'. Dat is een overlegorgaan dat in het uiterste geval kan besluiten tot ondertoezichtstelling van het gezin.
Die melding was een manier om ons onder druk te zetten.
Sander van Knippenberg, vader Wen Long
Onder druk gezet
Het schoolbestuur doet diezelfde dag een Veilig Thuis-melding. Zo'n melding wordt gedaan bij een vermoeden van huiselijk geweld, verwaarlozing of kindermishandeling. Sander en Kirsten raken in paniek en gaan op zoek naar een particuliere school waar Wen Long per direct terecht kan. Die vinden ze in Utrecht.
De zes uur reistijd per dag - hoe zwaar ook - nemen ze op de koop toe. "Die melding was een manier om ons onder druk te zetten", zegt Sander. "Om ons mee te laten werken. Later bleek het nergens op te zijn gebaseerd en hebben ze de melding weer ingetrokken."
De consequenties van de melding zijn groot. "Zo'n melding en ook een dreigend proces-verbaal van Leerplicht zijn onverenigbaar met het wethouderschap. En je kunt niet goed voor je kind opkomen, zonder ook gezien te worden als wethouder. Die twee rollen kun je op gegeven moment niet tegelijkertijd vervullen." In januari maakt Van Knippenberg bekend op te stappen.
'Probleem' opgelost: Wen Long wordt uitgeschreven
Wen Long maakt door de afstand lange dagen, maar ze bloeit op. Op haar nieuwe school haalt ze in korte tijd lesstof van de basisschool in en combineert dat met vakken als aardrijkskunde, geschiedenis en Engels op middelbare schoolniveau.
Toch blijven Sander en Kirsten van Knippenberg in gesprek met het schoolbestuur in de kop van Noord-Holland voor een oplossing dichterbij huis. "Maar in januari werden we opnieuw verrast", zegt Sander. "Wen Long bleek al sinds begin december uitgeschreven door school. Zonder dat wij daarvan wisten. En we weten eigenlijk nog steeds niet waarom." Volgens Van Knippenberg verloste de uitschrijving de school van een 'probleem'. "Door haar uit te schrijven kan de school zeggen: we hoeven geen passend aanbod meer te zoeken. Maar dat is wel heel makkelijk."
'Uitschrijving is onrechtmatig'
Volgens onderwijsjurist Katinka Slump, die de familie Van Knippenberg bijstaat, is de uitschrijving onrechtmatig en de school in overtreding. Ze verwijst naar de situatie van de Amsterdamse scholiere Anna. Ook zij werd uitgeschreven door haar school, het Vossius Gymnasium, zonder dat zij of haar moeder ervan wisten. Na een melding deed de Onderwijsinspectie onderzoek en concludeerde dat de uitschrijving onrechtmatig was.
'Scholen kunnen door rood rijden, want niemand flitst'
Toch leidde dat tot onvrede van Slump niet tot een sanctie voor het Vossius, terwijl ook Anna nu aangewezen is op duur particulier onderwijs op eigen kosten. "Het onrechtmatig handelen van scholen moet consequenties hebben", zegt Slump. "Scholen moeten gedwongen worden de leerling ingeschreven te houden, hun zorgplicht na te leven en eventueel kosten van het particuliere onderwijs te dragen.
Zolang de inspectie en het ministerie dit goedkeuren en legitimeren sta je als ouders heel zwak, omdat het beeld bestaat dat de scholen geen fouten maken. En scholen weten: we kunnen de hele tijd door rood rijden, omdat we toch niet worden geflitst."
'Het is gewoon kafka'
Sander van Knippenberg strijdt intussen door voor een oplossing voor zijn dochter. Na afloop van een Kamerdebat onlangs sprak hij minister Slob aan over de situatie. "Die adviseerde ons een rechtszaak aan te spannen. Maar het is natuurlijk van den gekke dat wij als ouders een rechtszaak moeten aanspannen omdat het systeem faalt."
"Het is gewoon kafka, een situatie waarin je niet weet hoe het moet. Je zit klem, kunt niet weg, niet vooruit en achteruit. Het enige dat je wilt is dat je dochter gelukkig is en dat ze een goede toekomst heeft."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.